MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE ENVIRONMENTAL STUDIES SYLLABUS GRADES 1-3 AFRIKAANS VERSION

Transcription

1 Republic of Namibia MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE ENVIRONMENTAL STUDIES SYLLABUS GRADES 1-3 AFRIKAANS VERSION FOR IMPLEMENTATION 2015

2 Die Ministerie van Onderwys National Institute for Educational Development Privaatsak 2034 Okahandja Namibië Kopiereg NIED, Ministerie van Onderwys, 2014 Omgewingsleersillabus Grade 1 3 ISBN Gedruk deur NIED Webtuiste: Publikasiedatum: 2014 NIED Syllabus: Environmental Studies Junior Primary Phase 2015

3 INHOUD 1. Inleiding Beredenering Doelstellings Insluitende onderwys Skakels met ander vakke en interkurrikulêre kwessies Benadering tot onderrig en leer aan die einde van die fase Omvang en volgorde pre-primêr tot graad Leerinhoud Evaluering Doel van evaluering Soorte evaluering Graadbeskrywings Omskrywing van riglyne vir Deurlopende Evaluering (Besonderhede is beskikbaar in die Junior Primary National Policy Guide) Informele Deurlopende Evaluering Formele Deurlopende Evaluering Woordelys...42 NIED Syllabus: Environmental Studies Junior Primary Phase 2015

4 1. Inleiding Hierdie sillabus sit die voorgenome leer en evaluering vir Omgewingsleer (Afrikaanse weergawe) vir grade 1 tot 3 van die Junior Primêre fase uiteen. Temas rakende sosiale en ekonomiese sake, gesondheid, veiligheid en voeding en natuurlike wetenskap word hierin byeengebring. Dit val dus binne die "sosiale en ekonomiese", "fisiese" en "natuurwetenskaplike" terreine van leer, maar het tematiese skakels met ander vakke binne die sillabus. Die doelstellings, leerdoelwitte en vaardighede wat mekaar tussen vakke oorvleuel, is deel van noodsaaklike leer binne die totale sillabus. In ideale omstandighede sal 3 (in graad 1 en 2) en 5 (in graad 3) periodes per week vir die vak nodig wees. 2. Beredenering Leerervarings op die sosiale terrein help leerders om die verhoudings tussen mense en tussen mense en hulle omgewings waar te neem en te verstaan. Dit het te doen met die wisselwerking binne die sosiale, burgerlike, politieke, ekonomiese, kulturele en natuurlike omgewings. Dit help leerders om verantwoordelike landsburgers te word omdat noodsaaklike kennis, begrip, vaardighede en houdings ontwikkel word en n grondslag gelê word vir meer ingewikkelde temas van aardrykskunde, geskiedenis, lewensvaardighede, landbou en entrepreneurskap waaraan leerders in die hoër grade blootgestel gaan word. Dit is veral belangrik vir leerders in die Junior Primêre fase om positiewe waardes en houdings te ontwikkel teenoor geskiedenis, veiligheid en voeding. Dit is in hierdie fase wat leerders lewenslange vaardighede, kennis en houdings aanleer oor hoe om gesond te lewe, vriende te maak, gevoelens te beheer, siekte te hanteer, selfversekerd te wees in moontlik gevaarlike situasies, veranderings in hulle liggame te hanteer en te weet hoe om hulleself te beveilig. Baie van hierdie aanvanklike temas lê die grondslag vir die lewensvaardigheidsprogramme wat in Senior Primêr en daarna aangebied word. Die doel van leerervarings op die natuurwetenskaplike terrein is om leerders se kennis en begrip van die fisiese en biologiese wêreld waarin hulle leef, te verbeter. Dit sluit in om te verstaan hoe mense die natuurlike omgewing gebruik om menslike behoeftes te bevredig, hoe om vir die omgewing te sorg, en hoe die omgewing op ekologies volhoubare maniere verander kan word. Kritiese denke, ondersoekende benaderings, die vertolking van data en die toepassing van eksperimentele vaardighede is noodsaaklik om die waarde en beperkings van natuurwetenskaplike kennis en metodes, sowel as die toepassing daarvan in die alledaagse lewe, te verstaan. Weer eens, die verwerf van vaardighede, begrip en houdings in hierdie vroeë stadium is baie belangrik vir leer in n later stadium. 3. Doelstellings Die doelstellings van Omgewingsleer is om: n lewendige, ondersoekende, waarderende en skeppende denkvermoë te ontwikkel wat leerders in staat sal stel om dinge selfstandig te bespreek, noukeurige waarnemings en ontledings te maak, te eksperimenteer, wetenskaplik te dink, probleme op te los en met oorgawe te werk; leerders te help om selfvertroue, selfkennis, selfstandigheid en begrip binne die wêreld waarin hulle leef te ontwikkel; leerders toe te rus met die kennis en begrip, bevoegdhede en vaardighede, asook houdings en waardes wat nodig is vir hulle persoonlike ontwikkeling met betrekking 1

