MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE SECOND LANGUAGE SYLLABUS AFRIKAANS VERSION GRADES 1-3

Transcription

1 Republic of Namibia MINISTRY OF EDUCATION JUNIOR PRIMARY PHASE SECOND LANGUAGE SYLLABUS AFRIKAANS VERSION GRADES 1-3 FOR IMPLEMENTATION 2015

2 Ministerie van Onderwys National Institute for Educational Development (NIED) Privatatsak 2034 Okahandja Namibië Kopiereg NIED, Ministerie van Onderwys, 2014 Tweede Taal (Afrikaanse weergawe) Grade 1-3 ISBN Gedruk deur NIED Webtuiste: Publikasiedatum: 2014

3 INHOUD 1. Inleiding Rasionaal Doelstellings Insluitende Onderwys Skakels met ander vakke en interkurrikulêre kwessies Benadering tot onderrig en leer aan die einde van die fase Omvang en volgorde - Grade 1 tot Leerinhoud Evaluering Doel van evaluering Soorte evaluering Graadbeskrywings Omskrywing van riglyne vir Deurlopende Evaluering Informele Deurlopende Evaluering Formele Deurlopende Evaluering Woordelys

4 1. Inleiding Hierdie sillabus sit die voorgenome leer en evaluering vir Tweede Taal (Afrikaans) in grade 1 tot 3 van die Junior Primêre fase uiteen. As n vak val TweedeTaal (Afrikaans) binne die "taalkundige en letterkundige" terrein van leer in die kurrikulum, maar dit het tematiese skakels met ander vakke oor die kurrikulum. Die doelwitte, leerdoelwitte en vaardighede wat mekaar tussen vakke oorvleuel, is deel van die noodsaaklike leer binne die totale kurrikulum. In ideale omstandighede sal 5 periodes (in grade 1 en 2) en 9 periodes ( in graad 3) per week vir die vak nodig wees. 2. Rasionaal Die wesenlike kenmerke van Tweede Taal (Afrikaans) is die vier taalvaardighede van luister en reageer, praat en kommunikeer, lees, en skryf. n Vyfde terrein van taalstruktuur, grammatika en taalgebruik, word by die vier vaardighede ingesluit om die leerders se vermoë om Afrikaans korrek te gebruik te ontwikkel. Die klem val in hierdie stadium op die aanleer van taal sodat hulle daarin kan kommunikeer, met begrip kan lees en formeel en skeppend kan skryf. Leerders in graad 1 moet geleidelik en op 'n informele wyse kennis maak met Afrikaans Tweede Taal as vak en onderrig moet gebaseer wees op informele benaderings, soos noukeurig gestruktureerde speel-aktiwiteite, speletjies, rympies en liedjies wat fokus op spesifieke taalfunksies, begrippe, strukture, klanke of vaardighede. Namate leerders deur grade 2 en 3 vorder, moet die vak sterk fokus om op n interessante en inspirerende manier die vaardighede te ontwikkel wat hulle sal nodig hê om Afrikaans te gebruik. 3. Doelstellings Die doelstellings van Afrikaans Tweede Taal is dat leerders in staat sal wees om in later grade behoorlik deur middel van Afrikaans te funksioneer leerders die vaardighede sal hê om basiese Afrikaans vas te lê en uit te brei vir later vordering in hulle opleiding, en leerders se vaardigheid in Afrikaans as n nasionale taal van Namibië ontwikkel sal word. 4. Insluitende Onderwys Insluitende Onderwys is elke leerder se reg. Dit bevorder deelname aan en toegang tot die volle spektrum van opvoedkundige programme en dienste wat deur die opvoedkundige stelsel in hoofstroomskole beskikbaar gestel word. Die gedagte is om steun en erkenning te gee aan die uiteenlopendheid wat onder ALLE leerders aangetref word en om ALLE struikelblokke tot leer uit die weg te ruim. Basiese Onderwys skep n toegeruste gemeenskap, soos in die vooruitsig gestel is in Visie 2030, deur insluiting te bevorder. Leerders met leerstruikelblokke en ander eiesoortige behoeftes sal ingesluit word in n hoofstroomskool, en hulle behoeftes sal aandag kry deur verskillende onderrigmetodes te gebruik en spesifieke leermateriaal, waar nodig, te verskaf. Voorsiening sal gemaak word vir leerders wat so ernstig gestrem is dat hulle geen voordeel sal trek uit bywoning van insluitende skole nie. Dit sal geskied met behulp van leerondersteuningseenhede, hulpeenhede of hulpskole totdat hulle n punt bereik waarop hulle in n insluitende skool opgeneem kan word, indien moontlik. Die kurrikulum, onderrigmetodes en materiaal word aangepas vir leerders in hierdie skole. Die leerdergesentreerde benadering tot onderwys is by uitstek geskik vir leerders met spesiale leerbehoeftes, omdat dit bou op wat leerders reeds weet en kan doen, en hulle dan 1

