Ígrundun starfsþroski starfsþróun

Transcription

1 Ígrundun starfsþroski starfsþróun Fyrirlestur á námskeiði kennara í Árskóla og Varmahlíðarskóla 21. ágúst 2009 Rúnar Sigþórsson HA Sá sem mænir til stjarnanna mun að sönnu ekki ná takmarki sínu. Hins vegar á hann það víst að komast hærra en sá sem miðar allt við kjarrið Sir Philip Sidney Efni dagsins Hvers konar kennara þurfa skólar hvers konar skóla þurfa kennarar? Nokkrar skilgreiningar Framkvæmdin Samantekt 2

2 Hvers konar kennara þurfa skólar hvers konar skóla þurfa kennarar? Hver er sýn okkar á gæði? How Good is Our School 4

3 Af hverju ráðast gæði? Áformuð námskrá Virk námskrá Áunnin námskrá Lög, Aðalnámskrá, aðrar reglugerðir og samræmd próf Kennsluhugmyndir, þekking og hæfni, sjálfstraust og líðan, fagmennska og -hugmyndir Hindranir vegna ytri þátta Kennsla: Inntak, tilhögun, námsmat, námsaðlögun Nám: Eiginleikar og forsendur, námsáhugi og námshættir nemenda Uppskera nemenda s.s. Þekking, skilningur, færni, Námsvitund, viðhorf, félagsleg hæfni, mannkostir 5 Skólar þurfa hæfa kennara og kennarar þurfa hæfa skóla? Viðmið um hæfni kennara (National Board of Professional Teacher Standards) 6

4 Faglegt námssamfélag einkennist af... skýrri sameiginlegri sýn með skýran fókus á gæði náms metnaðarfullum væntingum um árangur samábyrgð á námi nemenda lausnamiðuðu samstarfi um nám og kennslu öflugri starfsþróun og stöðugu námi einstakra kennara og hópa áherslu á faglega ígrundun og rannsóknir á starfinu góðum tengslum við umhverfið og jákvæðni gagnvart nýjum hugmyndum 7 Faglegt námssamfélag einkennist af... aðild allra að námssamfélaginu samskiptum byggðum á trausti, hreinskiptni, virðingu og hjálpsemi sjálfsmati og ígrundun sem hreyfiafli breytinga öflugri forysta og góðri stjórnun skýrum áætlunum (sem farið er eftir), góðu skipulagi og góðri nýtingu verðmæta 8

5 Nokkrar skilgreiningar Starfsþroski (professional development) Að þroskast í starfi sem einstaklingur, verða betri starfsmaður Varðar einstaklinga Þekking, skilningur og færni í starfi sem tekur tíma að öðlast Námsferli sem hefst með grunnnámi en stendur eftir það starfsævina á enda Persónulegt og félagslegt ferli þar sem starfsmaður endurskoðar það gildismat og uppeldissýn sem hann byggir starf sitt á Felur m.a. í sér íhugun, sjálfsmat og rannsóknir í starfi 10

6 Skilgreining Day Starfsþroski og starfsþróun fela í sér að læra af reynslunni og af skipulögðum viðfangsefnum sem ætlað er að styrkja, beint eða óbeint, einstaka starfsmenn, starfsmannahópa eða skólann í heild og hafa þannig áhrif á gæði starfsins í skólastofunni. Starfsþróun er ferli þar sem starfsmenn, einir eða í samvinnu við aðra, endurmeta, endurnýja og efla skuldbindingu sína við starfið og siðferðilegan tilgang þess ásamt því að efla þekkingu, viðhorf og færni sem er kjarni fagmannlegra viðhorfa og starfshátta og samskipta við börn, unglinga, samstarfsmenn og umhverfi (lauslega þýtt). Day (1999) Developing Teachers: The challenges of lifelong learning. London: Falmer Press. (bls. 4) 11 Starfsþróun (staff development) Varðar kennarahópa / -samfélag Skipulagt ferli sem miðar að því að styrkja starfsmannahópinn innan skólans í starfi með það fyrir augum að bæta skólann námsaðstæður og þar með árangur nemenda Felur í sér skipulega endurmenntun kennara í samræmi við starfsþróunarstefnu skóla og áætlanir á grundvelli hennar Með starfsþróun er leitast við að greina, og uppfylla þarfir einstakra kennara, kennarahópa og skólans í heild fyrir nýja þekkingu og færni sem leitt geta til framfara 12