5 tot die veranderings in die Namibiese gemeenskap; houdings en gebruike te ontwikkel en kennis en aktiwiteite te bevorder wat fisieke en geestelike gesondheid sal verbeter; demokratiese beginsels op skoolvlak in die onderwysstelsel en in die burgerlike lewe te bevorder; die leerders se sosiale verantwoordelikhede teenoor ander mense, familielewe, die gemeenskap en die volk as geheel te ontwikkel; gelyke geleenthede vir die twee geslagte te bevorder, en hulle daardeur in staat te stel om op gelyke vlak en ten volle deel te neem binne die gemeenskap sowel as op alle terreine in die werkomgewing; positiewe benaderings tot die uitdagings wat deur samewerking, werk en entrepreneurskap gestel word, te bevorder; begrip te ontwikkel vir die dinamiese interafhanklikheid van lewende en nie-lewende dinge en die omgewing; die leerder se betrokkenheid by praktiese aktiwiteite vir die bewaring en instandhouding van die natuurlike omgewing te bevorder. 4. Insluitende Onderwys Insluitende Onderwys is elke leerder se reg. Dit bevorder deelname aan of toegang tot die volle spektrum van opvoedkundige programme en dienste wat deur die opvoedkundige stelsel in hoofstroomskole beskikbaar gestel word. Die gedagte is om steun en erkenning te gee aan die uiteenlopendheid wat onder ALLE leerders aangetref word en om ALLE struikelblokke tot leer uit die weg te ruim. Basiese Onderwys skep n parate gemeenskap, soos in die vooruitsig gestel in Visie 2030, deur insluiting te bevorder. Leerders met leerstruikelblokke en ander eiesoortige behoeftes sal ingesluit word in n hoofstroomskool, en hulle behoeftes sal aandag kry deur verskillende onderrigmetodes te gebruik en waar nodig, spesifieke leermateriaal te verskaf. Voorsiening sal gemaak word vir leerders wat so ernstig gestrem is dat hulle geen voordeel sal trek uit bywoning van insluitende skole nie. Dit sal volgens hulle behoeftes geskied met behulp van leer-ondersteuningseenhede, hulpeenhede of hulpskole totdat hulle n punt bereik waarop hulle in n insluitende skool opgeneem kan word, indien moontlik. Die sillabus, onderrigmetodes en materiaal word aangepas vir leerders in hierdie skole. Die leerdergerigte benadering tot onderwys is by uitstek geskik vir leerders met spesiale leerbehoeftes, omdat dit bou op wat leerders reeds weet en kan doen, en hulle dan help om nuwe kennis en vaardighede aan te leer. Die sillabusraamwerk vir Insluitende Onderwys spesifiseer die vaardighede wat leerders met spesiale leerbehoeftes behoort te kan bemeester. Individuele Leerondersteuningsplanne (ILOP) moet daargestel word om die individuele leerproses vir leerders met spesiale leerbehoeftes te rig en te evalueer. Meer riglyne oor hoe om vir leer en onderrig in n insluitende klaskamer te beplan, is saamgevat in die sillabusraamwerk vir Insluitende Onderwys (2012). Hierdie riglyne sal help om ALLE leerders toe te rus met die kennis, vaardighede en benaderings wat tot sukses sal lei in n wêreld wat toenemend ingewikkeld raak, vinnig verander en oor n magdom van inligting en kommunikasietegnologie beskik. Die Junior Primêre fase bied gelyke geleenthede vir seuns en meisies en maak dit vir almal moontlik om op gelyke vlak deel te neem. Onderwysers moet leerders eenders sien en behandel, en alle leermateriaal moet op albei geslagte van toepassing wees. Dit is belangrik om geslagsperspektiewe by alle sosiale temas in te sluit ten einde leerders bewus te maak van geslagstereotipering, van hoe beperkings geplaas word op geslagsgelykheid, en maniere waarop geslagsgelykheid op alle terreine van die lewe bevorder kan word. Dit is veral belangrik dat seuns en meisies in wetenskapaktiwiteite wat te doen het met die studie van die natuurlike omgewing van die begin af vrymoedig sal voel en 2

6 dus motivering sal kry om voort te gaan met natuurlike wetenskap deur hulle skoolloopbaan en daarna. 5. Skakels met ander vakke en interkurrikulêre kwessies Interkurrikulêre kwessies sluit in Omgewingsleer, MIV en Vigs, Bevolkingsopleiding, Opleiding vir Mensregte en Demokrasie, Inligting en Kommunikasietegnologie (IKT) en Padveiligheid. Hierdie vakke is bygevoeg by die formele sillabus omdat dit alles gekoppel is aan bepaalde risiko's en uitdagings binne ons Namibiese gemeenskap. Al ons leerders moet verstaan: wat die aard van hierdie risiko's en uitdagings is wat die uitwerking daarvan op ons gemeenskap is hoe dit in die plaaslike opset hanteer kan word Die grootste risiko's en uitdagings is uitgewys as: omgee vir en die bestuur van ons natuurlike hulpbronne die gevolge van MIV en Vigs gesondheidsprobleme wat verband hou met besoedeling, swak sanitasie en afval sosiale onsekerheid as gevolg van ongelykheid en bestuur wat regte en verantwoordelikhede ignoreer swak nakoming van padveiligheidsmaatreëls sake rakend globalisering Die meeste van die interkurrikulêre kwessies wat genoem is, is reeds as onderwerpe of temas in die Omgewingsleer-sillabus opgeneem. Hierdie sillabus bevat meer voorbeelde van ander skakels met interkurrikulêre kwessies; hieronder word net een voorbeeld van elke interkurrikulêre kwessie gegee: Bevolkingsopleiding Graad 3 Infrastruktuur: Vergelyk tradisionele wonings en skuilings met moderne geboue (en waar hulle geleë is) Menseregte en Demokrasie Grade 1-3 Om jouself te beveilig in gevaarlike situasies: Beskryf ja/nee vorms van kontak en die reg om "nee" te sê Inligting en Kommunikasietegnologie Graad 2 Kommunikasie: Beskryf kommunikasiemetodes binne die gemeenskap MIV en Vigs Grade1-3 Beskryf gedrag teenoor mense met MIV en Vigs 6. Benadering tot onderrig en leer Die benadering tot onderrig en leer is gebaseer op die paradigma van leerdergerigte onderrig (LGO) soos uiteengesit in ministeriële beleidsdokumente en die LGO se konsepraamwerk. Hierdie benadering verseker optimale leerkwaliteit as die beginsels toegepas word. Daarbenewens bly die tematiese/geïntegreerde benadering die fokuspunt van Junior Primêre onderrig en leer. Die doel is om leer met begrip te ontwikkel, en daarmee saam die kennis, bevoegdhede en benaderingswyses wat kan bydra tot die ontwikkeling van die gemeenskap. Elke leerder bring n magdom van kennis en sosiale ervarings saam skool toe, dinge waartoe die familie, die gemeenskap en wisselwerking met die omgewing bygedra het. Leer in die skool moet die leerder se vooraf kennis en ervarings insluit, daarop voortbou, dit uitbrei en uitdagings daaraan stel. Leerders leer op hulle beste wanneer hulle aktief betrokke is by die leerproses deur intensiewe deelname, bydraes en skeppende werk. Elke leerder is n individu met sy/haar eie 3

7 behoeftes, leertempo, ervarings en vaardighede. Die onderwyser moet vir hierdie behoeftes van die leerder voorsiening kan maak en leerervarings daarvolgens kan aanpas. Leerstrategieë moet mekaar afwissel, maar buigsaam wees binne goed gestruktureerde lesaanbiedings. Met betrekking tot die leerdoelstellings en vaardighede wat bereik moet word, moet die onderwyser besluit wanneer dit die beste is om Omgewingsleer-inhoud breedvoerig te onderrig, wanneer dit gepas is om leerders inligting vir hulleself te laat ontdek of na te vors, wanneer hulle verruiming of verryking nodig het, wanneer bepaalde vordering in vaardighede of inligting nodig is, of wanneer die leerders aangemoedig moet word om hulle eie pad deur n bepaalde studieveldte vind. Om in Omgewingsleer in groepe, in pare, alleen of as n klas te werk moet die aanbieding georganiseer en doelgerig wees. Spanwerk moet waar moontlik aangemoedig word. Namate die leerders se sosiale vaardighede ontwikkel, kan daar dikwels van projekwerk in groepe gebruik gemaak word. Soos die leerders se persoonlike, sosiale en kommunikatiewe vaardighede ontwikkel, kan hulle stadigaan meer verantwoordelikheid kry om self hulle werk onder die onderwyser se leiding te beplan en te evalueer. Daar is baie geleenthede om vakterreine by mekaar te laat uitkom. Byvoorbeeld, leerders kan hulle skryf-, wiskunde- en kunsvaardighede gebruik om hulle begrip van die Omgewingsleer-vaardighede te illustreer. Die afdeling oor die natuurlike omgewing in die sillabus laat sterk klem val op die opdoen van kennis, vaardighede en gesindhede deur middel van n ondersoekende benadering. Kinders is van nature nuuskierig oor hulle wêreld, en moet ruim geleentheid kry om vrae te vra, voorspellings te waag, waarnemings te maak en ook hulle teorieë oor die lewende en nielewende wêreld te toets. Sulke aktiwiteite het geen gespesialiseerde toerusting nodig nie: alledaagse voorwerpe en materiaal uit die onmiddellike omgewing is baie gepas vir onderrig in die Junior Primêre fase. Praktiese aktiwiteite stimuleer ondersoekende gesprekke tussen die leerders. Dit dra ook by tot die ontwikkeling en gebruik van die taal wat nodig is vir begrip. Gesondheid, veiligheid en voeding, en ook elemente uit die sosiale omgewing vereis meer logiese taal, daarom moet tyd ingeruim word om leerders te help om uitdrukking te gee aan hulle gedagtes. Om lesse interessant en geloofwaardig te maak kan plaaslike gesaghebbendes en deskundiges na die klaskamer genooi word. Besoeke aan plekke in die omgewing soos waterbronne, diere en plante, en aan plaaslike industrieë, verskaf n ryk leeragtergrond wat nie in die klaskamer nagemaak kan word nie. Onderwysers word aangemoedig om hulle plaaslike omgewing as n waardevolle leerbron in te span. 7. aan die einde van die fase Wanneer hulle met graad 1 in die Junior Primêre fase begin, behoort alle leerders sosiaal, emosioneel, kognitief en fisiek gereed te wees om formele onderrig te ontvang. Die eerste vyf weke in graad 1 behoort gewy te word aan skoolgereedheidsaktiwiteite. Wanneer hulle graad 3 Omgewingsleer in die Junior Primêre fase voltooi het, moet leerders oor die volgende vaardighede beskik: Die natuurlike omgewing Leerders beskryf basiese strukture, funksies en lewensiklusse van plante en diere in hulle onmiddellike omgewing. Hulle verduidelik die belangrikheid van skoon waterbronne, en beskryf die uitwerking van waterbesoedeling en hoe om dit te voorkom. Hulle beskryf en demonstreer hoe om hulle omgewing op te pas. Hulle beskryf die eienskappe van vaste stowwe, vloeistowwe en gasse. Hulle doen waarnemings van weeromstandighede en bespreek hoe die weer hulle lewens, hulle welsyn 4

8 en hulle sosiale en natuurlike omgewing beïnvloed. Hulle beskryf verskillende soorte energie, die gebruik daarvan in alledaagse situasies en maklike maniere om energie te spaar. Hulle verduidelik waarom die son belangrik is, en beskryf kenmerke in die lug, in die dag en in die nag, in verskillende seisoene. Hulle dink maklike vrae uit en maak voorspellings wanneer hulle dinge ondersoek, en beplan en werk saam aan n eenvoudige ondersoek. Hulle gebruik standaard eenhede van meting en teken data aan met behulp van eenvoudige grafieke en tabelle. Hulle vertel ander van ondersoeke en verskaf redelike verduidelikings. Gesondheid, veiligheid en voeding Leerders verduidelik hoe belangrik dit is om n gesonde leefstyl te handhaaf, hoe om kos op die regte manier te bêre en voor te berei en beskryf n gesonde dieet. Hulle pas persoonlike higiëne toe en beskryf die emosies en veranderings in hulle liggame. Hulle beskryf hoe om hulleself en ander te versorg, en wys hoe om n goeie maat te wees. Hulle weet hoe om hulleself in moontlik gevaarlike situasies te beveilig, en hoe om selfversekerd te wees. Hulle beskryf die veilige toepassing van padreëls vir voetgangers, passasiers en fietsryers. Die sosiale omgewing Leerders reageer positief binne hulle sosiale en kulturele omgewing. Hulle beskryf die maatskaplike dienste in hulle gemeenskap, die kenmerke van die Namibiese vlag en wapen, en verduidelik die betekenis van belangrike nasionale, kulturele en godsdienstige feeste. Hulle verduidelik die verskil tussen tradisionele en politieke leiers. Hulle beskryf verskillende soorte behuising, kommunikasie en vervoer, sowel as n paar beroepe en industrieë binne hulle streke. Hulle identifiseer sommige van Namibië se natuurlike hulpbronne en neem deel aan ondernemersaktiwiteite. Die temas van Sosiale Omgewing, Gesondheid, Veiligheid en Voeding en die Natuurlike Omgewing moenie as afsonderlike komponente gesien word nie en onderrig moet al drie gelykwaardig insluit. Daarbenewens moet onderwysers ook kennis neem dat sekere aspekte wel as afsonderlike entiteite en op vasgestelde tye deur die skooljaar onderrig moet word. Hierdie aspekte kan gegroepeer word onder die opskrif "Bykomend" soos in die volgende diagram uitgebeeld, en moet op gepaste tye van die jaar onderrig word of wanneer belangstelling daarin spontaan na vore kom. 5

9 Natuur Projekte Persoonlik Besoekers aan die skool Ondersoeke en opnames Verjaardae en ander familiegeleenthede BYKOMEND Waarnemings en invloed van die weer Algemene kennis Sake van die dag en ontwikkelings Velduitstappies en ekskursies Eksperimente Belangstellings 8. Omvang en volgorde Pre-primêr tot graad 3 Toename van vaardighede, kennis en gesindhede deur die Junior Primêre fase word saamgevat in die onderstaande tabel. Die leerinhoud vir Pre-primêr is egter nie ingesluit in hierdie dokument nie en kan in die Pre-primêre sillabus nageslaan word. Omgewingsleer omsluit leerterreine wat afsonderlike vakke word in die Senior Primêre fase (bv. Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding, Sosiale Studies, Lewensvaardighede, ens.). Vakke vir graad 4 is ingesluit om die rigting ná graad 3 aan te dui. DIE SOSIALE OMGEWING PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 FAMILIES EN GEMEENSKAPPE Identifiseer en benoem familielede en identifiseer die regte en verantwoordelikhede van familielede Onderskei tussen goeie en swak familieverhoudings Verduidelik waarom dit belangrik is om n lid van n familie te wees Beskryf hoe die rolle van familielede mekaar aanvul/ondersteun Lewensvaardighede Holistiese bewustheid familiewaardes Gee belangrike inligting oor hulle skool Gee belangrike inligting oor hulle skool Gee belangrike inligting oor hulle skool 6

10 PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 Noem verskillende soorte dienste en beroepe en die rol wat elke lid in die gemeenskap speel Noem basiese gesondheidsorgverskaffers in die huis en gemeenskap en verduidelik hulle rolle Beskryf die belangrikste sosiale aktiwiteite in die gemeenskap en die maatskaplike dienste wat voorsien word Verduidelik wat verskillende sosiale groepe in hulle gemeenskappe doen en beskryf n paar openbare dienste wat voorsien word Sosiale Studies Vestigingsaardrykskunde FAMILIEKULTUUR, NASIONALE KULTUUR, GESKIEDKUNDIGE GEBEURTENISSE EN MENSE Identifiseer en noem beginsels uit hulle eie kultuur Beskryf eie familiegewoontes en seremonies Beskryf gebruike en kulturele uitings in die plaaslike Beskryf tradisies van verskillende kulture in Namibië Sosiale Studies Neem deel aan die viering van nasionale feesdae by die skool Beskryf die ontwerp en kleure van die Namibiese vlag Verduidelik waarom Onafhanklikheidsdag n belangrike dag in Namibië se geskiedenis is Gee die naam van Namibië se president gemeenskap Verduidelik die betekenis van die kleure en beelde van die nasionale vlag Verduidelik waarom Onafhanklikheidsdag, Cassingadag en Afrikadag belangrike dae in Namibië se geskiedenis is Verduidelik waarom en hoe plaaslike en nasionale leiers vereer word Verduidelik die betekenis van die simbole op Namibiese wapen Onderskei tussen godsdienstige en nie-godsdienstige vakansiedae Verduidelik die belangrikste funksies van tradisionele leiers INFRASTRUKTUUR EN MANIERE VAN KOMMUNIKASIE BINNE DIE GEMEENSKAP EN DIE STREEK Sê waar hulle woon, noem verskillende soorte boumateriaal wat vir hulle huise gebruik is en onderskei tussen soorte huise volgens tradisionele soort, kleur, grootte en vorm Beskryf hulle huise en meubels Beskryf en noem boumateriaal wat in die plaaslike omgewing gebruik word. Vergelyk tradisionele huise en skuilings met moderne geboue Sosiale Studies Vestigingsaardrykskunde Noem die vervoermiddels wat in die gemeenskap gebruik word Beskryf hulle familie se vervoermiddels Beskryf die rol van openbare vervoer in die gemeenskap Beskryf vervoer in die streek Sosiale Studies Ekonomiese aardrykskunde 7

11 PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 Beskryf hulle familie se kommunikasiemiddels Beskryf kommunikasiemiddels in die gemeenskap Beskryf kommunikasiemiddels in die streek HANDEL, INKOMSTE, BESTEDING EN SPAAR Beskryf die beroepe van hulle familielede, en verduidelik waarom n familie geld en spaargeld nodig het Beskryf die beroepe van handelaars in die plaaslike gemeenskap Beskryf die belangrikste beroepe in die streek en sê waarom dit nodig is Sosiale Studies Ekonomiese aardrykskunde Neem deel aan handeldryf, koopen verkoopaktiwiteite Neem deel aan handeldryf, koopen verkoopaktiwiteite Neem deel aan handeldryf, koopen verkoopaktiwiteite Entrepreneurskapbewustheid in voorberoepsvakke N GESONDE EN VEILIGE LEEFSTYL Verduidelik Verduidelik waarom n skoon waarom omgewing, persoonlike persoonlike higiëne, oefening higiëne, en rus belangrik liggaamsoefening en rus is belangrik is Beskryf hoe MIV en Vigs oorgedra kan word/nie oorgedra kan word nie Beskryf watter soort kontak met MIV- en Vigslyers veilig is en wat vermy moet word GESONDHEID, VEILIGHEID EN VOEDING Verduidelik waarom persoonlike sindelikheid belangrik is Beskryf watter soort kontak met MIV- en Vigs-lyers veilig is, wat vermy moet word, en hoe om teenoor hulle op te tree 8 Beskryf die tekens en simptome van gewone infeksies en verduidelik hoe om dit te voorkom Beskryf die gedrag wat teenoor mense met MIV en Vigs gehandhaaf moet word LIGGAAMSDELE, VERANDERINGS IN DIE LIGGAAM, GEVOELENS EN SINTUIE Onderskei tussen liggaamsdele en hulle funksies Identifiseer en noem die vyf sintuiglike funksies Onderskei tussen liggaamsdele en hulle funksies Identifiseer en noem die vyf sintuie en hulle funksies Noem faktore wat groei en ontwikkeling beïnvloed Identifiseer die sintuie en verduidelik hoe om die neus, ore, oë en mond te versorg Onderskei tussen inwendige en uitwendige liggaamsdele en tussen "private" en "nie-private" liggaamsdele Identifiseer die inwendige organe van die liggaam en hulle funksies Lewensvaardighede Holistiese bewustheid persoonlike higiëne Lewensvaardighede Holistiese bewustheid feite en mites oor HIV en Vigs Sosiale Studies Bevolkingsaardrykskunde Lewensvaardighede Holistiese bewustheid Seksuele ontwikkeling Lewensvaardighede

12 PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 Neem waar hoe gevoelens en buie kan verander Beskryf verskillende emosies/gevoele ns en hoe hulle kan verander Identifiseer "goeie" en "slegte" gevoelens Beskryf hoe om gevoelens te beheer Lewensvaardighede Holistiese bewustheid gevoelens/emosies sukses en teleurstelling VRIENDSKAP Wys omgee en besorgdheid vir ander Wys omgee en besorgdheid vir maats Beskryf hoe om maats te maak Beskryf die eienskappe van n goeie maat en hoe om n maat vir ander te wees Lewensvaardighede Vriendskap WEES VERSIGTIG IN MOONTLIK GEVAARLIKE SITUASIES Identifiseer en beskryf gevaarlike situasies en veiligheidsmaatreëls in die huis, skool en die onmiddellike omgewing en hoe om gevaar te vermy Wys hoe om "nee" te sê in n ongemaklike, moontlik gevaarlike situasie, beskryf ja/nee vorms van kontak en verduidelik waar om hulp te kry Identifiseer en beskryf gevaarlike situasies en veiigheidsmaatreëls in die huis, skool en die onmiddellike omgewing en hoe om gevaar te vermy Wys hoe om "nee" te sê in n ongemaklike, moontlik gevaarlike situasie, beskryf ja/nee vorms van kontak en verduidelik waar om hulp te kry GESONDE KOS EN EETGEWOONTES Onderskei tussen gesonde en ongesonde kos Beskryf gesonde kos wat gereeld geëet moet word, en gesonde eetgewoontes Identifiseer en beskryf gevaarlike situasies en veiligheidsmaatreëls in die huis, skool en die onmiddellike omgewing en hoe om gevaar te vermy Wys hoe om "nee" te sê in n ongemaklike, moontlik gevaarlike situasie, beskryf ja/nee vorms van kontak en verduidelik waar om hulp te kry Verduidelik hoe om kos higiënies te hanteer en waarom higiëne belangrik is Identifiseer en beskryf gevaarlike situasies en veiligheidsmaatreëls in die huis, skool en die onmiddellike omgewing en hoe om gevaar te vermy Verduidelik in watter situasies hulle moet en kan "nee sê en wys hoe om "nee" te sê vir onaanvaarbare gedrag Verduidelik die regte metodes vir bewaring en voorbereiding van kos en die belangrikheid daarvan Lewensvaardighede Lewensvaardighede Holistiese bewustheid ja sê, nee sê; respek Lewensvaardighede Holistiese bewustheid gesonde kos 9

13 PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 Verduidelik hoe mense hulle in die verkeer moet gedra as voetgangers en as passasiers in n voertuig Verduidelik padveiligheid en verkeersreëls vir fietsryers VERKEERSVEILIGHEID Beskryf goeie Identifiseer passasiers- en padtekens in die voetgangergedrag omgewing, plaaslike verduidelik gevare op die pad, wys hoe om n pad veilig oor te steek en wys op moontlike gevare op pad Lewensvaardighede Burgerlike sake voetgangers; vryheid skool toe DIE NATUURLIKE OMGEWING PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 PLANTE LEWENDE DINGE MET N LEWENSIKLUS (OORERFLIKHEID EN EVOLUSIE) Beskryf eenvoudige verskille tussen lewende en nielewende dinge Beskryf hoe om plante goed te versorg Identifiseer plante in hulle onmiddellike omgewing en vergelyk die vorms, groottes en kleure van verskillende plante, blare en sade Identifiseer eetbare, oneetbare en giftige plante/vrugte Beskryf plante as lewende dinge wat lug, water en sonlig nodig het om te oorleef Beskryf/maak n skets van hoe sade ontkiem Identifiseer, noem en gee die belangrikste dele van bome, bosse en gras uit die eie omgewing Identifiseer en noem giftige plante in hulle omgewing Wys hoe die wortels van plante water opneem en wys die uitwerking van sonlig op die blare Beskryf/maak n skets van hoe sade ontkiem Identifiseer plaaslike plante volgens hulle blare en sade Identifiseer verskillende dele van plante wat as kos gebruik word Beskryf die uitwerking van lig en water op die groei van plante Beskryf die lewensiklus van blomplante Identifiseer verskillende soorte bome in die omgewing deur waarneembare kenmerke te gebruik Identifiseer plante wat as medisyne gebruik kan word Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Omgewing lewende dinge Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Hoe om plante te versorg Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Die groei van plante Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Plante 10

14 PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 DIERE LEWENDE DINGE MET VERSKILLENDE KARAKTEREIENSKAPPE, WOONPLEKKE EN EETGEWOONTES (OORERFLIKHEID EN EVOLUSIE) Beskryf eenvoudige verskille tussen lewende en nielewende dinge Identifiseer en sorteer huis- en plaasdiere en wilde diere en beskryf hoe om vir plaas- en huisdiere te sorg Beskryf diere (insluitend mense) as lewende dinge wat kos, water en skuiling nodig het om te oorleef Identifiseer fisieke kenmerke en eetgewoontes van huis- en plaasdiere Beskryf eenvoudige ooreenkomste en verskille tussen die voorkoms en gedrag van volwassenes en hulle nageslag Beskryf die verskillende maniere waarop diere (insluitend mense) kos en water in die hande kry Identifiseer kos en ander produkte wat afkomstig is van plaasdiere Beskryf die lewensiklus van diere wat groei maar nie van vorm verander nie (metamorfoseer) Beskryf die strukture wat diere (insluitend mense) gebruik om rond te beweeg Onderskei tussen fisieke eienskappe, woonplekke en eetgewoontes van wilde diere en hulle plek in die voedselketting Sê hoe en waarom wilde diere in Namibië beskerm word Beskryf die veranderings in diere terwyl hulle groot fisieke veranderings ondergaan (metamorfose) Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Omgewing lewende dinge Sosiale Studies Klimaat plantegroei en diere in die streke Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Omgewing lewende dinge WATER GEBRUIKE, BEWARING EN BESOEDELING (WETENSKAP EN TEGNOLOGIE IN DIE GEMEENSKAP) Beskryf die belangrikheid van water, noem die gebruike van skoon water en verduidelik hoe om dit te spaar Verduidelik waarom ons water nodig het en beklemtoon die belangrikheid van skoon water Verduidelik hoe en waarom water gespaar en gebêre moet word Verduidelik moderne en tradisionele metodes van watersuiwering SosialeStudies Ekonomiese aardrykskunde hernubare natuurlike hulpbronne Identifiseer en noem plaaslike waterbronne Noem plaaslike waterbronne en beskryf die gebruike van skoon water Noem plaaslike waterbronne en beskryf die gebruike van skoon water Stel vas waar water in die omgewing gevind word Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Omgewing plaaslike hulpbronnne wat in die alledaagse lewe gebruik word Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Bewaring van natuurlike hulpbronne 11

15 PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 Identifiseer eenvoudige maniere waarop water besoedel raak, die gevare van die drink van besoedelde water en eenvoudige maniere om waterbesoedeling te voorkom Identifiseer basiese oorsake van waterbesoedeling en eenvoudige maniere om dit te voorkom Identifiseer hoe afval waterbronne besoedel en beskryf hoe dit voorkom kan word Beskryf hoe die nywerhede bronne besoedel en sê hoe dit voorkom kan word Sosiale Studies Ekologie OMGEE VIR DIE OMGEWING EN HOE OM DIT SKOON TE HOU (WETENSKAP EN TEGNOLOGIE IN DIE GEMEENSKAP) Verduidelik hoe Verduidelik en belangrik dit is demonstreer hoe om die belangrik dit is omgewing skoon om die omgewing te hou en skoon te maak en demonstreer daarvoor om te eenvoudige gee maniere om dit skoon te hou en daarvoor om te gee Verduidelik en demonstreer hoe belangrik dit is om die omgewing skoon te maak en daarvoor om te gee Verduidelik en demonstreer hoe belangrik dit is om die omgewing skoon te maak en daarvoor om te gee MATERIE EIENSKAPPE EN GEBRUIKE (EIENSKAPPE VAN MATERIE) Sorteer Identifiseer en voorwerpe wat beskryf kan sink en op voorwerpe wat water kan dryf kan sink en op water kan dryf Beskryf eenvoudige verskille tussen die fisiese eienskappe van vaste stowwe en vloeistowwe Beskryf eenvoudige verskille tussen die fisiese eienskappe van vaste stowwe, vloeistowwe en gasse WEER, SEISOENE EN DIE OMGEWING (ENERGIE EN DIE AARDE SE SISTEME) Beskryf seisoenale veranderings en daaglikse weertoestande Beskryf seisoenale veranderings en daaglikse weertoestande Verduidelik waarom weertoestande verander Verduidelik waarom weertoestande verander Noem klere en kos wat by sekere weertoestande pas Noem klere en kos wat by sekere weertoestande pas Beskryf die uitwerking van die vier seisoene op mense en die omgewing DIE AARDE, DIE MAAN, ONS SONNESTELSEL EN DIE HEELAL Beskryf dinge in Beskryf hoe die die lug wat lug in die nag en maklik sigbaar is die dag verander Beskryf die uitwerking van die seisoene op plante en diere Beskryf die eienskappe van die lug en van seisoene Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Omgewing gee om vir plekke/skool of by die huis Sosiale Studies Ekologie Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Sosiale Studies Klimatologie studies rakende die weer Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Weer in die natuurlike omgewing Sosiale Studies Klimaat Sosiale Studies Astronomie/ Klimatologie 12

