MINISTRY OF EDUCATION, ARTS AND CULTURE

Transcription

1 Republic of Namibia MINISTRY OF EDUCATION, ARTS AND CULTURE SENIOR PRIMARY PHASE AFRIKAANS FIRST LANGUAGE SYLLABUS GRADES 4-7 To be implemented in 2016

2 Ministry of Education, Arts and Culture National Institute for Educational Development (NIED) Private Bag 2034 Okahandja Namibia Copyright NIED, Ministry of Education, Arts and Culture 2015 Afrikaans First Language Syllabus Grades 4-7 ISBN: Printed by NIED Website: Publication date: December 2015

3 INHOUDSOPGAWE 1. Inleiding Rasionaal Doelstellings Insluitende onderwys Skakels met ander vakke en interkurrikulêre kwessies Onderrig-leer-benadering Vaardighede aan die einde van die senior primêre fase Samevatting van die leerinhoud Leerinhoud Assessering Deurlopende assessering Formatiewe en samevattende assessering Informele en formele metodes Evaluering Kriteria-gerigte assessering Graadomskrywings Beplanning van assessering en byhou van punte Assesseringsdoelstellings Deurlopende assessering: riglyne Eindeksamen: uiteensetting van vraestelle Promosiepunt Verband tussen assesseringsdoelstelling en die vraestelle Woordelys Bylaes: Bylae A: Merkskema: Praatvaardigheid Bylae B: Merkskema: Hardoplees Bylae C: Merkskema: Skriftelike stelwerk Deurlopende Assesseringspuntelys

4 1. Inleiding Hierdie sillabus beskryf die leeruitkomste en assessering van Afrikaans Eerste Taal in die Senior Primêre fase (graad 4 tot 7). As vak hoort Afrikaans Eerste Taal tot die taal- en geletterdheidsleerarea in die kurrikulum. 2. Rasionaal Taal is die belangrikste sleutel tot suksesvolle leer. Die moedertaal is onontbeerlik vir konsepvorming, asook om dit wat deur medium van 'n ander taal geleer word, in verband te bring met persoonlike ervaring en die eie kultuur. Leerders wat nie hulle moedertaal as vak neem in formele onderwys nie, kan onder die indruk gebring word dat dit minderwaardig is in vergelyking met die tweede of vreemde taal. Om in die moedertaal te leer en te ontwikkel, is noodsaaklik vir die vestiging van 'n positiewe selfbeeld, vaslegging van die eie kultuur en primêre begrip van die wêreld. Taalgeletterdheid en kommunikasievaardighede in die eerste taal word beskou as onontbeerlike fasette van menslike ontwikkeling en lê die grondslag vir lewenslange leer. Ter wille van beide die bevordering van optimale leeromstandighede en die versterking van 'n eie identiteit, asook ter wille van taalekologie, behoort die moedertaal as vak aangebied te word tot aan die einde van die skoolloopbaan. 3. Doelstellings Die oorkoepelende doelstelling met die onderrig van 'n eerste taal is die ontwikkeling van die kognitiewe kommunikasievaardighede van die leerders, ter wille van betekenisvolle interaksie in 'n multi-kulturele en meertalige gemeenskap. Die doelstellings met die onderrig van Afrikaans Eerste Taal is om: positiewe gesindhede teenoor asook begrip vir die rol en waarde van Afrikaans en die Afrikaanse letterkunde te ontwikkel die verwerwing van insig in die struktuur en funksies van die eerste taal (moedertaal) sodat hulle mondelinge en geskrewe gebruik van die taal gepas en vry van ernstige foute kan wees die bevordering van begrip en waardering vir die gebruik van die taal vir kreatiewe en akademiese doeleindes, en die ontwikkeling van leerders se vaardigheid hierin die ontwikkeling van die vermoë om die taal met selfvertroue in die skool en in die daaglikse lewe te gebruik en begrip te ontwikkel vir die wêreld waarin hulle leef 4. Insluitende onderwys Insluitende onderwys maak dit vir elke leerder moontlik om toegang te hê tot en deel te neem aan die volle spektrum van opvoedkundige programme en dienste wat deur die onderwysstelsel in hoofstroomskole aangebied word. Dit is gebaseer op die erkenning van diversiteit onder leerders en die verwydering van leerstruikelblokke. Die Afrikaans Eerste Taal-onderwyser moet dus leerders met spesiale onderwysbehoeftes in ag neem deur hierdie sillabus by hulle behoeftes aan te pas deur differensiasie waar nodig, en soos aangedui in die kurrikulumraamwerk vir insluitende onderwys (Curriculum Framework for Inclusive Education, 2014). Die aanpassings in assessering van leerders met spesiale behoeftes moet gedoen word volgens die riglyne wat vervat is in die Handbook for Centres (2012), 'n publikasie van die Direktoraat vir Nasionale Eksamens en Assessering (DNEA). Leerders wat leerhindernisse ervaar, wat van so 'n aard is dat hulle nie in inklusiewe skole geakkommodeer kan word nie, sal geakkommodeer word in ondersteuningseenhede, spesiale eenhede of spesiale skole tot hulle by 'n inklusiewe skool kan inskakel, indien moontlik. 'n Leerdergerigte benadering tot onderrig is uiters geskik vir leerders met spesiale behoeftes, aangesien dit bou op wat leerders reeds weet en kan doen en hulle dan verder help om nuwe kennis en vaardighede te verwerf. Die kurrikulumraamwerk vir insluitende onderrig spesifiseer die vaardighede wat leerders met spesiale leerbehoeftes behoort te bemeester. Individuele Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

