Dan 9: Gabriël se verduideliking in vers 24 oor hoe die HERE vir ons die Jeremia-profesieë vervul en laat in pas in sy Dan 7-wêreldbeskouing.

Transcription

1 Dan 9:20-24 Gabriël se verduideliking in vers 24 oor hoe die HERE vir ons die Jeremia-profesieë vervul en laat in pas in sy Dan 7-wêreldbeskouing. Maart 2015 Skrifgedeelte: Dan 9:20-24 Ps 43: 3, 4 - vooraf Ps 45: 1, 3, 5, 6 - lofpsalm Ps 2: 1, 2, 3 na wet Ps 2: 6 na gebed Ps 72: 2, 4 as antwoord op die Woord Ps 62: 1, 4, 5 tydens Barmhartigheidsdiens Ps 72: 6, 7, 11 slotpsalm Skrifverklaring. Fokus: vers 24 Inleiding Geliefdes in vers vertel Daniël daarvan. Hy sê: Terwyl ek nog spreek en bid en my sonde en die sonde van my volk Israel bely en my smeking voor die aangesig van die HERE my God neerwerp... het die man Gabriël wat ek, uitgeput van vermoeienis, n vorige keer in die gesig gesien het (dis nou in Dan 8 1 ), na my gekom... Bevinding En wat 'n geweldige belewenis moes'it nie net gewees het nie? Maar waarom? Waarom het Gabriël gekom? Terugblik 2 Wel voor verlede week toe ons in vers 3-19 begin het om te leer oor Daniël se belydenis-en-smeek-gebed het ons geleer dat Gabriël gekom het om vir Daniël te sê dat die HERE hom verhoor. Bewys Ons sien'it veral in vers 23 waar Gabriël vir Daniël sê: By die begin van jou smekinge het n woord uitgegaan (van die HERE af), en ek het gekom om dit mee te deel... Verduidelik So is'it nie wonderlik nie! Net toe Daniël begin het om te bid het die HERE hom al klaar verhoor en 'n antwoord vir Daniël gestuur. En dis 'n antwoord so sal ons netnou in vers 24 leer wat sê: 'Daniël die HERE het jou verhoor. Die HERE sal vergewe. En die HERE sal sy Jeremia-beloftes waaroor jy Bybelstudie gedoen het vers 2 vertel mos daarvan 1 Vgl Fyall se Dan komm bl Vgl Danl 9,1-23(a).pdf; Danl 9,1-23(b).pdf by

2 en waaroor jy My gesmeek het ook vir jou 'n werklikheid maak.' En daarby was hierdie antwoord so vol troos. En weereens hoor ons'it in vers 23 as Gabriël sê: By die begin van jou smekinge het n woord uitgegaan, en ek het gekom om dit mee te deel, want jy is n geliefde man... Verduidelik Hoor u die troos? Die HERE verhoor want die HERE het Daniël lief. Omdat Daniël dit verdien? Nee! Daniël verdien niks. Hy bely dit in sy gebed in vers Nee Daniël verdien nie die HERE se liefde nie. In teendeel Daniël en die res van ons verdien met ons lewe van ongelowige liefdelose veragting van die HERE alleen maar die HERRE se straf. So nee Daniël verdien nie die HERE se liefde nie. Maar voor verlede week kon ons vanuit Eks 33:19 leer: Die HERE het Daniël lief omdat die HERE uit genade wil. Toepassing En so is'it met elkeen wat soos Daniël bely en smeek. Om so te bely en te smeek is 'n merkteken van die HERE se ware uitverkore-gelowige-volk. 3 En dan kan ons weet: Die HERE het hierdie volk van Hom uit genade lief. En daarom sal Hy hy verhoor. Want in Jer 31:3 sê die HERE oor sy uitverkore volk: Ek het jou liefgehad met n ewige liefde; daarom het Ek jou getrek met goedertierenheid. En daarom omdat die HERE ons getrek het het ons ons sonde besef die verskrikking van die HERE se strafgerig besef en ons sonde bely en gesmeek om vergifnis. Nou hieroor kon ons voor verlede week en ook verlede week meer leer toe ons by vers 1-23 was. Terug by vandag Maar nou was'it nie al wat Gabriël kom doen het nie. Gabriël kom sê nie net dat die HERE vir Daniël verhoor het nie. Nee in vers 22 sê Gabriël ook dat hy heengegaan het om (Daniël) insig te gee. Of om Daniël te laat verstaan. 4 3 DL 1:12 1

3 Verduidelik 5 En dan gaan'it daaroor dat Gabriël nou van die HERE af gekom het om vir Daniël maar ook vir ons wat saam met Daniël deel is van die HERE se volk en wat daarom saam met Daniël bely en smeek te vertel hoe die HERE die beloftes van die Jeremia-profesieë vir ons 'n werklikheid gaan maak. Daardie beloftes waaroor Daniël soos vers 2 vertel Bybelstudie gedoen het. Daardie beloftes waaroor Daniël in sy gebed in vers 3-19 gesmeek het dat die HERE dit tog uit genade alleen werklikheid sal maak. Daardie beloftes oor'ie terugkeer na 70 jaar se Babiloniese ballingskap en die wonderlike vrede en hoopvolle toekoms wat dan sal kom. Dit waaroor Jeremia in Jer 25:11-12 en Jer 29:10-11 geprofeteer het. Ja Gabriël het gekom om vir Daniël en uiteindelik ook vir ons te vertel hoe die HERE hierdie Jeremia-beloftes werklikheid gaan maak vir ons en hoe dit inpas by ons Dan 7-wêreldbeskouing En dis waarby ons vandag gaan begin uitkom wanneer ons gaan fokus op vers 24. Want dis hier waar Gabriël vir Daniël begin verduidelik en hom laat verstaan. En daarom is ons tema. Gabriël se verduideliking in vers 24 oor hoe die HERE die Jeremia-profesieë vir ons vervul en laat in pas in sy Dan 7-wêreldbeskouing In vers gaan Gabriël hiermee aan. En dan gee hy ook meer detail. Maar kom ons kyk vandag eers net na vers 24. En dan gaan ons stilstaan by vers 24 se sewentig sewetalle wat dit sê oor die vervulling van die Jeremia-profesieë hoe dit gaan gebeur en die tydperk daarvan en hoe dit inpas by Dan b met die ל + infin konstruk להשכילך gee Gabriël die doel van sy koms (BHNG bl 234; Aalders se Dan komm bl 213). So verstaan die Lxx dit ook as hulle met die aor infin ὑποδεῖξαί σοι vertaal (vgl Baljon bl 1021). להשכילך het die betekenis van 'om jou te laat verstaan' (vgl NIDOTTE vol 3 bl 1243; Aalders se Dan komm bl 213). בינה het die betekenis van 'insig' en tree, so leer Aalders se dan komm bl 213 my, bywoordelik en versterkend op by.להשכילך Die betekenis van להשכילך בינה is dan: 'om goed te verstaan'. 5 Vgl The Expositor's Bible comm bl 168; Fyall se Dan komm bl 141, 143; Harman se Dan komm bl

4 1. So kom ons begin by vers 24 se sewentig sewetalle. En nou moet ons konsentreer. Want Gabriël het nie net gekom om vir Daniël te laat verstaan nie. Soos vers 22 sê nie. Nee in vers 23 sê Gabriël ook vir Daniël: By die begin van jou smekinge het n woord uitgegaan, en ek het gekom om dit mee te deel... gee dan ag op die woord en verstaan die gesig. So Gabriël kom om Daniël te laat verstaan. Maar Daniël moes van sy kant af ook oplet en konsentreer. 6 En ek moet sê dit wat Gabriël sê is regtig nie te maklik nie. So kom ons let met biddende verstande op. En dan luister ons mooi wat Gabriël hier sê. In vers 24 sê Gabriël: Sewentig sewetalle is oor jou volk en jou heilige stad bepaal... En sommer dadelik as Gabriël hier van sewentig sewetalle praat vat hy Daniël se kop terug na sy Jeremia-Bybelstudie. 7 Want daar het dit mos ook oor'ie getal sewentig gegaan. Bewys Daniël vertel daarvan as hy in vers 2 sê: in die eerste jaar van (Darius se regering) regering het ek... in die boeke gemerk dat die getal jare waaroor die woord van die HERE tot die profeet Jeremia gekom het met betrekking tot die puinhope van Jerusalem, sewentig volle jare was. Nou hierdie sewentig volle jare van'ie Babiloniese ballingskap en'ie sewentig sewetalle waaroor Gabriël in vers 24 praat het net mooi alles met mekaar te doen. Hoe so? Verduidelik Wel omdat die sewentig jaar ballingskap nie sommer maar net nog 'n getal is nie. Hoekom nie? Wel omdat 2Kron 36:20-21 vertel dat die HERE sy volk in Babiloniese ballingskap laat gaan het totdat die koninkryk van (die Meders-en-Perse) tot heerskappy gekom het, sodat die woord van die HERE deur die mond van Jeremía vervul sou word: totdat die land vir sy sabbatte vergoeding gekry het; 6 Vgl Fyall se Dan komm bl Vgl Aalders se Dan komm bl 214; Gentry, Daniël's seventy weeks and the New Exodus, bl 33 3