16 KRAGTE, BEWEGING EN ENERGIE (ENERGIE IN DIE AARDE SE SISTEME) Identifiseer eenvoudige energiebronne, veral die son Identifiseer die alledaagse gebruik van energiebronne, Beskryf energiebesparende maatreëls en die voordele Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Demonstreer dat voorwerpe kan beweeg Identifiseer die uitwerking van energie en kyk na wat dinge laat werk, groei en beweeg veral die son Identifiseer hoe energie beweeg daarvan Identifiseer hoe energie van vorm kan verander Beskryf die uitwerking van swaartekrag 13

17 Die volgende basiese vaardighede moet ingebou word in die tema Natuurlike Omgewing, en moet geëvalueer word. Let daarop dat veral wetenskaplike geletterdheid en gesyferdheid natuurlik by tale en wiskunde geïntegreer word. Afhangend van die aard van die take kan onderwysers self besluit in watter vakgebiede hierdie vaardighede geëvalueer moet word. PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 ONDERSOEKMETODES OM NATUURLIKE GEBEURTENISSE TE ONTLEED, TE BESKRYF, TE VERDUIDELIK EN TE VOORSPEL Gebruik praktiese ervarings en sintuie om vrae te vra as die wêreld daarbuite ondersoek word. Gebruik sintuie om data te versamel Waag raaiskote oor wat tydens n ondersoek kan gebeur Die onderwyser demonstreer wanneer ondersoeke gedoen word Maak eenvoudige voorspellings oor wat tydens n ondersoek kan gebeur Beskryf eenvoudige stappe om n ondersoek te beplan en uit te voer WETENSKAPLIKE GELETTERDHEID Deel inligting met ander deur te praat, te luister en te teken Deel inligting met ander deur te praat, te luister, te teken, te lees en te skryf Lig ander in oor ondersoeke en stel redelike verduidelikings voor Soek inligting in boeke, tydskrifte en ander bronne WETENSKAPLIKE GESYFERDHEID Sorteer en Orden inligting deur rangskik sortering, voorwerpe groepering, lyste en volgens hulle sketse te gebruik kenmerke, bv. hard/sag; dryf/sink Orden en klassifiseer voorwerpe of gebeurtenisse volgens hulle gemeenskaplike kenmerke Maak eenvoudige voorspellings gegrond op vooraf kennis Beskryf stappe in meer besonderhede vir die beplanning en uitvoering van n ondersoek Lig ander in oor ondersoeke en stel redelike verduidelikings voor Soek inligting in boeke, tydskrifte en ander bronne Sorteer en rangskik gebeurtenisse, feite en gedagtes in volgorde Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding Natuurlike Wetenskap en Gesondheidsopvoeding PRE-PRIMÊR GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 GRAAD 4 Neem waar, vergelyk, klassifiseer en beskryf met behulp van eenvoudige nie-standaard meetinstrumente om data te versamel Neem waar, vergelyk, klassifiseer en beskryf met behulp van nie-standaard meetinstrumente om data te versamel Neem waar, vergelyk, klassifiseer en beskryf met behulp van standaard meetinstrumente om data te versamel Stel n eenvoudige tabel op om waarnemings aan te teken Stel n eenvoudige tabel op om waarnemings aan te teken Stel eenvoudige staafgrafieke op om bevindings aan te teken 14

18 9. Leerinhoud Graad 1-leerders moet in die eerste termyn vir minstens vyf weke blootgestel word aan gereedheidsaktiwiteite voordat formele leer begin. Sien die dokument A School Readiness/Preparatory Programme 5 weeks (NIED 2011) en die Integrated Planning Manual Grade 1 (NIED 2010). Families en gemeenskappe TEMA: DIE SOSIALE OMGEWING ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 Leerdoelwit Leerders verstaan die belangrikheid daarvan om deel te wees van families en gemeenskappe beskryf goeie familieverhoudings, bv. - teken familielede, dramatiseer goeie familieverhoudings, bespreek wat n goeie familielewe laat werk - identifiseer hulle regte en verantwoordelikhede, bv. hulle reg tot liefde en opleiding, hulle verantwoordelikhede om skool by te woon en na die beste van hulle vermoë te leer - bespreek die regte en verantwoordelikhede van hulle familielede gee toepaslike inligting oor die skool, bv. - die naam van die skool, die skoolhoof, die klasonderwyser en klasmaats beskryf lede van die familie en sê waarom dit belangrik is om n lid van n famiie te wees, bv. - teken en beskryf famlielede en skryf hulle name - bespreek die verskil tussen gesinne en uitgebreide families in verskillende Namiese kulture - teken n stamboom en dui hulle eie plek daarop aan, asook dié van ander familielede binne die gewone en uitgebreide familie - bespreek waarom dit belangrik is om deel van n familie te wees, bv. n gevoel dat jy êrens hoort gee toepaslike inligting oor die skool, bv. - die naam van die skool, die skoolhoof, die klasonderwyser en klasmaats beskryf hoe die rolle van familielede mekaar aanvul/ondersteun, bv. - beskryf die rolle van familielede - dramatiseer en bespreek wat elke persoon in die huis doen, hoe werk verdeel kan word, wat elkeen kan bydra - bespreek pleegsorg en aanneming as maniere om weeskinders by n familigroep in te sluit gee toepaslike inligting oor die skool, bv. - die naam van die skool en waarom dit die naam het, die naam van die skoolhoof, die klasonderwyser en ander personeellede, klasmaats, en die voorsitter van die raad 15

19 ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 noem voorsieners van gesondheidsorg by die huis en in die gemeenskap en verduidelik hulle rol, bv. - identifiseer wie gesondheidsorg in die huis gee, bv. ma, pa, suster, oppasser - beskryf die tipe versorging, bv. meet temperatuur, gee medisyne, ens. - identifiseer wie gesondheidsorg in die gemeenskap gee, bv. dokters/verpleegsters/klinieke, hospitale - dramatiseer besoeke aan gesondheidsinstellings beskryf die belangrikste sosiale aktiwiteite in die gemeenskap, bv. - bespreek en teken webdiagramme van formele en informele groepe waaraan leerders behoort, bv. vriende en klasmaats, kerkgroepe, groepe of klubs waaraan ouers en ouer broers en susters behoort - dramatiseer n paar sosiale aktiwiteite Familiekultuur, nasionale kultuur en historiese gebeurtenisse en mense 16 beskryf verskillende openbare dienste wat gelewer word, bv. - besoek die plaaslike munisipaliteit (of nooi n stadsraadlid uit) en vind uit watter dienste gelewer word, (bv. polisie, klinieke, hospitale, veiligheid, water, krag, bedienings) en vind uit watter dienste hulle bied - skryf en gee n kort verslag oor die besoek - skryf n eenvoudige, vriendskaplike brief aan iemand binne die plaaslike dienste en bedank hom vir sy tyd - teken n eenvoudige kaart van die gemeenskap en merk die plekke waar die dienste gelewer word - besoek plaaslike ondersteuningsgroepe (MIV/Vigs) en vind uit watter soort ondersteuning hulle gee Leerdoelwit Leerders verstaan hoe familiekultuur, nasionale kultuur en historiese gebeurtenisse asook mense Namibiërs beïnvloed beskryf eie familiegewoontes en vieringe, bv. - bespreek gewoontes en vierings waaraan die familie deelneem - bespreek wat om aan te trek (kleredrag) na spesiale seremonies - vra genooide gaste (bv. ouers) uit oor verskillende soorte kleredrag beskryf gewoontes en die uitleef van kultuur in die plaaslike gemeenskap, bv. - beskryf spesiale dae, gebeurtenisse en seremonies wat gevier word en hoe dit gevier word (kleredrag, musiek en gedrag) - skep kunswerke en dramatiseer hierdie gebeurtenisse beskryf tradisies van verskillende kulture in Namibië, bv. - deel inligting oor kulturele tradisies wat in die klas verteenwoordig word - vra gemeenskapslede uit oor tradisies en kry inligting oor kulturele tradisies in Namibië - leer liedjies uit ander kulture aan en neem deel aan 'n drama/dans-dag, geklee in tradisionele drag

20 ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 beskryf die ontwerp en kleure - skep n drama/dans met van die Namibiese vlag, bv. verskillende soorte tradisionele - teken en kleur die vlag in, en kleredrag bespreek waar die vlag in die verduidelik die betekenis van die plaaslike gemeenskap gebruik kleure en beelde op die nasionale word vlag, bv. - beskryf die kleure en simbole - vind uit wat die gedagte agter die - neem deel aan geleenthede waar betekenis van die kleure en beelde die vlag gehys word is; maak n collage en skryf die woord vir elke simbool neer - bespreek wat gebeur as n hoogwaardigheidsbekleër die land besoek; wie op TV verskyn; oor wie op die radio gepraat word of wat in die koerante verskyn by amptelike openings; opening van die parlement; Onafhanklikheidsdag en ander nasionale seremonies - neem deel aan geleenthede waar die vlag gehys word verduidelik waarom verduidelik waarom Onafhanklikheidsdag n Onafhanklikheidsdag, belangrike dag in Namibië se Cassingadag en Afrikadag geskiedenis is, bv. belangrike dae in Namibië se - bespreek waarom die dag n geskiedenis is, bv. belangrike dag in Namibië se - bespreek elke dag wanneer dit geskiedenis is en hoe ons dit vier voorkom en wys op die betekenis - sing die nasionale volkslied saam daarvan met ander, lê klem op die regte - sing die nasionale volkslied saam houding en uitspraak van woorde, met ander, lê klem op die regte bespreek wanneer en waar dit houding en uitspraak van woorde gesing word identifiseer plaaslike, tradisionele identifiseer die naam van die en nasionale leiers, en beskryf president, bv. hoe en waarom hulle geëer word, bv. 17 beskryf die betekenis van die simbole op die Namibiese wapen, bv. - bespreek die visarend, gemsbok en welwitschia; maak stories daaroor op en mimiek dit met eenvoudige maskers - bespreek waarom hulle op die wapen is en wat hulle verteenwoordig - neem deel aan geleenthede waar die vlag gehys word onderskei tussen godsdienstige en nie-godsdienstige vakansiesdae, bv. - bespreek wat openbare vakansiedae is, vir wie hulle belangrik is, en wat mense op openbare vakansiedae doen - maak n lys van godsdienstige en nie-godsdienstige vakansiedae - sing die nasionale volkslied saam met ander, met die klem op respek, regte houding en die regte uitspraak van woorde verduidelik die funksies van

21 ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 Infrastruktuur en maniere van kommunikasie - beskryf/dramatiseer hoe dit sal wees om die president te wees en die land te lei - vind uit wat die name van die leiers is en watter posisies hulle beklee, bv. die president en plaaslike leiers - bespreek hoe om respek en beleefde gedrag te betoon teenoor leiers - bespreek watter bydraes hierdie leiers gemaak het om so vereer te word plaaslike, tradisionele en nasionale leiers, bv. - bespreek die verskille tussen tradisionele en nasionale leiers, bv. hoe hulle gekies word en die rol wat hulle vervul - nooi plaaslike leiers uit om te kom verduidelik wat hulle doen, bv. raadslede, hoofmanne, ens. Leerdoelwit Leerders identifiseer verskillende soorte infrastruktuur en maniere van kommunikasie binne die gemeenskap en streek beskryf hulle huis en meubels, bv. - bespreek hoe die huise lyk, boumateriaal wat gebruik is, teken hulle huise - identifiseer ooreenkomste en verskille tussen verskillende huise - bespreek die verskillende vertrekke in die huis - bespreek en noem boumateriaal wat in die plaaslike omgewing gebruik word, bv. - versamel en maak groepuitstallings met naamkaartjies by voorbeelde van materiaal wat gebruik is om huise en ander geboue te bou - bespreek hoe dieselfde materiaal gebruik kan word om verskillende vorms en strukture te skep - bespreek soorte meubels in verskillende vertrekke ` vergelyk tradisionele huise en skuilings met moderne geboue, bv. - maak modelle/teken/skep voorbeelde van tradisionele huise en skuilings, en van moderne huise - vergelyk deur die ooreenkomste en verskille tussen tradisionele en moderne huise te bespreek - bespreek waarvoor verskillende vertrekke in verskillende huise gebruik word 18

22 ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 beskryf die famiie se manier van vervoer, bv. - bespreek en teken eie manier van vervoer skool toe en terug - bespreek en teken alle soorte vervoer wat in die plaaslike omgewing gesien word Handel, inkomste, besteding en spaar beskryf die familie se manier van kommunikasie, bv. - bespreek die verskillende maniere waarop nuus versprei word en van kommunikasie, bv. selfoon, telefoon, radio, televisie en koerante (plaaslike media) - oefen en wys die regte manier om n telefoon en selfoon te gebruik beskryf die soorte openbare vervoer in die gemeenskap, bv. - bespreek die behoefte aan en belangrikheid van openbare vervoer - maak n piktogram en dui getalle en soorte vervoer daarop aan beskryf maniere van kommunikasie in die gemeenskap, bv. - bespreek en teken alle vorms van kommunikasie wat in die plaaslike gemeenskap gebruik word, bv. telefone, selfone, koerante, advertensieborde, advertensies, e- pos, ens. - bespreek maniere van kommunikasie uit die verlede, bv. briewe skryf, boodskappers, rookseine, te voet, posduiwe of te perd - dramatiseer die lees van n nuusbulletin op TV Leerdoelwit Leerders verstaan die belangrikheid van handel, en van inkomste, besteding en geld spaar beskryf die beroepe van hulle familielede en verduidelik waarom n familie geld en spaargeld nodig het, bv. - maak n klaslys van familielede se beroepe (insluitend huishulpe, tuiniers, ens.) beskryf die beroepe van handelaars in die plaaslike gemeenskap, bv. winkeleienaars, handwerkers, straatverkopers - bespreek tradisionele en moderne maniere van handel dryf en verkoop, en die rol van die 19 beskryf vervoer in die streek, bv. - bespreek verskillende soorte vervoer, bv. op land, op water, in die lug - ondersoek soorte vervoer wat in die streek gebruik word - bespreek die rol van openbare vervoer bespreek maniere van kommunikasie in die streek, bv. - bespreek die doel van verskillende soorte kommunikasie: snelheidsgrense in die streek, afstandbordjies, waarskuwingstekens op die pad oor diere, internet, e-pos, selfone, nasionale koerante, padblokkades, advertensieborde, ens. - bespreek die belangrikheid van noodnommers, bv. die brandweer, polisie, hospitaal, nooddienste, ens. bespreek die belangrikste beroepe in die streek en sê waarom hulle nodig is, bv. - maak n lys en vergelyk beroepe in stedelike en plattelandse gebiede (bv. handwerk-produkte, inkomstegenererende aktiwiteite)

23 - bespreek waarom daar n inkomste vir die familie moet wees winkeleienaar/klant, bv. - bespreek waarom mense winkels toe of mark toe gaan - besoek n fabriek en vind uit watter produkte gemaak word en waarom 20

24 ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 neem deel aan handeldryf en aan koop- en verkoop-aktiwiteite bv. - beskryf items wat ingeruil kan word om geld te maak, (bv. bottels, metaal) en goed wat hulle kan maak om te verkoop - oefen hoe om te koop deur dramatisering, bv. speel "winkelwinkel" met regte/plastiekgeld of klippies/tellers, ens. - verduidelik dat ons geld spaar om goed te koop wat ons nodig het of wil hê - oefen om te spaar, bv. spaar geld/klippies/bottelproppe in n bottel - besoek n plaaslike winkel of mark en vergelyk hoe koop/verkoop plaasvind of handel gedryf word, en vra uit oor wat hulle doen, wat hulle verkoop, wie hulle ware koop en waarom hulle werk vir hulle belangrik is - dramatiseer koop en verkoop - beplan n geldinsamelingsgeleentheid vir die klas neem deel aan handeldryf en aan koop- en verkoop-aktiwiteite bv. - maak n lys van goed wat ons "nodig het" en goed wat ons "wil hê", en identifiseer die verskil tussen "nodig hê" en "wil hê" - identifiseer goed wat ons "moet" koop en goed wat ons "wil" koop - bespreek dat ons moet keuses maak oor wat ons koop; ons kan nie altyd koop wat ons "wil hê" nie - oefen hoe om te koop deur dramatisering, bv. speel "winkelwinkel" met regte/plastiekgeld of klippies/tellers, ens. - bespreek dat dit nodig is om te spaar sodat ons die goed kan koop wat ons nodig het en wil hê - oefen om geld te spaar - besoek n handwerk-sentrum en maak n lys van handwerk wat in die gebied gemaak word, beskryf die produkte en sê waarom hulle gemaak word - bespreek hoe verskillende beroepe mekaar aanvul neem deel aan handeldryf en aan koop- en verkoop-aktiwiteite, bv. - beskryf goed wat ons "moet" koop en goed wat ons "wil" koop - wys hoe om keuses te maak oor wat ons koop, bv. Ek het N$10. Gaan ek koek koop of n speelding? Waarom? - samel geld in met klasprojekte - organiseer en neem deel aan n "markdag" by die skool - bespreek dat dit nodig is om te spaar sodat ons die goed kan koop wat ons nodig het en wil hê - bespreek hoe om geld te spaar deur van banke gebruik te maak 21

25 TEMA: GESONDHEID, VEILIGHEID EN VOEDING ONDERWERPE GRAAD 1 GRAAD 2 GRAAD 3 n Gesonde en veilige leefstyl Leerdoelwit Leerders verstaan die belangrikheid van n gesonde en veilige leefstyl verduidelik waarom persoonlike higiëne, oefening en rus belangrik is, bv. - verduidelik die belangrikheid van gereelde oefening en rus/slaap vir goeie gesondheid - bespreek en oefen daaglikse roetines om hare, vel, naels, ore, neus, oë, hande, tande en voete skoon te hou - bespreek hoe noodsaaklik dit is om hande te was voor en ná behandeling van kleiner velwonde - oefen om wonde te behandel - bespreek hoe en waar om hulp te kry as daar onsekerheid is oor die erns van die wond beskryf watter kontak met mense met MIV en Vigs veilig is en watter konak vermy moet word, bv. - bespreek vrees vir kontak en hoe om dit te oorkom; die belangrikheid van omgee en veilige fisieke kontak verduidelik waarom persoonlike higiëne, oefening en rus belangrik is, bv. - maak n lys van oefeninge wat elke week gedoen word, en beklemtoon die belangrikheid van gereelde oefening - bespreek dat dit nodig is om elke nag ten minste agt (8) ure te slaap - bespreek waarom ons gereeld moet was/bad, waar ons mag bad en waar nie en waarom; skryf n eenvoudige mening neer - beskryf en skryf n gediggie oor hoe belangrik dit is om skoon klere te dra beskryf watter kontak met mense met MIV en Vigs veilig is en watter kontak vermy moet word, asook hoe om teenoor mense met MIV en Vigs op te tree, bv. - bespreek vrees vir kontak en hoe om dit te oorkom; die belangrikheid van omgee en veilige fisieke kontak beskryf die tekens en simptome van die algemeenste aansteeklike siektes in die omgewing en praat oor hoe om dit te voorkom, bv. - bespreek en maak n klasopname van watter siektes die leerders al gehad het - identifiseer en maak n lys van die algemeenste aansteeklike siektes, die simptome en hoe die siektes versprei - maak n plakkaat; dramatiseer hoe om te keer dat siektes versprei, bv. nies of hoes in 'n sakdoek, bly by die huis in geval van siekte, ens. beskryf hoe om op te tree teenoor mense met MIV en Vigs, bv. - bespreek die behoefte aan ekstra omgee en liefde vir mense met MIV en Vigs - bespreek hoe ons nou met hulle kan saamwerk sonder om self die siekte te kry - bespreek in watter opsig MIV en Vigs verskil van enige ander aansteeklike siekte, bv. dit breek die immuunsisteem af sodat die persoon makliker siek word 22