5 ondersteuningsplanne moet vir elke leerder ontwikkel word om die individuele leerproses te rig en te evalueer. Die Senior Primêre fase bevorder gelyke geleenthede vir seuns en dogters, sodat beide geslagte in staat sal wees om op dieselfde vlak deel te neem. Onderwysers moet weet en verstaan hoe om seuns en dogters gelykwaardig te behandel en alle onderrigmateriaal moet geslagsgelykheid bevorder. Leerders moet ook geleer word om tekste te analiseer om seker te maak dat dit vry van geslagstereotipering is. Om perspektiewe van beide geslagte in alle sosiale temas in te sluit, is belangrik vir die kweek van 'n bewustheid van gelagsgelykheid. 5. Skakeling met ander vakke en interkurrikulêre kwessies Eerstetaalonderrig versterk die kurrikulum deurdat die stories wat leerders lees en na luister, die onderwerpe waaroor hulle nadink en praat en die rolle wat hulle tydens rolspel vertolk, alles interkurrikulêre skakels kan hê met kwessies soos bevolkingsaangeleenthede, MIV en Vigs, menseregte, demokrasie, omgewingsbewustheid en padveiligheid. Hierdie kwessies is nie beperk tot net enkele vakke nie, maar word in al die verskillende vaksillabusse aangedui, want elkeen van die kwessies het te doen met spesifieke risiko s en uitdagings in die Namibiese samelewing. Daarom moet alle leerders: die aard van hierdie risiko s en uitdagings verstaan weet watter impak dit op die samelewing en op die kwaliteit van lewe het verstaan hoe hierdie risiko s en uitdagings die hoof gebied kan word op nasionale en globale vlak, tans en in die toekoms verstaan watter rol elkeen van hulle kan speel, in hulle eie skool en gemeenskap, in die hantering van hierdie risiko s en uitdagings. Die hoof risiko s en uitdagings sluit die volgende in: die uitdagings en risiko s wat ons in die gesig staar as ons nie ons natuurlike hulpbronne behoorlik bestuur nie die uitdagings en risiko s wat voortspruit uit MIV en Vigs die uitdagings en risiko s vir gesondheid wat veroorsaak word deur besoedeling, swak sanitasie en rommel die uitdagings en risiko s wat aan demokrasie en sosiale stabiliteit gestel word deur ongelykheid en deur 'n regering wat regte en verantwoordelikhede ignoreer die uitdagings en risiko s wat ons in die gesig staar as ons nie by padveiligheisregulasies hou nie die uitdagings en risiko s wat globalisering meebring Die voorstelle in die onderstaande tabel het ten doel om leiding te verskaf aan onderwysers oor die integrering van interkurrikulêre kwessies in die daaglikse taalonderrig. Dit staan onderwysers vry om hierdie onderwerpe en aktiwiteite aan te vul en te verander om te pas by die ontwikkelingsvlak en belangstelling van hulle leerders. Interkurrikulêre kwessie Omgewingsopvoeding Onderwerp Waaruit betaan ons omgewing? Parke en ontspanning Bewaring Boomplantdag Luister na tekste en rangskik inligting wat op stukkies papier geskryf is Aktiwiteite Luister Praat Lees Skryf Voer 'n onderhoud Vind inligting met 'n oor geskikte natuurbewaarder plante / bome vir die Lewer 'n skoolter-rein praatjie oor Pas woorde maniere om by korrekte elektrisiteit te betekenisse in bespaar tekste oor omgewingskwessies Briefie van bedanking aan die burgemeester vir sy / haar deelname aan boomplantdag by die skool Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

6 Interkurrikulêre kwessie Bevolkingskwessies MIV en Vigs Menseregte en demokrasie Inligtingstegnologie Onderwerp Namibië se bevolkingsamestelling Namibië se vroeë geskiedenis Lewensomstandighede in verskillende dele van die land Leef positief saam met MIV en Vigs Voorkoming Regte van MIVpositiewe mense Die bevordering van vrede Verstaan kulturele verskeidenheid Regte en verantwoordelikhede Dag van die Afrika-kind Ontwikkeling in inligtingstegnologie Maniere van kommunikasie Groot uitvinders Luister na 'n voorlesing en merk korrekte antwoorde af Luister na 'n voorlesing en beantwoord eenvoudige begripsvrae daaroor Luister na 'n teks en beantwoord waar / vals vrae Luister na verhale oor persone wat MIV-positief is Aktiwiteite Luister Praat Lees Skryf Bespreek invloedryke Dra inligting per- oor kulturele sone in die geskiedenis groepe in Na- van mibië in op 'n Namibië tabel Debatteer Lees 'n tabel aangeleenthede oor lewens- rondom verwagting die huidige bevolkingsgroei in Namibië Luister na tekste oor regte en verantwoordelikhede en voltooi verskillende take Luister na 'n beskrywing van 'n rekenaar en skryf die name van dele in op 'n skets Luister na stories oor beroemde uitvinders en gebruik die inligting om opdragte uit te voer Voer 'n onderhoud met 'n gesondheidswerker oor bepaalde aspekte rondom MIV & Vigs Debatteer die vraag of dit goed is om te weet wat jou MIV-status is Bespreek aspekte van verskillende kulture, bv. taal, stapelvoedsel, kleredrag, ens. Bespreek verpligte skoolbywoning Bied 'n radioof TV-program aan oor ontwikkelinge in die tegnologie Padveiligheid Ongelukke Hou groepbesprekings oor padveiligheidskwessies Soeklees 'n teks vir voorkomende maatreëls Ontleed en bespreek plakkate oor aspekte van MIV en Vigs Lees en bespreek koerantartikels oor demokrasie Lees verhale waaruit inligting oor bepaalde kulture afgelei kan word Vluglees 'n teks oor die ontwikkeling van inligtingstegnologie en stel 'n tydlyn op Lees artikels oor groot uitvinders Lees koerantartikels oor ongelukke Ontwerp 'n plakkaat om verskillende aspekte van die bevolkingsgroepe in Namibië uit te beeld Dra data oor die voorkoms van MIV & Vigs in op 'n tabel Ontwerp plakkate om die boodskap van voorkoming oor te dra Stel riglyne op oor hoe om vrede te bewaar Skryf 'n brief aan 'n tydskrif oor die Dag van die Afrika-kind Vul inligting in op 'n grafiek, bv. oor die aantal leerders in die skool wat 'n radio, selfoon en rekenaar besit Maak plakkate wat bewustheid van padveiligheid bevorder Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

7 6. Onderrig-leer-benadering Die onderrig-leer-benadering is leerdergerig. sekere beginsels nagekom word. Dit verseker die optimale kwaliteit van leer indien Die doel is om begrip te verseker, asook die ontwikkeling van vaardighede en gesindhede wat nodig is om 'n bydrae tot die gemeenskap te kan lewer. Die vertrekpunt is die magdom kennis en sosiale ondervinding wat elke leerder na die skool bring. Onderrig en leer in die skool moet elke leerder se bestaande kennis en ondervinding verbreed, ontwikkel en uitdaag. Leerders leer die beste wanneer hulle by die leerproses betrokke is deur 'n hoë mate van aktiewe deelname, bydrae en produksie. Terselfdertyd moet die onderrig-leer-benadering voorsiening maak vir die feit dat elke leerder 'n individu is met sy/haar eie behoeftes, tempo van leer, ondervinding en vermoëns. Die onderwyser moet in staat wees om die behoeftes van leerders te peil, die aard van die leer wat moet plaasvind te identifiseer en dan die leerervaring dienooreenkomstig te beplan. Daarom moet onderrigstrategieë buigsaam wees in 'n goed beplande reeks lesse wat verkieslik rondom temas beplan word. Afhangende van die betrokke algemene en spesifieke doelstellings wat bereik moet word, moet die onderwyser besluit wanneer leerinhoud direk onderrig moet word, wanneer dit beter sal wees om leerders die inhoud self te laat ontdek, wanneer gerigte leeraktiwiteite nodig is, wanneer vaslegging of verryking nodig is, wanneer daar 'n spesifieke opeenvolging van vaardighede of inligting is wat gevolg moet word, of wanneer leerders toegelaat kan word om self te besluit hoe hulle 'n onderwerp wil aanpak. Die klas kan op verskillende wyses georganiseer word: leerders kan individueel werk, in pare, in groepe of as die totale klasgroep. Die groepering wat gekies word, sal afhang van die spesifieke aktiwiteit. Wedersydse ondersteuning en samewerking tussen groepe behoort aangemoedig te word. Om dit te bewerkstellig, moet opdragte so beplan word dat paar- en groepwerk nodig is om dit uit te voer, andersins is groepwerk vir leerders irrelevant. In die lig van die feit dat leerders in hierdie fase reeds bepaalde persoonlike, sosiale en kommunikatiewe vaardighede ontwikkel het, moet hulle onder leiding van die onderwyser toenemend meer by die beplanning en evaluering van hulle werk betrek word. Aangesien leerders in die Junior Primêre fase reeds 'n groot deel van hulle moedertaal verwerf het, behoort die onderrig in die Senior Primêre fase afgestem te wees op verdere ontwikkeling van taalvaardighede. Dit moet bou op wat leerders reeds ken en kan doen, dit moet lei tot verfyning van taalstrukture, asook die ontwikkeling van die vermoë om die taal op meer subtiele wyse en in meer komplekse situasies te gebruik. 'n Belangrike funksie van die vak in hierdie fase is die doelbewuste uitbreiding van leerders se woordeskat. Die onderrig van Afrikaans Eerste Taal moet 'n bewustheid kweek van die feit dat daar 'n standaardvorm van die taal is wat toepaslik is in skryfwerk en meer formele situasies, terwyl die gesproke vorm van die taal 'n reeks variëteite insluit, nie net in terme van dialekte nie, maar ook wat betref baie formele en hoflike taal, asook informele taal en slang. Dit is belangrik dat die klaskamer 'n ryk taalomgewing moet bied, veral ten opsigte van die geskrewe en gedrukte vorm. Elke klaskamer behoort 'n leeshoekie te hê met gepubliseerde boeke, wat feite oor verskillende onderwerpe, stories en gedigte bevat. Verder behoort die leerders se eie kreatiewe skryfwerk en geannoteerde plakkate, ook wat die leerders self maak, in die klaskamer uitgestal te word. 'n Wye verskeidenheid onderrigmedia behoort gebruik te word om besprekings uit te lok: rolspel, kreatiewe skryfwerk, uitsendings deur plaaslike radiostasies, prente sonder byskrifte, plaaslike gebeure uit Afrikaanse koerante en kinderliteratuur. Alhoewel min skole rekenaars beskikbaar het vir die leerders se gebruik, moet onderwysers 'n bewustheid kweek by die leerders van hedendaagse inligtingstegnologie. Dit kan versterk word deur gesprekke oor rekenaars in die leerders se onmiddellike omgewing, asook deur stories te lees en Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

8 prente en advertensies wat oor inligtingstegnologie handel, te bespreek. Leerders wat toegang het tot rekenaars moet aangemoedig word om dit te gebruik wanneer hulle huiswerk doen. Die moedertaal hou ten diepste verband met die identiteit van 'n persoon en bevestig lidmaatskap van die primêre groep in die lewe, die gesin, asook van die gemeenskap. Daarom moet die onderrig van die moedertaal op elke moontlike wyse put uit die kulturele rykdom van die gemeenskap en verbande lê tussen onderwerpe wat in die klas aan die orde kom en die onmiddellike omgewing. Slegs as leerders geborge voel in hul persoonlike en taalidentiteit en hul eie kultuur na waarde skat, sal hulle in staat wees om Engels (die medium van onderrig in die Senior Primêre fase) en die globalisering wat daarmee gepaard gaan te bemeester sonder om van hulle eie taal en kultuur vervreem te word. 7. Vaadighede aan die einde van die senior primêre fase Met die aanvang van die Senior Primêre fase word veronderstel dat leerders reeds begin het om die moedertaal effektief te gebruik vir kommunikasie, selfontwikkeling en intellektuele groei. Daarom is dit belangrik om in gedagte te hou dat die eerstetaalsillabus primêr bedoel is vir moedertaalsprekers. Al die vaardighede in hierdie sillabus is noodsaaklik en dui die minimum vlak van vaardigheid aan wat leerders aan die einde van elke graad in die Senior Primêre fase behoort te bereik. Die bedoeling is nie om die inisiatief van die onderwyser of die klas te beperk nie. Onderwysers moet hulle leerders ver verby die minimum vlakke neem waar enigsins moontlik. Aan die einde van die Senior Primêre fase behoort alle leerders in staat te wees tot betekenisvolle interaksie, hulleself duidelik in 'n verskeidenheid genres en situasies kan uitdruk en 'n verskeidenheid tekste kan lees en krities interpreteer. Deur gereelde blootstelling aan ryk vorme van kommunikasie, sal leerders toenemend bewus word van korrekte en betekenisvolle taal en die korrekte gebruik van grammatikale strukture. Ten einde groei en ontwikkeling in die taal soveel as moontlik aan te help, is dit belangrik dat die taalvaardighede geïntegreerd onderrig word. Baie van die vaardighede wat in die Senior Primêre fase ingesluit is, was reeds deel van die Junior Primêre fase. Die rede waarom dit in die Senior Primêre fase herhaal word, is om die belangrikheid van progressiewe ontwikkeling van hierdie vaardighede aan te dui. In opeenvolgende jare sal van leerders vereis word om die vaardighede met toenemende vlakke van gesofistikeerdheid te ontwikkel. 8. Samevatting van die leerinhoud Die Afrikaans Eerstetaalsillabus bestaan uit die volgende vyf afdelings: Luister en reageer Die doel met luisteronderrig is om fonologiese vaardighede (woordherkenning) te ontwikkel, woordeskat te verryk, 'n aanvoeling vir korrekte sinstruktuur te ontwikkel en na taalgebruik in verskillende kontekste te luister. Daarom moet luistertekste wat gebruik word van so 'n aard wees dat dit leerders uitdaag ten opsigte van woordeskat, sinskonstruksie, figuurlike taalgebruik en verskillende style, en blootstel aan 'n verskeidenheid sprekers. Waar moontlik moet oudiovisuele tekste soos TV-advertensies en kort dokumentêre aanbiedings ook gebruik word. Praat Die spesifieke doelstellings met praatonderrig sluit die volgende in: oordra van inligting, gevoelens en idees, die beplanning en aanbieding van verskillende tipes praatjies en voordragte, betekenisvolle deelname aan groep- en klasgesprekke. Lees en reageer Leesonderrig behels nie net die ontwikkeling van stilleesvaardighede en die vermoë om hardop voor te lees nie, maar ook die lees van letterkunde en die gebruik van naslaanbronne. Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

9 Skryf Die onderrig van skryf sal aan leerders die geleentheid gee om taal te gebruik om idees en gevoelens skriftelik weer te gee, die belangrikheid van korrekte spelling en leestekens te leer en te besef dat die gehoor en doel van 'n skryfstuk nie net die inhoud daarvan bepaal nie, maar ook die styl waarin dit geskryf word. Alle eerstetaalleerders se vaardigheid in die skriftelike gebruik van die taal moet goed ontwikkel word, maar dit moet ook 'n genotvolle ervaring wees. In die senior primêre fase behels opstelskryf hoofsaaklik die skryf van verhalende opstelle. Grammatika en taalgebruik Die hoofdoel met die onderrig van grammatika en taalgebruik is om te verseker dat 'n behoorlike grondslag gelê word in die basiese taalreëls, sodat leerders dit in hulle mondelinge en skriftelike gebruik van die taal kan toepas. 'n Wye woordeskat en kennis van die idiome van die taal kom aan die orde. Leerders moet ook gaandeweg toepaslike grammatikale terme leer ken en gebruik. Al word hierdie vaardighede hier apart aangedui om dit duidelik te omskryf, moet dit nie in isolasie onderrig word nie. Verskillende taalvaardighede word in die praktyk nie in isolasie gebruik nie, maar wel in verskillende kombinasies. In die taalklas moet dieselfde natuurlike groepering van taalvaardighede as in die werklike lewe geïntegreerd onderrig word. Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

10 9. LEERINHOUD 9.1 Luister en reageer Ten einde luistervaardigheid te assesseer, sal leerders mondelings of skriftelik moet reageer. Die tekste, asook die vrae en opdragte wat in die verskillende grade gebruik word, moet in lengte en moeilikheidsgraad toeneem. Alhoewel spesifieke doelstellings op die oog af dieselfde lyk vir verskillende grade, moet dit in groter diepte onderrig word in elke volgende graad. Die verskeidenheid en tipes tekste wat gebruik word moet van so 'n aard wees dat dit pas by die leerders se ontwikkelingspeil en belangstelling en bespreking stimuleer. ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 1. na inligtingstekste, stories, gedigte en liedjies en ander tipes tekste luister en dit verstaan 2. instruksies en aanwysings herken en uitvoer verskillende tipes tekste te verstaan en eenvoudige inligting daaruit te haal inligting uit tekste mondelings aan te bied die algemene strekking van tekste te kan weergee die volgorde van gebeure weer te gee stories oor te vertel karakters te identifiseer eenvoudige instruksies en aanwysings te volg en dit uit te voer, soos vervat in aankondigings en boodskappe verskillende tipes tekste te verstaan en eenvoudige inligting daaruit te haal hoof- en ondersteunende idees te identifiseer die boodskap, betekenis en/of doel te verduidelik 'n persoonlike mening te gee ooglopende elemente wat plot, karakter en verloop aandui, te identifiseer instruksies en aanwysings te volg en dit uit te voer, bv. hoe om toerusting en instrumente te gebruik, dinge te vind, na spesifieke plekke te gaan verskillende tipes tekste te verstaan en meer gevor-derde inligting daaruit te haal soos menings te onderskei tussen feit en mening inligting uit tekste op 'n meer omvattende wyse aan te bied 'n persoonlike mening te kan weergee, ondersteun deur argumente meer gedetailleerde instruksies en aanwysings te volg en dit uit te voer, bv. hoe om toerusting en instrumente te gebruik, dinge te vind, na spesifieke plekke te gaan Aan die einde van Graad 7 'n groter verskeidenheid tipes tekste te verstaan en meer gevorderde inligting daaruit te haal te onderskei tussen feite en menings, idees en aannames inligting uit tekste op 'n meer omvattende wyse aan te bied eienskappe van verskillende mondelinge tekste te beskryf, soos weervoorspellings en nuusuitsendings meer gedetailleerde instruksies en aanwysings te volg en dit uit te voer, bv. hoe om toerusting en instrumente te gebruik, dinge te vind, na spesifieke plekke te gaan Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

11 9.1 Luister en reageer (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 3. hoofpunte en -idees herken en ondersteunende detail en voorbeelde vind 4. gevoelens, bedoeling, emosies en houdings van sprekers verstaan 5. in verskillende verbande aan gesprekke deelneem enkele feite uit kort tekste te haal oorsaak en gevolg te identifiseer basiese gevoelens en emosies van karakters in stories te herken en weer te gee op gepaste wyse te reageer en op te tree in verskillende sosiale en kulturele situasies soos gesprekke feite uit tekste te haal en met bewyse te staaf probleem en oplossing te identifiseer gevoelens en emosies van karakters in stories te herken en bespreek op gepaste wyse te reageer en op te tree in verskillende sosiale en kulturele situasies soos gesprekke ander persone se gevoelens en menings te herken en te respekteer 'n spreker se hoofpunte en idees te herken en ondersteunende detail en voorbeelde te vind in tekste soos stories, gesprekke en besprekings woorde, lyftaal en stemtoon aan te dui wat gevoelens, emosies en houdings van karakters in stories en gesprekke uitdruk op gepaste wyse en effektief te reageer en op te tree in verskillende sosiale en kulturele situasies soos gesprekke ander persone se gevoelens en menings te herken en te respekteer Aan die einde van Graad 7 'n spreker se hoofpunte en idees te herken en ondersteunende detail en voorbeelde te vind in tekste soos kort toesprake woorde, lyftaal en stemtoon aan te dui wat bedoelings en houdings van sprekers uitdruk. Dit sluit aspekte in soos humor, of die trant formeel of minder formeel is, ensovoorts. effektief en krities te reageer en op te tree in verskillende sosiale en kulturele situasies soos gesprekke, besprekings en debatte, asook in vakverband ander persone se gevoelens en menings te herken en te respekteer Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

12 9.2 Praat In die Senior Primêre fase behoort elke leerder sy/haar moedertaal vlot te kan praat en korrekte taalstrukture te gebruik. Leerders moet gelei word om bedagsaam en sensitief te wees vir kulturele verskille soos aanspreekvorme en verskillende wyses van groet wat verband hou met die verhouding tussen kinders en volwassenes. ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 1. inligting, aanwysings en instruksies vra en gee 2. ondervindings, gevoelens en menings oordra 3. gepaste woordeskat gebruik om beskrywings van bepaalde onderwerpe te gee inligting, aanwysings en instruksies in verskillende verbande en op gepaste wyse te vra en te gee duidelik en samehangend te kommunikeer in bekende situasies gepaste woordeskat te gebruik om idees en ervarings duidelik oor te dra gepaste woordeskat te gebruik om te vertel, verduidelik, verskoning te vra, iemand te bedank inligting oor spesifieke onderwerpe / aangeleenthede op gepaste wyse te gee en te vra aanwysings te gee en te vra om bepaalde plekke of dinge te vind eie ondervindings en gevoelens oor te dra in 'n verskeidenheid situasies beskrywings te gee van bepaalde onderwerpe soos persone, voorwerpe, plekke, gebeure gepaste woordeskat te gebruik om navraag te doen, beskrywings te gee, instruksies te gee, te vergelyk verduidelikings en instruksies oor spesifieke onderwerpe / aangeleenthede op gepaste wyse te gee en te vra aanwysings te gee en te vra om bepaalde plekke of dinge te vind eie ondervindings en gevoelens oortuigend oor te dra en ander se gevoelens te erken duidelike beskrywings te kan gee van persone, voorwerpe, plekke en gebeure bestaande advertensies aan te bied asook eie advertensies te ontwerp en aan te bied Aan die einde van Graad 7 duidelike instruksies en verduidelikings oor spesifieke onderwerpe / aangeleenthede te gee en te vra duidelike aanwysings te gee en te vra om bepaalde plekke of dinge te vind eie ondervindings en gevoelens oortuigend oor te dra en ander se gevoelens te erken in 'n verskeidenheid situasies soos dood, ongelukke, 'n klasmaat wat druip gepaste woordeskat te gebruik om duidelike beskrywings te gee van persone, voorwerpe, plekke en gebeure 'n toenemende aanvoeling vir die gehoor te openbaar Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

13 9.2 Praat (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 4. algemene hoflikheidskonvensies toepas met 'n aanvoeling vir die gehoor in gesimuleerde situasies 5. inligting, gevoelens en idees oordra deur middel van 'n verskeidenheid aanbiedings en met 'n aanvoeling vir die gehoor deel te neem aan groepgesprekke terwyl algemene hoflikheidskonvensies toegepas word soos om na ander te luister, ander se gevoelens en regte in ag te neem inligting oor te dra met die korrekte gebruik van: oogkontak, uitskakeling van onnodige gevroetel, gepaste volume, pousering en praattempo mondelinge aanbiedings te beplan gepaste inhoud vir die gehoor en doel van die aanbieding te kies die inhoud van 'n praatjie reg te rangskik algemene hoflikheidskonvensies toe te pas in alledaagse situasies soos telefoongesprekke, die plaas van bestellings en toestemming vra inligting, gevoelens en idees oor te dra in aktiwi-teite soos die voordra van gedigte, dramatisering van situasies, verslag gee van aktiwiteite soos sportge-leenthede en kulturele programme; met die hele gehoor te kommunikeer, deur intonasie (stemtoon), praattempo en volume aan te pas by die gehoor mondelinge aanbiedings vir verskillende doeleindes te beplan gepaste taal, inhoud en visuele aanbiedings te beplan vir die gehoor die inhoud van 'n praatjie logies uiteen te sit algemene hoflikheidskonvensies toe te pas in informele en eenvoudige formele situasies soos afsprake maak en kanselleer, mense voorstel en toestemming vra en weier inligting, gevoelens en idees oor te dra in aktiwiteite soos gesprekke, onderhoude en aanbiedings gepaste lyftaal, oogkontak en gesigsuitdrukkings te gebruik 'n aanvoeling te openbaar vir die gehoor kommentaar te lewer op eie aanbiedingsvaar-dighede gepaste taal, inhoud en visuele aanbiedings te beplan vir die gehoor die inhoud van 'n praatjie logies en met 'n duidelike inleiding en slot uiteen te sit Aan die einde van Graad 7 algemene hoflikheidskonvensies toe te pas in informele en meer formele situasies soos die gee en ontvang van komplimente, gelukwensings, raad en waarskuwings inligting, gevoelens en idees oor te dra in aktiwiteite soos debatte, voordragte, situasies van onderhandeling, probleemoplossing gepaste lyftaal, oogkontak en gesigsuitdrukkings te gebruik 'n aanvoeling te openbaar vir die gehoor kommentaar te lewer op eie aanbiedingsvaar-dighede gepaste taal, inhoud en visuele aanbiedings te beplan vir die gehoor die inhoud van 'n praatjie logies en met 'n duidelike inleiding, hoofpunte en slot uiteen te sit Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

14 9.2 Praat (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 6. betekenisvol kommunikeer deur gepaste woordeskat in sosiale, kulturele en vakverband te gebruik gepaste interaksievaardighede te toon deur ander se idees te oorweeg, by te dra tot besprekings, inligting en idees te deel, redes vir argumente te verskaf deel te neem aan gesprekke oor bepaalde onderwerpe iets te verduidelik wanneer 'n groeplid dit nie verstaan nie 'n standpunt te verdedig deel te neem aan groepbesprekings en gesprekke te redeneer, te ondersoek en te oorreed uitdagings te aanvaar Aan die einde van Graad 7 krities en op gepaste wyse deel te neem aan gesprekke en debatte; en kort toesprake te lewer te redeneer, te verken en oortuigend te oorreed kritiek te aanvaar Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