7 EPPI (Evidence for Policy and Practice Information) Niðurstöður rannsókna 2003 og 2005 á sambandi samvinnumiðaðrar starfsþróunar Samvinnumiðuð starfsþróun jók fjölbreytni í aðferðum kennara og viðfangsefnum nemenda, jók hæfni kennara til að koma til móts við mismunandi námsþarfir nemenda breytti kennsluhugmyndum kennara og styrkti faglegt sjálfstraust styrkti faglega skuldbindingu við starfið og þróun þess Sýndi jákvæð tengsl við nám nemenda, námsáhuga og árangur 13 Lykilþættir í samvinnumiðaðri starfsþróun (skv. skýrslum EPPI) Utanaðkomandi ráðgjöf sniðin að forgangsverkefnum skóla Ígrundun og tilraunir í kennslu Áhersla á félagastuðning, bekkjarathuganir og endurgjöf Rými fyrir kennara til að hafa áhrif á skipulag eigin starfsþróunar Tækifæri og hvatning til að þroska lausnamiðaða samræðu um starfið Starfsþróun var viðvarandi og vinnuferli til staðar sem studdu kennara í að koma breytingum á í kennslustofunni Viðurkenning á að nota þarfir kennara sem útgangspunkt 14

8 Fleiri leiðir til starfsþroska og starfsþróunar Hverjar? 15 Endurmenntun starfsþróun Endurmenntun Ný þekking Nýr skilningur Ný færni Starfsþróun Breytt viðhorf Breytt tilhögun Breytt viðfangsefni og árangur nemenda Verði ekki breyting á tilhögun kennara, viðfangsefnum, athöfnum og árangri nemenda í kjölfar endurmenntunar hefur hún ekki leitt til starfsþróunar 16

9 Að hverju þarf starfsþróun að beinast? Breytt tilhögun Árangur Breytt viðhorf Einstaklingar og stofnanir Ný þekking Tími Ísjakinn færist ekki úr stað ef aðeins á að færa þann hluta sem sýnilegur er (Fullan) Hersey & Blanchard 1972 West & Ainscow Starfsþróun og líðan FÆRNI Ný færni Fyrstu viðbrögð Krafa um breytingu Jón Baldvin Hannesson Óöryggi - Þörf fyrir stuðning TÍMI LOSA UM BREYTA FESTA Í SESSI 18

10 Starfsþróun sem skólaþróun Þarfir kennara: Þ V F Sýn skóla, nám og þarfir nemenda Greining: Hvað er til? Leiðir: Framkv.áætl. Framkvæmd: Breytt starf Stuðningur og bjargir Mat á framvindu og árangri Starfsþróun - Ný þekking - Breytt viðhorf - Breytt starf Uppskera nemenda 19 Framkvæmdin

11 Forsendur skilvirkar stefnu um starfsþróun Skýr tenging við sýn skólans Nemandinn í fókus Gæði náms og námsaðstæðna Viðurkenning á samspili skólaþróunar og starfsþróunar Þróunarmiðaðuð (proactive) fremur en lýsing á viðbrögðum (reactive) Miðuð við heildarþarfir skóla fremur en þjálfun á afmörkuðum sviðum þekkingar eða færni Sýn á kennara: Kennarinn sem rannsakar starf sitt og lærir af því (the reflective practitioner) 21 Að greina þarfir Langtíma- og skammtímaþarfir t.d. hegðunarmótun vs skammtímaerfiðleikar í bekk Sýn og stefnumið skóla - stefnumið starfsþróunar þekking og færni sem miðar að því að raungera sýn Nýjar kröfur til skólans Endurgjöf frá nemendum og foreldrum Nokkrar aðferðir: - hugflæði og umræður - viðtöl, viðhorfakannanir - mat á árangri nemenda - mat á þörfum kennara (t.d. appraisal, spurningalistar) 22

12 Leiðir til að uppfylla þarfir Þekking sótt út fyrir skóla Auglýstir fræðslufundir, námskeið og ráðstefnunr Námsleyfi Þekking utan frá inn í skóla Ráðgjafi Fræðslufundir og námskeið sniðin að þörfum skóla Þekking og færni til staðar innan skóla Lestur Fræðslufundir / samvinna, félagastuðningur, kennslurýni Starfendarannsóknir með eða án ráðgjafa Hvað sagði EPPI-rannsóknin? 23 Einstök viðfangsefni Vel skilgreind og afmörkuð Markmið sem eru skýr og hlutlæg tiltaka árangur og hverju á að breyta fyrir kennara fyrir nemendur Tiltaka þátttakendur allir / hópar / einstaklingar? val / skylda? 24

13 Hvers konar eftirfylgd / stuðningur? Ráðgjöf við einstaklinga og / eða hópa Stuðningur starfsfélaga t.d. félagastuðningur stuðningur millistjórnenda (t.d. deildarstjóra) stuðningur skólastjóra stuðningur og uppörvun (þegar blæs á móti) traust, hreinskilni og tillitssemi Umræður á kennarafundum Sveigjanleiki í stundaskrá 25 Mat á starfsþróun Markmið sem eru skýr og hlutlæg tiltaka breytt vinnubrögð kennara tiltaka hverju á að breyta fyrir nemendur Mat á framkvæmd - var hún eins og að var stefnt? Mat á árangri - var hann sá sem markmiðin tiltóku? Hvernig vitum við hver árangur varð? Nemendur kennarar foreldrar 26

14 Starfsþróunarlíkan Joyce og Showers 27 Flokkun á gagnsemi starfsþróunar D. Oldroyd 1985 Aðlagað frá Joyce & Showers Áhrifastig Form og tilgangur Árangur þáttt. 1 2 LÝSING - að vita hvað ÚTSKÝRING - að vita hvers vegna þekking / skilningur á efni FORSKRIFT - að vita hvernig ætti að SÝNIKENNSLA - að vita hvernig ÞJÁLFUN - við tilbúnar aðstæður með endurgjöf BEITING - í starfi með endurgjöf Þekking á vinnubrögðum Færni í vinnubrögðum 28

15 Samantekt ítrekun Samhengi milli stefnu og markmiða/sýnar skóla og sveitarfélaga, þarfa nemenda og þarfa starfsmanna fyrir þekkingu, viðhorf og færni til að uppfylla þær í samræmi við skilgreindar þarfir skólans og starfsmanna verður að byggja á skipulegu mati á þessum þörfum styðja kennara í að takast á við breytingar sem skólasamfélagið hefur samþykkt ekki alltaf heppilegt að kennaranámskeið séu fyrir kennara margra skóla samtímis 29 Samantekt ítrekun Skýr markmið hverju á starfsþróunin að skila hvað á að breytast hjá starfsmönnum og nemendum? Hvernig (og hver) á að meta árangurinn og hvað á að gera ef hann hefur ekki náðst? Skýrar áætlanir hugsa ferlið til enda Forgangsverkefni hugsa hátt þótt hægt sé farið af stað 30

16 Samantekt ítrekun Breytingar taka tíma og mega ekki vera of örar skyndilausnir kröfur um of örar breytingar skila litlu Starfsþróun kostar verður að gera ráð fyrir henni í fjárhagsáætlunum og skipulagi og færast ekki meira í fang en efni leyfa Forysta og frumkvæði innan skólanna skiptir sköpum Starfsþróun sem skólaþróun samhengi endurmenntunar (t.d. einstakra námskeiða) og þeirra breyttu starfshátta sem endurmenntunin á að leiða til 31