5 help om nuwe kennis en vaardighede aan te leer. Die kurrikulumraamwerk vir Insluitende Onderwys spesifiseer die vaardighede wat leerders met spesiale leerbehoeftes behoort te kan bemeester. Daar moet Individuele Leerondersteuningsplanne wees om die individuele leerproses vir leerders met spesiale leerbehoeftes te rig en te evalueer. Meer riglyne oor hoe om vir leer en onderrig in n insluitende klaskamer te beplan is saamgevat in die kurrikulumraamwerk vir Insluitende Onderwys (2012). Hierdie riglyne sal help om ALLE leerders toe te rus met die kennis, vaardighede en benaderings wat tot sukses sal lei in n wêreld wat toenemend ingewikkeld raak, vinnig verander en oor n magdom inligting en kommunikasietegnologie beskik. Die Junior Primêre fase bied gelyke geleenthede vir seuns en meisies, en maak dit vir almal moontlik om op gelyke vlak deel te neem. Onderwysers moet leerders eenders sien en behandel, en alle leermateriaal moet op albei geslagte van toepassing wees. Meisies toon n groter taalaanleg as seuns in die Junior Primêre fase, en die manlike en vroulike geslag gebruik taal op verskillende maniere. Hierdie verskille kan benut word as n hulpmiddel deur seuns en meisies tydens taallesse saam te groepeer. Waardes soos identiteit, gevoelens, keuses en strydpunte word dikwels in taallesse bespreek. Die verskillende houdings teenoor waardes waardeur manlike en vroulike denkwyses gevorm word, kan gebruik word om besprekings in die klaskamer te verryk. 5. Skakels met ander vakke en interkurrikulêre kwessies Die interkurrikulêre kwessies wat Omgewingsleer, MIV en Vigs, Bevolkingsopleiding, Opleiding vir Mensregte en Demokrasie (OMRD), Inligting en Kommunikasietegnologie (IKT) en Padveiligheid insluit, is by die formele kurrikulum gevoeg omdat hulle almal gekoppel is aan bepaalde risiko's en uitdagings binne ons Namibiese samelewing. Al ons leerders moet verstaan, is: wat die aard van hierdie risiko's en uitdagings is hoe dit ons gemeenskap en die lewenskwaliteit van ons mense, nou en in die toekoms, sal beïnvloed hoe hierdie risiko's en uitdagings op nasionale en globale vlak hanteer moet word, en hoe elke leerling n rol kan speel in die hantering van hierdie risiko's en uitdagings in hulle eie skole en gemeenskappe Die grootste risiko's en uitdagings is uitgewys as: die uitdagings en risiko's wat ons in die gesig staar as ons nie omgee vir ons natuurlike hulpbronne en daarvoor sorg nie die uitdagings en risiko's wat veroorsaak word deur MIV en Vigs die uitdagings en risiko's vir gesondheid wat veroorsaak word deur besoedeling, swak sanitasie en afval die uitdagings en risiko's vir demokrasie en sosiale stabiliteit wat veroorsaak word deur ongelykheid en bestuur wat regte en verantwoordelikhede ignoreer die uitdagings en risiko's wat ons in die gesig staar as ons nie padveiligheidsreëls nakom nie die uitdagings en risiko's van globalisering Omdat sommige vakke meer gepas is vir spesifieke interkurrikulêre kwessies, sal daardie kwessies meer klem in die spesifieke sillabusse kry. Hierdie sillabus bevat meer voorbeelde van ander skakels met interkurrikulêre sake; hieronder word net een voorbeeld van elke inter-kurrilulêre saak gegee: 2

6 Omgewingsleer Graad 1: Luister en reageer: Luister na en leer n gediggie oor die weer MIV en Vigs Graad 2: Luister en reageer: Luister na n storie oor hoe om vir n siek persoon te sorg. Beantwoord eenvoudige vrae. OMRD (EHRD) Graad 3: Skryf: Skryf n storie oor n familietradisie IKT (ICT) Graad 3: Lees: Gebruik die internet om inligting te bekom Padveiligheid Graad 1: Praat en kommunikeer: Gebruik n prent om ja/nee vrae te beantwoord, bv. Kan hy oor die straat stap? Nee, hy kan nie. 6. Benadering tot onderrig en leer Die benadering tot onderrig en leer is gebaseer op die paradigma van leerdergesentreerde onderrig (LGO) soos uiteengesit in ministeriële beleidsdokumente en die LGO se konsepraamwerk. Hierdie benadering verseker optimale leerkwaliteit mits die beginsels toegepas word. Daarbenewens bly die tematiese/geïntegreerde benadering die fokuspunt van Junior Primêre onderrig en leer. Die doel is om leer met begrip te ontwikkel, en daarmee saam die kennis, vaardighede en benaderingswyses wat kan bydra tot die ontwikkeling van die gemeenskap. Die beginpunt van onderrig en leer is die feit dat elke leerder n magdom kennis en sosiale ervarings saam skool toe bring, dinge waartoe die familie, die gemeenskap en wisselwerking met die omgewing bygedra het. Leer in die skool moet die leerder se vooraf kennis en ervarings insluit, daarop voortbou, dit uitbrei en uitdagings daaraan stel. Leerders leer op hulle beste wanneer hulle aktief betrokke is by die leerproses deur intensiewe deelname, bydraes en skepping. Tegelykertyd is elke leerder n individu met sy/haar eie behoeftes, leertempo, ervarings en vaardighede. Die onderwyser moet hierdie behoeftes van die leerder kan aanvoel, asook die aard van die onderrig wat gegee moet word, en weet hoe om die leerervaring daarvolgens in te rig. Leerstrategieë moet mekaar dus afwissel, maar buigsaam wees binne goed gestruktureerde opeenvolging van lesaanbiedings. Al word die taalvaardighede in hierdie sillabus afsonderlik aangedui, moet onderwysers daarvan bewus wees dat hierdie vaardighede op n geïntegreerde wyse aangebied moet word. