1 DIE KONING IS OP PAD n Kersspel Dramatis personae in volgorde van verskyning Mattatias ) vriende en kamerade van Josef, in hulle vroeë twintigs Natan ) Josef, ongeveer 22 jaar Tamar, Maria se jonger suster, 14 jaar Naomi, Maria se ma, ongeveer 38 Heli, haar pa, ongeveer 40 Joganan en Jogebed, gaste, ongeveer 45 Elisa en Salome, ouers van Natan, gaste, ongeveer 50 Maria, 17 jaar Die engel Gabriël se stem Elisabet, niggie van Maria, 50 jaar Sagaria, haar man, ongeveer 60 Voorleser Toneel 1. n Straat in Nasaret Josef, Mattatias en Natan kom aangestrompel met swaarde om hulle heupe, met hier en daar n kol bloed en skeure in hulle klere tog vrolik. Mattatias: Sjoe, dit was nou amper, hoor, maar hier is ons darem almal in een stuk. Natan: Ek sê julle, daardie paar Romeine het ons laat skrik, maar ons laat ons nie sommer vang nie. (Klop Josef op die skouer) Ou Josef, jy t mos Dawid se bloed in jou. Dit raak tyd dat ons weer sy koninkryk herstel. Dan gaan ons vir jou feesvier, hoor! die fees van alle feeste. Maar jy raak mos vandag verloof, hè? Dan is daar sommer vandag ook groot fees! Josef: Ons moes ook net betyds terug wees. Ek kan nie die mooiste en oulikste meisie in Nasaret laat wag nie. Natan: Ek kan verstaan dat jy so oor haar voel, Josef. Ek sê jou, jy t n slag geslaan toe jou pa-hulle daardie meisie vir jou uitgesoek het. Maar jy is self ook gelukkig met hulle keuse, hè? Josef: Wat kan n man dan meer wil hê? Mattatias: Kom, Josef, (por hom aan) wikkel nou! Jou amper-verloofde staan seker al reg, man. Gaan kry jou skoon. Ons kry jou vanaand by Maria se huis.
2 Josef (meer gelate): Dankie vir julle vriendskap, manne. Ek sien julle oor n tydjie. Toneel 2. By Heli, Maria se pa, se huis. Maria se ma Naomi en haar jonger suster Tamar tref voorbereidings vir Maria se verlowing. Tamar: Ma, ek dink ons sal moet opskud. Die gaste is nou-nou hier. Heli verskyn. Heli: Maar julle vrouens het dinge mooi agter mekaar gekry. Die gaste kan nou maar kom. Ek dink ek het al iemand in die straat sien afkom. Naomi: Ja, julle mans dink mos alles kom net so reg. Ek en Tamar sloof ons al van vroeg af so af. Maar (kyk meer tegemoetkomend na Heli), my liewe man, dis tog Maria se dag en ons gaan dit vir haar mooi maak. Wag jy maar die gaste in, Heli. Tamar: Ja, Pa. Ek en Ma gaan kyk gou of alles reg is by Maria. Tamar en Naomi af. n Paar gaste, Joganan en Jogebed, klop. Heli: Welkom, welkom, vriende. Ons is bly julle is hier. (Elisa en Salome kom ook nader, met Natan by hulle.) O, hier is Elisa en Salome ook,.en jy ook Natan. (Mattatias sluit ook aan vir hom:) Welkom, ou vriend. Josef en sy ouers, Jakob en Debora, kom in. Mattatias: En hier is die belangrikste man van die dag, saam met nog belangrike mense. (Mattatias en Natan ruk Josef n bietjie rond.) Debora: Ja, ons vryheidsvegters, ons Selote. Julle weet net nie hoe julle dinge aan n ma se hart vat nie. Hoe weet n mens ooit of julle die volgende dag nog daar gaan wees? Salome knik saam. Jakob: Nie so hard nie, mense. Hier kan oral ore wees. Naomi en Tamar kom tevoorskyn en gaan staan by Heli. Heli: Maar kom, ons gaan nie nou nog langer wag nie. Dit is n groot dag vir twee spesiale jongmense. Maak julle julle almal tuis en sit gerus. (Almal gaan sit.) Dit is
3 vir my n vreugde om my oudste dogter Maria in verlowing aan n belowende jong man uit n gesiene familie te gee. Jakob (staan op): Heli, dit is vir my n geweldige eer dat my seun Josef verloof kan raak aan jou dogter Maria. (Tel n geskenk op): Vir hierdie eer gee ons as familie hierdie geskenk aan jou en jou familie (oorhandig dit aan Heli). Dit is my vertroue dat ons twee families se verbintenis nuwe hoop mag gee, dat die gees en die heerlikheid van ons voorvader Dawid op n manier sigbaar sal word. Ek glo, Josef en Maria, dat julle beplande huwelik net goeie dinge vir ons almal se toekoms sal inhou. Heli: Dit is woorde so na my hart, Jakob, seun van Mattan, seun van Dawid. Ek het ook mos ons vader Dawid se bloed in my are. En ek soos julle ander hier seker ook sien uit na daardie dag waarvan die profete praat, wanneer Israel weer herstel sal word en n lig vir die nasies sal wees. (Hy tel n geskenk op.) Hier is ons familie se geskenk vir julle, Jakob (oorhandig dit). Mag ons families se verbintenis seën bring ver buite ons dorp en selfs ons land se grense. Maar, genoeg gepraat van my kant af. Naomi, my vrou, dis nou tyd om Maria in te bring. (Naomi staan op en gaan haal Maria. Sy bring Maria effens skaam aan die arm in. Heli neem sy dogter aan die hand en bring haar tot by Jakob.) Broer Jakob, nou gee ek aan jou oor. Jakob (vat Maria se hand): Josef, kom, jy moet nou nader staan. (Hy sit Maria se hand op Josef s n en hou hulle hande tussen syne.) Nou dra ons julle op aan die God van ons vaders. (Almal staan op.) God van ons vaders, Koning van die Heelal, U het die hemel en die aarde gemaak en alles kom uit u hand. Ons prys u Naam oor u troue liefde vir Israel. Nou bring ons hierdie twee jongmense na U toe en bid dat U hulle aan mekaar sal verbind. Gee dat hulle huwelik van eendag tot heil van u volk Israel sal wees, en dat hulle met hulle nageslag ook saam met Israel n lig vir die nasies sal wees. Mag u Naam so deur hulle en hulle nageslag groot gemaak word. Amen, ja amen. Die ander beaam ook: Amen. Amen. Ja, amen. Jakob (vat Heli se voorarms vas) : jou en jou familie. Hiermee, Heli, ons familie se seënwense aan Die aanwesiges volg sy voorbeeld, mans eerste, en wens Josef en Maria ook geluk, sowel as Heli en Naomi.
4 Naomi (vir Josef en Maria): My kinders, ek glo julle sal mekaar regtig gelukkig maak, ja, Maria, dat jy getrou aan Josef sal wees en n groot hulp vir hom sal wees. En, Josef, ek is bly dat jy ook binnekort ons seun sal wees. Ek weet jy sal jou beste vir Maria doen. Sy is ons oudste, wat ook nou eerste uit ons huis uit sal gaan (effens bewoë). Jy sal goed wees vir haar. Toneel 3. Maria se kamer Ongeveer n week later Naomi (sit by Maria): En hoe lyk ons verloofde meisie dan so bek-af? Dis mos nou die tyd van uitsien en voorberei. Maria: Ag, Mamma, Josef is dan al weer weg. Ek het gedink n verloofde meisie sal haar verloofde darem nou en dan kan sien, al is dit net op n afstand. Ek weet Israel se onafhanklikheid is belangrik, maar nou is die Selote omtrent nooit by die huis nie, en as hulle nie in die heuwels is nie, is hulle omtrent die hele tyd aan die wegkruip. Is dit nou hoe die lewe moet wees? Naomi: My kindjie, ek kan nie vir jou sê of Josef nog lank saam met die Selote sal rondswerf nie. Wat ek wel weet, is dat die saak van Israel en die God van Israel vir hom baie belangrik is. Hy is n man wat jou waardig sal wees en vir wie jy respek sal kan hê. En ons weet mos dat ons God alles in sy hande het. Ons moet mos op Hom bly vertrou. Maria: Dis reg, Ma, maar dit maak dinge nie makliker nie. Naomi: Ek glo tog dat Josef nie lank by die Selote sal bly nie. Hy is n timmerman soos sy pa en hy is baie lief vir die werk. Ek is seker hy sal so sy bestaan wil maak. En ook is jy nog nie met hom getroud nie, Maria. Jy woon nog nie by hom nie. Ek dink jy moet nog n bietjie geduldig wees. Maria: Gelukkig het ek my familie nog en as ons getroud is en Josef is nie by die huis nie, dan is Ma darem ook nog in Nasaret. Naomi (pouseer effens): Dis al laat. Jy wil seker ook regmaak om te gaan slaap. Nag, my kind. Maria: Lekker slaap, Ma. Naomi af. Maria staar nog n rukkie voor haar uit. Gabriël se stem (by n ligkol): Ek groet jou. (Maria skrik.) Jy word baie begenadig. Die Here is by jou. Maria: Wie praat nou? Wie s nou hier?
5 Gabriël: Moenie bang wees nie, Maria. Ek is Gabriël, en God het my na jou toe gestuur. Hy bewys genade aan jou. Maria (nog verbouereerd): Maar, maar waaroor gaan dit alles? Gabriël: Jy gaan swanger word en n seun in die wêreld bring, en jy moet Hom die naam Jesus gee: die Here red. Hy sal groot wees en die Seun van die Allerhoogste genoem word. Die Here God sal Hom die troon van sy voorvader Dawid gee, en Hy sal oor die nageslag van Jakob heers tot in ewigheid. Daar sal geen einde aan sy koningskap wees nie. Maria: Maar, maar hoe is so iets moontlik? Ek is nog nie getroud nie,.. ek het nog nooit omgang met n man gehad nie! Gabriël: Maria, die Heilige Gees sal oor jou kom, en die krag van die Allerhoogste sal die lewe in jou wek. Daarom sal die een wat gebore word heilig genoem word, die Seun van God. Kyk, n familielid van jou, Elisabet, gaan in haar ouderdom self ook n seun hê, en sy wat as onvrugbaar bekend was, is nou al in haar sesde maand. Vir God is niks onmoontlik nie. Maria (pouseer n oomblik en kyk dan op): Ek is tot beskikking van die Here. Al is dit hoe vreemd, laat met my gebeur wat u gesê het. (Lig af. Sy staar nog n rukkie voor haar uit. Dan staan sy op en trippel na die deur toe. Sy roep, effens bewend): Mamma, Pappa! Mamma, Pappa! Heli en Naomi kom ontsteld nader. Naomi (gryp Maria vas Heli effens op die agtergrond): My kind, wat het gebeur? (Sy gaan sit by Maria.) Maria: n Vreeslik snaakse ding het gebeur. Belowe my net julle sal mooi luister dat ek eers kan praat. Naomi (effens huiwerig): Goed. Maria (afgemete): Daar was n engel van God hier. Hy t gesê sy naam is Gabriël. Hy sê God is my baie genadig. Ek gaan n kind kry, n seun. Heli: Here, wees ons genadig. Naomi: Maar, Maria, hoe kan n mens nou so iets sê? Julle troudatum is dan nog nie eers seker nie. Maria: Dis juis die ding, Ma. n Mens sal nie so iets kan sê nie, maar hy was n engel.
6 Heli (geïrriteerd: Maar wat het hy aan jou gedoen? Maria: Niks nie, Pa. Ek het hom nie eers mooi gesien nie. Die lig was te skerp, en hy het nie aan my geraak nie. Hy het net gepraat. Miskien is ek al klaar swanger. Naomi: Maar, my kind, hoe op aarde. Maria: Dis nog n ding: Dis juis nie op aarde nie, Ma. (Afgemete): Die engel sê die swangerskap is uit die hemel. Die Heilige Gees, sê hy, sal oor my kom. Dit kom deur die krag van die Allerhoogste. Naomi (sit haar hande op haar mond): Ha! En hoe sal dit vir die mense lyk? Jy en Josef sal dadelik moet trou! Heli: En Josef is weg saam met sy vriende, en niemand weet hoe lank nie. Maria: Ek dink nie ons moet oor die mense bekommerd wees nie, Pa en Ma. Ek is seker God sal dinge self laat uitwerk. Die swangerskap kom van Hom af. Ek dink nie ons moet nou plannetjies maak om dinge vir onsself uit te werk nie. Heli: Dis reg. As hierdie ding van God af kom, dan moet ons dit in sy hande laat en op Hom wag. Maria: My ouers, daar is een ding wat ek nou moet doen en dit is nie so n klein dingetjie nie. Weet julle wat met my niggie Elisabet in Judea gebeur het? Naomi: Aarde, kind, hoe kan ons van haar weet? Wanneer laas het ons van haar gehoor?. Maria: Hoor hier, Ma en Pa. God is besig met groot dinge. Daar is n wonderwerk by haar. Sy s ook swanger. Naomi: My liefste kind, hoe kan jy dit weet? Maria: Dis nog n ding wat die engel gesê het. Sy is al ses maande swanger. Naomi: Maar Elisabet was dan al vyftig! Maria: Dis vir my die groot ding, Ma en Pa. Ek sal na Elisabet toe moet gaan om meer van hierdie dinge uit te vind, want God is met dieselfde dinge met haar besig as met my. Heli en Naomi is sigbaar besorg.
7 Heli: As dit alles so is, my kind, dan kan ons jou seker nie keer nie. Naomi: Maar hoe gaan ons maak om jou daar te kry? Heli: As dit van die Here is, dan sal ek jou self moet vat, my dogter. Maria: Die Here is baie goed, Pa. Ek het vir die engel gesê ek is tot die Here se beskikking. As Pa sou kans sien om my na Elisabet toe te vat, sal ek nie weet hoe om vir Pa dankie te sê nie, maar ek weet die Here sal Pa op een of ander manier beloon. Toneel 4. Josef se ouerhuis Nog n week of wat later Buite die huis groet Natan en Mattatias. Natan: Totsiens vir eers, Josef. Jy sal van ons hoor. Mattatias: Ons sal maar moet wag om te hoor wanneer ons weer benodig word. Josef: Mag die Here by julle wees, vriende. Tot later. (Na binne): Pa, Ma, ek is terug. Debora kom tevoorskyn, Jakob volg net daarna. Debora: Josef, my seun, (druk hom vas, bewoë) elke keer as jy weg is, is daar nog iets in my wat doodgaan. Hoe lank moet dit nog so aangaan? Josef (begrypend): Ma, ek kan verstaan dat Ma bekommerd is oor my, maar ons maak nou al hoe meer deurbrake. Ek dink dis nie meer lank voor daar iets groots sal gebeur nie. Ons het net die regte leier nodig. Jakob: My seun, ek is net so bly soos jou ma jy s terug. Kom ek verduidelik vir jou wat ek bedoel. Kom sit gou n oomblik. (Hy en Josef gaan sit.) Jy weet, ons almal begeer Israel se onafhanklikheid, maar wanneer God se groot Leier kom, dit hang nie af van hoe goed ons vegters vaar nie. God sal self die dag bepaal. Ons moet onthou ons kan ons godsdiens darem selfstandig beoefen, al moet ons belasting aan die keiser van Rome en sy aangesteldes hier betaal. (Pouseer effens): Ek begin meer en meer oortuig word soos baie ander ook dat Israel in geloof en toewyding op God moet wag, sodat Hy self n Verlosser sal stuur soos Hy beloof het. Josef: Ek hoor, Pa, maar in die tussentyd sit die Romeine op ons nekke. Debora: Kan ek dan vir my mansmense vra: Beteken dit nie dat ons eerste moet leer om gehoorsaam te wees en tweede reg moet wees om te veg nie?
8 Jakob: Ek dink dit is wat die heilige skrifte vir ons as volk van God wil leer. Ons moet eers gehoorsaam wees en dan sal God die geveg vir ons veg. Josef: Ek weet ook nie of ek hierdie dinge aldag so goed verstaan nie. Jakob: Daar is iets anders wat ons ook vir jou moet sê, nie sulke goeie nuus nie. Josef: Wat is dit dan nou, Pa? Jakob: Dit gaan oor Maria, jou verloofde. Josef (skrik orent): Maria! Hoe dan nou, Pa? Jakob: Sy s baie skielik hier weg, saam met haar pa glo Judea toe, na n familielid toe. Sy moes blykbaar iets daar gaan uitvind baie dringend. Debora: Ja, my seun, n verloofde meisie maak mos nie so, behalwe as daar baie groot fout is nie. Jakob: In elk geval, Heli het teruggekom sonder haar. Sy sal nog so twee of drie maande daar bly. Heli vertel die storie en hy is baie opgewonde daaroor dat sy by n engel gehoor het dat sy swanger sou raak. Josef: Hoe nou? Is dit nou n storie om te glo, Pa? Wie sou nou kon dink Maria is so n meisie? (Pouseer effens): Verskoon my, asseblief. Ek moet nou eers n rukkie alleen wees. Jakob en Debora af. Here, God van ons vaders, hoe nou? Ek beywer my vir u Naam en u saak. Hoekom moet dit nou gebeur, net wanneer ek n tyd lank nie by die huis was nie? Ek sal die verlowing moet breek. Ek kan nie so n skande oor Israel en my familie laat kom nie. (Pouseer) Ja, Here, maar ek sal die verlowing nie in die openbaar verbreek soos dit gesluit is nie. Ek sal dit privaat doen en Maria nie uitlewer aan die geskinder van die dorp nie. Al het sy my teleurgestel, gaan ek haar nie in die openbaar verneder nie. (Staan op): Ek sal n brief moet skryf en vir haar pa moet gaan gee môre nog (staar voor hom uit). Ligte doof uit. Effens later lê Josef en wriemel op sy bed. n Ligkol val op hom. Gabriël: Josef, Josef seun van Dawid, jy moenie bang wees om met Maria te trou nie, want wat in haar verwek is, kom van die Heilige Gees. Sy sal n Seun in die wêreld bring, en jy moet Hom Jesus noem, want dit is Hy wat sy volk van hulle sondes sal verlos.
9 Josef (word rustig, lê n paar oomblikke stil en sit dan stadig op): Here, God van ons vaders, het ek U reg gehoor? Ek is nou heeltemaal rustig. Ek verstaan dit nie mooi nie, my God, maar daar is nou n kalmte oor my. (Hy kyk op en hou sy hande kophoogte op): Ek loof U, God van ons heil! As Maria swanger is deur u Gees, dan moet U iets baie groots vir Israel bedoel, soos met Simson en Samuel vroeër. (Hy sit nog n oomblik so en spring dan op): Pa, Ma! Julle moet hier kom luister! (Hy strompel n paar treë vorentoe): Waar is julle? Jakob en Debora kom verdwaas in en nog deur die slaap. Jakob: My seun, het die dinge van die afgelope tyd jou swaar gevang? Debora: Word nou rustig, Josef. Ons is hier vir jou. Josef: Ma en Pa, ek sal bly wees as julle nou mooi luister. Die afgelope tyd se wegwees en Maria se dinge het my gevang. Ek glo Maria se storie is nie nonsens nie. Jakob: My seun, het iets ergers jou nou getref? Jy is nog deurmekaar. Josef: Nee, wag nou, Pa. Laat my praat. Jakob: Goed, ons luister. Josef: Die engel was vannag by my. Hy het met my gepraat en toe het daar n groot kalmte oor my gekom, soos net die Here kan gee. Jakob: Maar wat sê hy toe? Josef: Hy weet van Maria, Pa, dat sy swanger is en dat dit van die Heilige Gees van God af kom. Miskien is die oomblik van verlossing nader as wat ons dink, Pa en Ma. Hy sê dat hierdie kind sy volk van hulle sondes sal verlos, en ek moet hom Jesus noem, Verlosser. Jakob: Ja, ons God is getrou aan sy beloftes. Hy gee self die uitkoms. Josef: Ek wou nou vir Maria se pa n skeidingsbrief gaan gee het oor wat ek van Maria gehoor het, maar nou sal ek anders met haar ouers gaan praat. Ek sal by hulle moet hoor wanneer Maria gaan terugkom. As dit moet sal ek haar self ook gaan haal in Judea en dan dadelik met haar trou, as dit vir julle en haar ouers reg is. Jakob: Hierdie ding moet van die Here af kom. Ons staan by jou en ondersteun jou, my seun, al praat die mense ook wat.
10 Josef: Baie dankie, Pa. Ek weet ek kan op julle staat maak. (Pouseer) Ek gaan ook nie meer uit om saam met die Selote te veg nie, Pa. Nou weet ek dat God self die uitkoms vir Israel bring. Nou moet ons biddend op die Here wag. Sy ouers omhels hom. Toneel 5. Sagaria en Elisabet se huis in Judea n Paar dae vroeër Heli en Maria kom by die huis aan en klop. Elisabet (ver swanger, hoor n klop aan die deur): Wie kan nou hier aankom? Dit raak darem nou al laat. (Gaan maak oop.) Heli: Dis ek, Elisabet. Elisabet (baie verbaas): Genade, Heli, wat bring jou hier? Ek het julle n paar jaar gelede gesien, en, Maria, dié paar jaar het n verskil aan jou gemaak. Jy s nou n vrou en hoe mooi het jy nie geword nie. Heli: Elisabet, ons het van jou gehoor, op n baie spesiale manier, en ons moes kom. Sagaria kom intussen ook tevoorskyn. Hy kom om te groet, maar kan nie praat nie. Elisabet: Ja, baie groot dinge het met ons gebeur. Sagaria kan as gevolg daarvan n tyd lank nie praat nie. Ek moet julle nog daarvan vertel. Maria: My niggie, Elisabet, die Here was jou baie genadig. Ek groet jou in sy wonderlike Naam. (omhels Elisabet) Heli: Ja, Elisabet. Elisabet (vat Maria aan die skouers): Wag, moenie verder praat nie (sit haar hande op haar maag en vat Maria weer aan die skouers): Maria, geseënd is jy onder die vroue en geseënd is die vrug van jou moederskoot! (Die ander is baie verbaas.) Waaraan het ek dit te danke dat die moeder van my Here na my toe kom? Kyk, net toe die geluid van jou groet in my ore klink, het die kindjie in my van blydskap beweeg (vat aan haar maag). Gelukkig is jy omdat jy glo dat dit in vervulling sal gaan wat die Here vir jou gesê het.
11 Maria: Ek is God se dienares en ek kan net dink aan wat Hy van vroeg af reeds gedoen het, soos wat ons in die skrifte daarvan lees. Ek besing die grootheid van die Here, ek juig oor God, my Verlosser, omdat Hy na my in my nietigheid omgesien het. Kyk, van nou af sal elke nuwe geslag my gelukkig noem, omdat Hy wat magtig is, groot dinge aan my gedoen het. Heilig is sy Naam! Hy bewys ontferming van geslag tot geslag aan dié wat Hom eer. Kragtige dade het Hy met sy arm gedoen: Hy het hoogmoediges in hulle eiewaan uitmekaargejaag; maghebbers van hulle trone afgeruk en geringes verhoog; Hy het behoeftiges oorlaai met goeie gawes en rykes met leë hande weggestuur. Hy het sy dienaar Israel te hulp gekom deur te dink aan sy beloftes van ontferming soos Hy dit lank tevore reeds toegesê het aan ons voorvaders, aan Abraham en sy nageslag, beloftes wat Hy tot in ewigheid sal hou. Gepaste, sterk musiek word gespeel. Dit kan saggies reeds begin onder Maria se loflied. Die toneel word verdonker. Voorleser: God het sy belofte gehou. Josef en Maria is toe getroud, en Maria se Seun is later gebore in Betlehem in Judea, toe sy en Josef later saam weer soontoe moes gaan. Hulle het die seuntjie Jesus genoem, wat beteken: die Here red, die Saligmaker van die wêreld. Om af te rond, kan n kriptoneel hier bygevoeg word.