15 9.3 Lees en reageer Die tekste wat in die verskillende grade gebruik word, sal toeneem in lengte en moeilikheidsgraad en moet aanpas by die belangstelling en ontwikkelingsvlak van die leerders. Leerders se sigwoordeskat moet merkbaar toeneem. Gepaste Afrikaanse tekste wat handel oor onderwerpe wat in ander vakke behandel word, behoort gebruik te word vir die onderrig van leesvaardighede. Leesonderrig moet nie net op die ontwikkeling van bepaalde leesvaardighede afgestem wees nie, maar moet op so 'n wyse aangepak word dat leerders dit geniet om te lees en lewenslange lesers sal word. Stilleesvaardighede moet toenemend meer aandag geniet soos leerders deur die grade vorder. ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 1. hardop lees om begrip van die teks oor te dra 2. stillees uit 'n verskeidenheid voorgeskrewe en ander tekste en begrip toon van die inhoud, teksstruk-tuur en -formaat eenvoudige tekste hardop te lees terwyl aspekte soos vlotheid, uitspraak en oordrag van betekenis in ag geneem word stilleestegnieke soos vluglees en soeklees toe te pas om inligting in tekste te vind 'n leesspoed van woorde per minuut te kan handhaaf met voldoende begrip van die teks eenvoudige tekste soos stories voor te lees terwyl aspekte soos tempo, begrip en stemprojeksie in ag geneem word stilleestegnieke soos vluglees en soeklees toe te pas om inligting in tekste te vind 'n leesspoed van woorde per minuut te kan handhaaf met voldoende begrip van die teks verskillende tipes tekste soos stories, dialoë en informasietekste voor te lees op so 'n wyse dat dit maklik is om te volg en verstaan, met inagneming van liggaamshouding, gebare en stemprojeksie stilleestegnieke soos vluglees, soeklees en die lees van frases toe te pas met toenemende leesspoed en begrip 'n leesspoed van woorde per minuut te kan handhaaf met voldoende begrip van die teks Aan die einde van Graad 7 verskillende tipes tekste soos stories, dramas, informasietekste, tabelle voor te lees op so 'n wyse dat dit maklik is om te volg en verstaan, met inagneming van al die aspekte wat bydra tot 'n geslaagde voorlesing stilleestegnieke soos vluglees, soeklees, kolomlees, die lees van frases en studielees toe te pas met toenemende leesspoed en begrip 'n leesspoed van woorde per minuut te kan handhaaf met voldoende begrip van die teks Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

16 9.3 Lees en reageer (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 3. 'n verskeidenheid tekste, insluitende visuele tekste, van geskikte moeilikheidsgraad lees en interpreteer verskillende soorte tekste te lees en te interpreteer, byvoorbeeld prente en strokiesverhale die volgende leesstrategieë toe te pas: - vluglees en soeklees om hoofgedagtes uit te lig verskillende soorte tekste te lees en te interpreteer, byvoorbeeld tabelle, prente, grafiese voorstellings, kaarte, plakkate en advertensies die volgende leesstrategieë toe te pas: - vluglees en soeklees om hoofgedagtes uit te lig - aandagtige lees om ondersteunende besonderhede te vind verskillende soorte tekste met toenemende spoed en vaardigheid te lees en te interpreteer, byvoorbeeld diagramme, grafieke, simbole. (Dit behoort ook tekste op oudio-visuele en elektroniese media in te sluit waar moontlik.) die volgende leesstrategieë toe te pas: - vluglees en soeklees om hoofgedagtes uit te lig - aandagtige lees om ondersteunende besonderhede te vind - die maak van notas - afleidings en gevolgtrekkings maak Aan die einde van Graad 7 verskillende soorte tekste met toenemende spoed en vaardigheid te lees en te interpreteer. byvoorbeeld diagramme, grafieke, simbole. (Dit behoort ook tekste op oudio-visuele en elektroniese media in te sluit waar moontlik.) die volgende leesstrategieë toe te pas: - vluglees en soeklees om hoofgedagtes uit te lig - aandagtige lees om ondersteunende besonderhede te vind - die maak van notas - afleidings en gevolgtrekkings maak - die skrywer se standpunt te verduidelik - puntsgewyse opsommings maak Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

17 9.3 Lees en reageer (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 4. tekste oor onderwerpe in ander vakke lees vir genot en begrip 5. 'n verskeidenheid tekste lees met die doel om spesifieke inligting daaruit te haal 6. 'n verskeidenheid voorgeskrewe literêre tekste lees en daarop reageer tekste wat oor interkurrikulêre onder-werpe handel te lees vir begrip en genot verskillende soorte tekste soos tydskrifte en koerante te lees en bepaalde inligting daaruit te haal eenvoudige geskrewe instruksies te volg en daarop te reageer die hoofgedagtes van 'n storie, volksverhaal en fabel te vind die basiese eienskappe van vrye verse en eenvoudige gedigte te identifiseer (vorm, versreëls, herhaling, rym) die titel, skrywer, illustreerder, uitgewer en samevatting van 'n literêre teks te identifiseer tekste wat oor interkurrikulêre onder-werpe handel te lees vir begrip en genot 'n persoonlike reaksie weer te gee op tekste wat gelees is verskillende soorte tekste soos tydskrifte en koerante te lees en bepaalde inligting daaruit te haal die hoofgedagtes van 'n storie, kort drama en 'n fantasie te identifiseer eenvoudige karakterbeskrywings te gee die basiese eienskappe van vrye verse en gedigte te identifiseer (vorm, versreëls, herhaling, rym, beeldspraak) die titel, skrywer, illustreerder, uitgewer en samevatting van 'n literêre teks te identifiseer tekste wat oor interkurrikulêre onder-werpe handel te lees met toenemende begrip en met genot 'n persoonlike reaksie weer te gee op tekste wat gelees is inligting uit 'n verskeidenheid soorte tekste soos advertensies, instruksies en pamflette te haal en op bepaalde wyses weer te gee die hoofgedagtes van 'n storie, kort drama en 'n mite te identifiseer die effek van elementêre literêre aspekte soos vergelyking, metafore, personifikasie en die gebruik van leestekens in gedigte te identifiseer Aan die einde van Graad 7 tekste wat oor interkurrikulêre onder-werpe handel te lees met toenemende begrip en met genot 'n persoonlike reaksie weer te gee op tekste wat gelees is inligting uit 'n verskeidenheid soorte tekste soos advertensies, instruksies en pamflette te haal en op bepaalde wyses weer te gee die hoofgedagtes van verskillende soorte verhale en 'n drama te identifiseer die effek van woorde en ander literêre tekste te identifiseer kommentaar te lewer oor die bedoeling van die skrywer eenvoudige verskille tussen twee tekste te kan uitwys, byvoorbeeld of dit verhalend of beskrywend is Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

18 9.3 Lees en reageer (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 6. 'n verskeidenheid voorgeskrewe literêre tekste lees en daarop reageer (vervolg) die verteller te identifiseer, die milieu, karakters en hoofgebeure van 'n storie of drama te identifiseer, en eenvoudige afleidings te maak oor karakters se optrede die verteller, milieu, karakters en hoofgebeure van 'n storie of drama te identifiseer, en ooglopende afleidings te maak oor karakters se optrede deur die analise en kombinering van inligting uit verskeie dele van 'n teks die verteller te identifiseer, die milieu en hooftema van 'n roman, drama of kortverhaal te bespreek en afleidings te maak oor die storielyn, tema en karakters deur analise en kombinering van inligting uit verskillende dele van die teks kommentaar te lewer oor die bedoeling van die skrywer Aan die einde van Graad 7 die verteller te identifiseer, die milieu en hooftema van 'n roman, drama of kortverhaal te bespreek en afleidings te maak oor die storielyn, tema en karakters deur analise en kombinering van inligting uit verskillende dele van die teks Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

19 9.4 Skryf Daar sal van leerders verwag word om toenemend langer tekste te skryf en 'n groter aanvoeling vir die teikengehoor te toon. ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 1. 'n verskeidenheid sinstrukture gebruik 2. goed-gestruktureerde paragrawe skryf eenvoudige sinne korrek te skryf verskillende sinstipes (stelvraag-, bevelsinne en uitroepe) korrek in hul skryfwerk te gebruik prentjies in die regte volgorde te rangskik om 'n strokie te vorm sinne saam te voeg om 'n kort storie (slegs een paragraaf) te vorm 3. notas maak enkele notas te maak uit kort tekste wat gelees word 4. vorms invul en eenvoudige vorms in te vul vraelyste voltooi 5. spesifieke inligting uit geskikte inligting uit 'n teks te tekste gebruik om kort kies vir 'n spesifieke skryftaak gerigte skryfstukke te skryf eenvoudige sinne korrek te skryf eenvoudige sinne saam te voeg met die gebruik van voegwoorde verskillende sinstipes (stelvraag-, bevelsinne en uitroepe) korrek in hul skryfwerk te gebruik prentjies in die regte volgorde te rangskik om 'n strokie te vorm sinne saam te voeg om kort paragrawe te vorm, insluitend inleidende en slotparagrawe eenvoudige notas te maak uit kort tekste wat gelees word eenvoudige vorms in te vul en vraelyste te voltooi geskikte inligting uit een of meer tekste te kies vir 'n spesifieke skryftaak langer sinne korrek te skryf saamgestelde en langer sinne saam te voeg met die gebruik van geskikte voegwoorde verskillende sinstipes (stelvraag-, bevelsinne en uitroepe) korrek in hul skryfwerk te gebruik sinne saam te voeg om paragrawe te vorm verskillende soorte paragrawe te skryf, bv. 'n inleidende, inhoudelike en slotparagraaf notas te maak uit tekste wat gelees word langer vorms en vraelyste in te vul geskikte inligting uit verskeie tekste te kies en te integreer om 'n kort gerigte skryfstuk te lewer Aan die einde van Graad 7 langer sinne korrek te skryf saamgestelde en langer sinne saam te voeg met die gebruik van geskikte voegwoorde verskillende sinstipes (stelvraag-, bevelsinne en uitroepe) korrek in hul skryfwerk te gebruik beskrywende paragrawe te skryf wat inleidende en slotsinne bevat verskillende paragrawe te skryf om 'n langer skryfstuk te vorm notas te maak uit tekste wat gelees sowel as gehoor word langer vorms en vraelyste in te vul geskikte inligting uit verskeie tekste te kies en te integreer om 'n kort gerigte skryfstuk te lewer Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

20 9.4 Skryf (vervolg). ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 6. 'n verskeidenheid kreatiewe skryftake uitvoer 7. 'n verskeidenheid formele en informele kreatiewe tekste skryf, met 'n aanvoeling vir gehoor en doel 'n verskeidenheid kreatiewe skryftake uit te voer, soos poskaarte, uitnodigings, plakkate, resepte, eenvoudige rymende gediggies, 'n verhalende skryfstuk kort tekste te skryf. Dit behels die skryf van eenvoudige 'opstelletjies' (skryfstukke) wat gebou word rondom 'n aantal kernwoorde. 'n verskeidenheid kreatiewe skryftake uit te voer, soos persoonlike ondervindings, beskrywings en raaisels korter tekste van ongeveer 60 woorde en langer tekste van ongeveer 120 woorde te skryf. Korter tekste sluit informele briewe en notas aan vriende en familie, asook dagboekinskrywings in. Langer tekste kan ware en fiktiewe stories en ander opstelle insluit. 'n verskeidenheid kreatiewe skryftake uit te voer, soos aanwysings, plakkate, advertensies, e- posboodskappe 'n aanvoeling vir die gehoor te openbaar in skryfwerk korter tekste van ongeveer 80 woorde en langer tekste van ongeveer 140 woorde te skryf. Korter tekste sluit informele en formele briewe, dagboekinskry-wings en uitnodigings in. Langer tekste kan dialoë, ware en fiktiewe stories, artikels en ander opstelle insluit. Aan die einde van Graad 7 'n verskeidenheid kreatiewe skryftake uit te voer, soos kort koerantberigte, aansoek vir vakansiewerk 'n aanvoeling vir die gehoor te openbaar in skryfwerk korter tekste van ongeveer 100 woorde en langer tekste van ongeveer 160 woorde te skryf. Korter tekste sluit verskillende informele sowel as formele briewe en verslae in. Langer tekste kan ware en fiktiewe stories oor spesifieke onderwerpe en ander opstelle insluit. Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

21 9.5 Grammatika en taalgebruik ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 1. progressief meer korrek spel, asook leestekens en grammatikale strukture ken en korrek gebruik betreffende taalkonvensies: - klankpatrone in Afrikaanse woorde te identifiseer - woorde op te breek in klankgrepe en lettergrepe - woorde af te breek aan die einde van 'n reël - alfabetiese rangskikking te doen - algmeen gebruikte afkortings korrek te skryf betreffende taalkonvensies: - klankpatrone in Afrikaanse woorde te identifiseer - woorde op te breek in klankgrepe en lettergrepe - woorde af te breek aan die einde van 'n reël - alfabetiese rangskikking te doen - algmeen gebruikte afkortings korrek te skryf betreffende taalkonvensies: - klankpatrone in Afrikaanse woorde te identifiseer - woorde op te breek in klankgrepe en lettergrepe - woorde af te breek aan die einde van 'n reël - alfabetiese rangskikking te doen - algmeen gebruikte afkortings korrek te skryf Aan die einde van Graad 7 betreffende taalkonvensies: - klankpatrone in Afrikaanse woorde te identifiseer - woorde op te breek in klankgrepe en lettergrepe - woorde af te breek aan die einde van 'n reël - alfabetiese rangskikking te doen - algmeen gebruikte afkortings korrek te skryf die volgende leestekens korrek te gebruik: - punt - komma - vraagteken - uitroepteken die volgende skryftekens korrek te gebruik: - deelteken - kappie - koppelteken - afkappingsteken - hoofletters diktee van 3 tot 4 lyne te skryf die volgende bykomende leestekens korrek te gebruik: - dubbelpunt - hakies - aanhalingstekens die volgende skryftekens korrek te gebruik: - deelteken - kappie - koppelteken - afkappingsteken - hoofletters diktee van 5 tot 6 lyne te skryf die volgende bykomende leestekens korrek te gebruik: - parentese - kommapunt die volgende skryftekens korrek te gebruik: - deelteken - kappie - koppelteken - afkappingsteken - hoofletters diktee van 8 tot 10 lyne te skryf die volgende bykomende leestekens korrek te gebruik: - stippels (ellips) - aandagstreep die volgende skryftekens korrek te gebruik: - deelteken - kappie - koppelteken - afkappingsteken - hoofletters diktee van 8 tot 10 lyne te skryf Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