5 al die dae van die verwoesting het dit gerus om sewentig jaar vol te maak. So hierdie sewentig jaar ballingskap was nie sommer maar net sewentig jaar nie. Nee dit was sewentig jaar omdat die beloofde land die land Kanaän moes rus vir sy sabbatte of ons kan ook sê: vir sy sabbat-jare. Maar wat op aarde is dit? Wat is 'n Sabbat-jaar? Verduidelik 8 Nou van 'n Sabbat-jaar hoor ons in Lev 25:1-4 waar die HERE sy volk sê: As julle in die land inkom wat Ek julle gee, moet die land n sabbat hou vir die HERE. Ses jaar lank mag jy jou land saai en ses jaar lank jou wingerd snoei en die opbrings daarvan insamel; maar in die sewende jaar moet daar vir die land volkome rus wees, n sabbat vir die HERE; jou land mag jy nie saai en jou wingerd nie snoei nie. En dan was daar nog 'n uitbreiding ook op hierdie Sabbat-jaar-wet. Die HERE praat daaroor in Lev 25:8-10. Dis waar die HERE sê: Jy moet ook sewe jaarweke tel, sewe maal sewe jaar (dis 'n jaar-week), sodat die dae van die sewe jaarweke vir jou nege en veertig jaar is... En julle moet die vyftigste jaar heilig en n vrylating in die land uitroep aan al sy bewoners. Dit moet vir julle n jubeljaar wees... So na elke ses jaar moes die sewende jaar 'n Sabbat-jaar wees. En as daar dan sewe van hierdie sewe-jaar-weke verby was dan het daar 'n jubeljaar aangebreek. Maar wat was die doel hiermee? Wel dit kom ons agter as ons meer oor die Sabbat-dag leer uit Deut 5:15. Dis waar die HERE as Hy in Deut 5 oor die Sabbat-gebod praat sê: En jy moet daaraan dink dat jy in Egipteland n slaaf was, en die HERE jou God jou daarvandaan uitgelei het deur n sterke hand en n uitgestrekte arm; daarom het die HERE jou God jou beveel om die sabbatdag te hou. 8 Vgl Son 38(b).doc 4

6 Verduidelik 9 So wat die HERE sy volk hier leer is dat Sabbat-rus en verlossing saamgaan. Toe Israel in Egipte slawe was Hulle was slawe van Farao. kon hulle nooit rus nie. Maar dan verlos die HERE sy volk uit slawerny. En daarom moes die HERE se volk Sabbat hou, om dan te dink aan die HERE se verlossing uit Egipte. Maar ook oor die verlossing wat hulle uiteindelik in die ewige Sabbat-rus op die nuwe aarde sal bring. En nou het die HERE se Sabbat-jaar-wet en die jubel-jaar-wet hierdie Evangelie-waarheid net nog meer beklemtoon. Verduidelik 10 Want as die HERE se volk in'ie Sabbat-jaar en in'ie jubel-jaar nie mag boer en plant en oes nie dan leer Lev 25:21 dat die HERE die land so sou seën dat dit genoeg kos sou gee om in die Sabbat-jaar en die jaar daarna goed te leef. En wat moes dit vir die volk verkondig? Wel dit moes vir hulle sê: 'kyk die HERE laat weer die paradys terug kom.' waar die sondeval-vloek van Gen 3:17 nie meer op die aarde rus nie. Maar in die plek daarvan die HERE se seën. sodat die aarde sy vrugte vir die mens vrywillig gee. En so was dit in die Paradys. Gen 1:29 en Gen 2:16 vertel daarvan. En daarby moes in die Sabbat-jaar en in die jubel-jaar al die slawe vry word. En wat moes dit vir die HERE se volk verkondig? Wel dit moes vir die HERE se volk sê: 'Kyk die HERE is die Verlosser wat uiteindelik ons vry sal maak van die sonde en die dood en Satan om die HERE se ewige Sabbat te beleef in die nuwe paradys op die nuwe aarde.' Maar en dis nou nogal belangrik vir'ie verstaan van'ie ballingskap en Jeremia en Daniël se profesieë as ons van Lev 25 aan blaai na Lev 26 waar ons hoor van die HERE se verbondsvloeke dan waarsku die HERE in Lev 26 dat wanneer Israel in liefdelose ongehoorsaamheid sy gebooie nie nakom nie 9 Vgl Son 38(b).doc 10 Vgl Son 38(b).doc 5

7 ook hierdie Sabbat-jaar en jubel-jaar gebod die HERE dan sy verbondsvloek sou laat kom. Bewys Die HERE praat daaroor in Lev 26: Hy sê daar: En Ek sal julle onder die volke verstrooi (in ballingskap) en n swaard agter julle uittrek; en julle land sal n wildernis en julle stede puinhope word. Dan sal die land vir sy sabbatte vergoeding kry, al die dae van sy verwoesting, terwyl julle in die land van julle vyande is; dan sal die land rus en vir sy sabbatte vergoeding gee. En toe't dit gebeur! In 'n tyd waarin 70 Sabbat-jare verby gegaan het het die HERE se volk Hom verag sy gebooie nie gehou nie. En toe kom die ballingskap nes'ie HERE gesê het. En vir hoe lank? Wel vir 70 jaar totdat die land vir sy sabbatte vergoeding gekry het; al die dae van die verwoesting het dit gerus om sewentig jaar vol te maak. So vertel 2Kron 36:21. So dis waar'ie sewentig jaar ballingskap en die terugkeer daarna vandaan kom. Dit waaroor Jeremia geprofeteer het en waaroor soos Dan 9:2 vertel Daniël Bybelstudie gedoen het. Dit kom van die HERE se wonderlike Sabbat-jaar en jubel-jaar gebooie af wat die HERE se volk nie gehou het nie. Maar altyd ook daar in die ballingskap het daardie gebooie verkondig: 'Die HERE Verlos. Die HERE herstel. Die HERE bring weer die paradys op die nuwe aarde.' En presies hieraan aan hierdie Sabbat-jaar en jubel-jaar Evangelie van verlossing en herstel kom haak Gabriël nou aan 11 as hy in vers 24 sê: Sewentig sewetalle is oor jou volk en jou heilige stad bepaal... Verduidelik 12 En Gabriël haak of koppel hieraan want hierdie sewetalle as Gabriël praat van sewentig sewetalle kom ooreen met Lev 25:8-10 se jaarweke as die HERE daar sê: Jy moet ook sewe jaarweke tel, sewe maal sewe jaar Vgl Fyall se Dan komm bl a שבעים שבעים het die betekenis van '70 weke' (Holladay bl 358; BHNG bl 214, ; Aalders se Dan komm bl 214; K&D se Dan komm bl 338; NIDOTTE vol 4 bl 20). Hierdie '70 weke' is 'n tydperk wat verorden is, bepaal is die betekenis van נחתך (vgl NIDOTTE vol 2 bl 323). En deur Skrif met Skrif te vergelyk bring שבעים שבעים mens by Lev 25:8 uit waar dit gaan om 'jaarweke' (vgl Harman se Dan komm bl ; Gentry, Daniël's seventy weeks and the New Exodus, bl 33) 6

8 (waarna dit)... vir julle n jubeljaar moet wees... So as Gabriël hier in vers 24 praat oor sewenig sewetalle dan kan ons ook praat sewentig jaarweke en daarom ook van 70 Sabbat-jare. Want na elke jaarweek wat bestaan uit sewe jaar kom daar mos 'n Sabbat-jaar. Maar by dit kan ons ook sê dat hierdie sewentig sewetalle of sewentig jaarweke ook 10 jubel jare is. Want elke sewende Sabbat-jaar kom daar mos 'n jubel-jaar. En dit sê dan dat in sewentig sewetalle of jaarweke 10 jubel-jare in pas. So ja wanneer Gabriël in vers 24 praat van: Sewentig sewetalle (of dan 70 Sabbat-jare of 10 jubel-jare) is oor jou volk en jou heilige stad bepaal... dan is hierdie woorde propvol van Lev 25 se Sabbat-jaar en jubel-jaar Evangelie. 2. Maar wat moet dit nou vir Daniël sê oor die vervulling van die Jeremia-profesieë waaroor hy Bybel-studie gedoen het? Soos vers 2 vertel. En waarvoor hy gebid het. Soos vers 3-19 vertel. En dis'ie tweede ding wat ons by vers 24 moet raaksien. Wel wanneer Gabriël se sewentig sewetalle prop vol is met die HERE se Sabbat-jaar en jubel-jaar Evangelie van verlossing en herstel dan moet dit vir Daniël sê dat terugkeer na 70 jaar Babiloniese ballingskap oor veel meer gaan as net terugkeer Jerusalem toe. Verduidelik 13 Want met sy sewentig sewetalle wat so propvol is van die HERE se Sabbat-jaar en Jubel-jaar Evangelie wys Gabriël dat terugkeer uit ballingskap uiteindelik ook gaan om ware verlossing en ware herstel en ware terugkeer na die HERE toe om uiteindelik by die HERE ware vrede en 'n wonderlike toekoms te hê in die nuwe paradys op die nuwe aarde. Ons sien hierdie betekenis van terugkeer uit die ballingskap ook baie sterk in die boek Jesaja. 13 Vgl Gentry, Daniël's seventy weeks and the New Exodus, bl 31-32; Robertson, The Christ of the prophets, bl 221, 224 7

9 En dit alles sal dan werklikheid wees na die sewentig sewetalle die sewentig Sabbat-jare die 10 jubel-jare. So wat Daniël en ons nou moet begin verstaan as Gabriël in vers 24 praat van sewentig sewetalle is dat daar sekerlik 'n terugkeer na Jerusalem sal wees. En in vers 25 gaan ons nog meer daaroor leer. Maar dan moet ons ook verstaan dat die finale en volkome vervulling van die Jeremia-profesieë eers na sewentig sewetalle gaan wees. So Daniël moet nog gelowig wag. 3. Maar hoe gaan dit uiteindelik gebeur? Dis ons derde punt. Wel dit kom ons agter as Gabriël in vers 24 wys op'ie HERE se doelwitte met die sewentig sewetalle. Want dis deur daardie doelwitte dat die HERE uiteindelik die volkomenheid van die die Jeremia-profesieë vir ons werklikheid sal maak. So kom ons staan nou stil by die HERE se doelwitte met die sewentig sewetalle. Kyk Gabriël sê in vers 24: Sewentig sewetalle is oor jou volk en jou heilige stad bepaal... En hier kom die HERE se doelwitte nou om die goddeloosheid te voleindig of ons kan ook sê: heeltemal stop te sit 14 en om die maat van die sondes vol te maak (en'it so te laat eindig 15 ) en om die ongeregtigheid te versoen en om ewige geregtigheid (of geregtigheid wat tot in ewigheid duur 16 ) aan te bring en om gesig en profeet te beseël en om wat hoogheilig is of ons kan ook sê: die allerheiligste van die Tempel, ; het die betekenis van 'om te stop/ vernietig die opstand/ rebellie' (vgl NIDOTTE vol 2 bl 638, vol 3 bl הפשע לכלא 14 Aalders se Dan komm bl 216). 234). het die betekenis van 'om sondes te beëindig' (vgl NIDOTTE vol 2 bl 324; Harman se Dan komm bl ולחתם חטאות 15 kan na my mening nie 'n byvoeglike עלמים het. met 'n gen konstruk te doen צדק עלמים Ek meen dat ek in.ולהביא צדק עלמים 16 bepaling wees nie, want dit stem nie met צדק ooreen in getal nie. Die gen konstruk dui dan op tydsduur (vgl BHNG bl 154). Dus: צדק wat onbepaalde lang tydperke duur (Holladay bl )... tot in ewigheid duur (vgl TWOT vol 2 bl 672). 17 In קדש קדשים by ולמשח קדש קדשים het ek te doen met die oortreffende trap (vgl BHNG bl 189; Aalders se Dan komm bl 217), met die betekenis van 'die allerheiligste'... Gewoonlik het mens in hierdie term met die Tempel en erediens 8

10 te salf (of toe te wy aan die HERE 18 ). En dis hoe die HERE sy Jeremia-profesieë werklikheid sal maak gedurende vers 24 se sewentig sewetalle. Verduidelik Want as na 19 die sewentig sewetalle of sewentig jaarweke of die sewentig Sabbat-jare of die tien jubel-jare soos Gabriël in vers 24 sê: A. die goddeloosheid stop gesit word en... die maat van die sondes vol gemaak is (om'it te beëindig)... dan beteken'it dat daar niks meer sonde binne of buite die HERE se volk sal wees nie. 20 Sonde en goddeloosheid sal net weg wees. Al wat sal oor wees is'ie ware vrede waaroor die HERE geprofeteer het toe Hy in Jer 29:10-11 gesê het: As eers sewentig jaar vir Babel verby is, sal Ek... aan julle my goeie woord vervul om julle na hierdie plek terug te bring. Want Ék... koester... gedagtes van vrede (aangaande julle)... B. En as Gabriël in vers 24 sê dat na die sewentig sewetalle die ongeregtigheid... versoen (sal wees)... dan beteken'it dat die HERE se volk se sonde vergewe sal wees. Daar sal met ander woorde 'n offer gebring word wat die HERE se volk se sondeskuld sal betaal en die straf daarvoor net heeltemal weg sal vat. 21 C. En as Gabriël in vers 24 sê dat daar na die sewentig sewetalle ewige geregtigheid... gekom het dan beteken'it dat die tyd dan sal aangebreek waaroor Jeremia geprofeteer het toerusting te doen (vgl Aalders se Dan komm bl 217; Harman se Dan komm bl 236). het dan die betekenis van 'en om met 'n salwing-ritueel te wy die allerheiligste' (vgl NIDOTTE vol 2 bl ולמשח קדש קדשים ). Wanneer die tempel en die by behorende erediens toerusting so gesalf is, was dit geheilig en aan die HERE gewy vgl Eks 29:36-37; 40:9-11 (TWOT vol 1 bl 530). So verstaan word Daniël se gebed in vers verhoor (vgl Harman se Dan komm bl 236) a wys my met ל + ifin konstruk dat daar 6 doele is waarom 'n tydperk van 70 weke oor die volk van die HERE en oor die Tempel verorden is... en wat dan die situasie sal wees aan die einde van die 70 weke (vgl BHNG bl 234; Aalders se Dan komm bl 215; K&D se Dan komm bl 340). 20 Kan dit wees dat die bepaaldheid by הפשע vir my sê dat הפשע terugwys na die volk van die HERE se rebellie/ opstand waarvan ek gehoor het in in Dan 8:12, 13, 23? Ja, veral as vers 5-14 in gedagte gehou word, waar dit gaan om die rebellie/ opstand van die Israel (vgl A grammer of Biblical Hebrew bl 475; Baldwin se Dan komm bl ; Fyall se Dan komm bl 142). Young se Dan komm bl 198 wys my daarop dat ek die lidwoord ook kan verstaan as verwysend na 'n klas... Dus, uitwissing van rebellie/ opstand as sodanig is waaroor dit hier gaan (vgl ook NIDOTTE vol 4 bl 503)... Ek neem beide moontlikhede. Hier word gepraat van die totale stopsit van rebellie/ opstand in Gods volk en daarbuite. Aan die einde van die 70 weke sal daar dus nie meer so iets soos rebellie/ opstand gevind word nie (Harman se Dan komm bl 234; Baldwin se Dan komm bl 188). het die betekenis van 'om te versoen verkeerde daad/ skuld' (Holladay bl 268). Dit gaan dan hier daaroor dat ולכפר עון 21 daar 'n losprys betaal sal word (vgl Ps 49:8), om die sondeskuld van die volk van die HERE te betaal. Ja, 'n offer sal in hulle plek gegee word om die straf op die skuld te dra wat hulle moes dra... Dit is wat nodig is vir vergifnis!! (TWOT vol 2 bl 453; Baldwin se Dan komm bl 188). 9

11 toe hy in Jer 23:5-6 gesê het: 22 Kyk, daar kom dae, spreek die HERE, dat Ek vir Dawid n regverdige Spruit (of Seun) sal verwek, en as Koning sal Hy regeer... en reg en geregtigheid doen in die land. In sy dae sal Juda verlos word en Israel veilig woon... D. En as Gabriël in vers 24 sê dat na die sewentig sewetalle gesig en profeet beseël (sal wees) en wat hoogheilig is (of die Allerheiligste van die die Tempel), (ge)salf (sal wees) dan beteken'it dat die HERE se profesieë vervul sal wees 23 en die Tempel nie meer in puin sal lê nie maar aan die HERE gewy sal wees. En dit geliefdes is hoe die HERE die terugkeer na 70 jaar ballingskap nie maar net 'n terugkeer na Jerusalem toe maak nie maar 'n ware terugkeer na die HERE toe om uiteindelik by die HERE ware vrede en 'n wonderlike toekoms te hê in die nuwe paradys op die nuwe aarde. En dis mos waaroor die HERE se Sabbat-jaar en jubel-jaar Evangelie gaan. En waarvan vers 24 se sewentig sewetalle so prop vol is. 4. Maar nou's daar nog een ding waarna ons met kyk. Ons laaste punt. En dit gaan oor die tydperk van hierdie sewentig sewetalle. En: hoe die sewentig sewetalle inpas by die HERE se wêreld-plan wat Hy in Dan 7 gegee het? A. Nou die antwoord oor'ie tydperk of oor'ie hoe-lank van vers 24 se sewentig sewetalle is in Christus. Bewys 24 Want in 2Kor 1:20 leer ons dat hoeveel beloftes van God daar ook mag wees, in Hom is hulle ja en in Hom amen... Verduidelik I Want as Gabriël in vers 24 sê dat na die sewentig sewetalle die goddeloosheid stop gesit word... dan'sit Christus wat dit doen. 25 het die betekenis van 'om te bring geregtigheid wat tot in ewigheid duur'. In hierdie woorde hoor ek ולהביא צדק עלמים 22 niks anders nie as die aanbreek van die Messiaanse vrede-ryk na die 70 weke nie. Dis Hy, die Messias, die seun van die Mens wat geregtigheid wat tot in ewigheid duur bring vgl Ps 72:4, 12-14; Jes 9:6; 11:3-5; 42:1-4; Jer 23:5-6 (vgl Pop, Bijbelse woorden en hun geheim, bl 239; The Expositor's Bible comm vol 8 bl 170; Davis se dan komm bl 130). Iets wat aanbreek as die sonde uit die weggeruim is en versoening gedoen is (vgl Aalders se Dan komm bl 217). 23 Vgl Harman se Dan komm bl Vgl Fyall se Dan komm bl Vgl Robertson, The Christ of the prophets bl

12 Bewys Want Christus is die Een oor wie die HERE in Jes 11:4 profeteer en sê: Hy sal... met die asem van sy lippe die goddelose doodmaak. Ja heeltemal uitwis 26 en so die goddeloosheid stop sit. En dan vertel Openb 19:20-21 ons hoe dit uiteindelik gebeur. Dis wanneer Christus die Antichris in die hel werp en al sy goddelose volgelinge gedood het met die swaard wat uit die mond gaan 27 II En as Gabriël in vers 24 sê dat na sewentig sewetalle die ongeregtigheid te versoen sal wees dan gebeur dit in Christus aan die kruis. Bewys Want in Mark 10:45 is dit Christus wat sê: die Seun van die mens het ook nie gekom om gedien te word nie, maar om te dien en sy lewe te gee as n losprys (ja as 'n versoeningsoffer 28 ) vir baie. III En as Gabriël in vers 24 sê dat na sewentig sewetalle geregtigheid wat tot in ewigheid duur aangebring sal word en ons in Jer 23:5 leer dat Dawid se regverdige Spruit Dawid se regverdige Kind dit sal doen dan is hierdie regverdige Kind van Dawid niemand anders nie as Jesus Christus. 29 Bewys Want Hy is Jesus Christus die regverdige. So leer ons in 1Joh 2:1. IV En as Gabriël in vers 24 sê dat na sewentig sewetalle gesig en profeet te beseël of vervul sal wees dan gebeur'it in Christus. Bewys Want in Luk 24:25-27 en vers 44 leer Christus dat die profete oor Hom geprofeteer het. 26 Vgl Macey se Jes komm bl Vgl Morris se Openb komm bl λυτρον het die betekenis van 'losprys'/ 'verlossing-geld'/ 'die prys om te bevry'... In hierdie geval is Jesus se lewe die prys (NIDNTT vol 3 bl 189; Baljon bl ; Reymond, A new systematic theology of the Christian faith bl ). In die OT is λυτρον die vertaling van onder andere כרפר (Baljon bl 573). כרפר het dan die betekenis van om versoening te doen vir sondeskuld deurdat 'n offerdier in die plek van die sondaar gegee word. Die lewe van die offerdier word gegee sodat die sondaar se lewe gespaar bly. So word die sondeskuld dan weggeneem (TWOT vol 1 bl 453). Soos ek al by 8:31; 9:31 en 10:33-34 kon leer speel Jes 53 'n baie sterk rol in Jesus se lyding. En nou kom die hele betekenis van δουναι την ψυχην αυτου λυτρον αντι πολλων (45c) baie sterk na vore in Jes 53:10-12 en word daardeur aan ons duidelik gemaak (comm on the NT use of the OT bl ; Evans se Mark komm bl 120). Wanneer Jesus sê dat Hy δουναι την ψυχην αυτου λυτρον dan is dit uiteindelik 'n vervulling van Jes 53:10 (Evans se Mark komm bl 121) waar ek hoor dat die Kneg van die HERE sy siel (ἡ ψυχὴ ὑμῶν) (as) n skuldoffer ם ש)ם) (א aangebied het... Met hierdie א ם שם word versoening gedoen כרפר) ). So leer ek in Lev 5:6 (Vos, Biblical theology of the Old and New Testament, bl 164; Evans se Mark komm bl 121; Young se Jes komm vol 3 bl 355). 29 2Kor 1:20; vgl ook Fyall se Dan komm bl

13 V En as Gabriël in vers 24 sê dat na sewentig sewetalle die allerheiligste van die Tempel aan die HERE gewy sal wees dan word dit uiteindelik in sy volste volheid vervul in Christus. 30 Bewys Want Christus is die ware Tempel van die HERE. So leer Christus ons in Joh 2:21. En in Kol 2:9 leer Paulus dat in (Christus) al die volheid van die Godheid liggaamlik woon. En dit was Christus wat in volmaaktheid aan die HERE gewys was. So sien u? Die tydperk van vers 24 se sewentig sewetalle kry sy volheid in Christus. In Christus se eerste koms en sy wederkoms. 31 B. Maar dadelik sien mens ook hoe hierdie sewentig sewetalle inpas by Dan 7 nie waar nie? Verduidelik 32 Want in Dan 7 wys die HERE hoe Hy uiteindelik in die tyd van die Antichris 'n einde maak aan alle goddeloosheid. Dan 7:9-12 vertel daarvan. En dis tog ook hoe dit sal wees aan die einde van die sewentig sewetalle. Want dan sal die goddeloosheid stop gesit... wees. En dan sal die koninkryk waarin geregtigheid ewig sal duur aanbreek. En dis mos waarvan ons hoor as Dan 7:14 vertel hoe aan Christus gegee is heerskappy en eer en koningskap... wat tot in ewigheid duur en nooit vernietig sal word nie. Slot Maar ek dink dan ook geliefdes dat ons die sewentig sewetalle of die sewentig jaarweke van vers 24 nie in die eerste plek letterlik moet verstaan nie. Of as jy 'n letterlike betekenis daaraan wil gee jy tog ook oop moet wees daarvoor dat die sewentig sewetalle ook simbolies is. En hoekom? Wel juis omdat hierdie sewentig sewetalle vol word in Christus se eerste koms maar ook in sy wederkoms. 30 Vgl Fyall se Dan komm bl Vgl Robertson, The Christ of the prophets bl Vgl Fyall se Dan komm bl 141; McComiskey, The seventy weeks of Daniel against backgrouns of ancient near eastern literature, bl

14 En daarom ook inpas by die Dan 7-wêreldbeskouing. Ja ek dink regtig dat ons in vers 24 se sewentig sewetalle nie moet vas haak by letterlike jare nie. Nee in plaas daarvan moet ons raak sien dat ons in hierdie sewentig sewetalle hierdie sewentig jaatweke hierdie sewentig sabbat-jare hierdie tien jubel-jare Ja in die getal sewe en sewentig en tien met Bybelse volheidsgetalle te doen het. 33 Sodat hierdie sewentig sewetalle van vers 24 vir ons sê: 'as sewentig sewetalle vol geword het dan breek die volheid van die HERE se sabbat-jaar en jubel-jaar Evangelie kragtig deur'. En in Christus het dit gebeur en is'it steeds aan die gebeur En sal dit gebeur vir elkeen wat bid soos Daniël in vers 3-19 gebid het (daar waar ons verlede week was) en jou sonde bely en vir vergewing uit genade alleen by die HERE smeek Ja in Christus word die Jeremia-beloftes van terugkeer na sewentig jaar ballingskap nie 'n terugkeer na die aardse Jerusalem wat in 70nC deur die Romeine verwoes is nie. Nee in Christus word dit 'n ware terugkeer nadat die sewentig sewetalle in Hom vol geword het. 'n Ware terugkeer na die nuwe Jerusalem by die HERE in ware vrede in die nuwe paradys op die nuwe aarde. Dit waarheen die HERE se sabbat-jaar en jubel-jaar Evangelie en vers 24 se sewentig sewetalle heen wys. Amen. 33 Vgl NIDOTTE vol 3 bl ; McComiskey, The seventy weeks of Daniel against background of ancient near eastern literature, bl