22 9.5 Grammatika en taalgebruik (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 2. gepaste, verbeeldingryke en 'n verskeidenheid woorde en idiome gebruik 3. verskillende woordsoorte effektief in sinne gebruik sinonieme en antonieme te identifiseer homonieme en homofone te identifiseer vaste uitdrukkings en idiome te herken en gebruik woordvorming te doen met samestellings en afleidings, voor- en agtervoegsels die volgende woordsoorte in sinsverband te herken en gebruik: - werkwoord en tydsvorme - selfstandige naamwoorde: soortname, eiename, versamelname, massaname - byvoeglike naamwoorde, verbuiging, intensiewe vorme, trappe van vergelyking - bepaalde en onbepaalde lidwoorde - voornaamwoorde: persoonlik, besitlik, vraend - bywoorde van tyd, wyse, plek - voorsetsels - hoof- en rangtelwoorde - voegwoorde nuwe woorde wat hulle uit leeswerk verkry in hulle skryfwerk te gebruik gepaste woorde en idiomatiese uitdrukkings te gebruik woorde en idiome te kies en te gebruik om 'n spesifieke effek op die leser te hê woordvorming te doen met samestellings en afleidings, voor- en agtervoegsels die volgende woordsoorte in sinsverband te herken en gebruik: - werkwoord en tydsvorme - selfstandige naamwoorde: soortname, eiename, versamelname, massaname - byvoeglike naamwoorde, verbuiging, intensiewe vorme, trappe van vergelyking - bepaalde en onbepaalde lidwoorde - voornaamwoorde: persoonlik, onpersoonlik, besitlik, betreklik, vraend, aanwysend - bywoorde van tyd, wyse, plek - vaste en vrye voorsetsels - hoof- en rangtelwoorde - voegwoorde woorde en uitdrukkings te kies om spesifieke effekte te verkry Afrikaanse woorde uit ander vakgebiede in hulle skryfwerk te gebruik woorde en idiome te kies en te gebruik om 'n spesifieke effek op die leser te hê woordvorming te doen met samestellings en afleidings, voor- en agtervoegsels die volgende woordsoorte in sinsverband te herken en gebruik: - werkwoord en tydsvorme - selfstandige naamwoorde: soortname, eiename, versamelname, massaname - byvoeglike naamwoorde, verbuiging, intensiewe vorme, trappe van vergelyking - bepaalde en onbepaalde lidwoorde - voornaamwoorde: persoonlik, onpersoonlik, besitlik, betreklik, vraend, aanwysend - bywoorde van tyd, wyse, plek - vaste en vrye voorsetsels - hoof- en rangtelwoorde - voegwoorde Aan die einde van Graad 7 'n gevarieerde woordeskat in hulle skryfwerk te gebruik gepaste woorde en idiomatiese uitdrukkings in hulle skryfwerk te gebruik woorde en idiome te kies en te gebruik om 'n spesifieke effek op die leser te hê woordvorming te doen met samestellings en afleidings, voor- en agtervoegsels die volgende woordsoorte in sinsverband te herken en gebruik: - werkwoord en tydsvorme - selfstandige naamwoorde: soortname, eiename, versamelname, massaname - byvoeglike naamwoorde, verbuiging, intensiewe vorme, trappe van vergelyking - bepaalde en onbepaalde lidwoorde - voornaamwoorde: persoonlik, onpersoonlik, besitlik, betreklik, vraend, aanwysend - bywoorde van tyd, wyse, plek - vaste en vrye voorsetsels - hoof- en rangtelwoorde - voegwoorde Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED

23 9.5 Grammatika en taalgebruik (vervolg) ALGEMENE DOELSTELLINGS SPESIFIEKE DOELSTELLINGS Leerders sal: Graad 4 Graad 5 Graad 6 Graad 7 Aan die einde van Graad 4 Aan die einde van Graad 5 Aan die einde van Graad 6 4. 'n verskeidenheid sinsoorte en - strukture gebruik 5. progressief meer vaardigheid ontwikkel in die gebruik van naslaanbronne sinsoorte (stelsin, vraagsin, bevelsin, uitroepsin) te identifiseer enkelvoudige sinne (onderwerp, gesegde, voorwerp) korrek kan skryf ontkenning in kort sinne korrek te gebruik 'n eenvoudige woordeboek te gebruik om die betekenis en spelling van woorde na te slaan enkelvoudige en kort saamgestelde sinne te gebruik enkelvoudige sinne saam te voeg om saamgestelde sinne te kry (sonder om noodwendig met die begrippe eenvoudig en saamgesteld te werk) stel- vraagsinne te gebruik en te onderskei ontkenning in kort sinne korrek te gebruik 'n eenvoudige woordeboek te gebruik om die betekenis en spelling van woorde na te slaan algemeen gebruikte afkortings te herken veelvoudige sinne te gebruik langer sinne saam te voeg deur spesifieke voegwoorde te gebruik ontkenning korrek te gebruik in langer sinne sinne in die direkte en indirekte rede korrek te gebruik woordeboeke met meer vertroue te gebruik om aspekte soos sinonieme, woordsoorte, afleidings, variasies in spelling en betekenis en afleidings na te slaan Aan die einde van Graad 7 meer komplekse sinstrukture korrek te gebruik ontkenning korrek te gebruik in langer sinne sinne in die direkte en indirekte rede korrek te gebruik die aktiewe en passiewe vorm van die werkwoord te herken woordeboeke en ander naslaanbronne met vertroue te gebruik voorvoegsels, agtervoegsels en spesiale betekenisse van woorde in woordeboeke na te slaan Afrikaans First Language Syllabus Gr 4-7, NIED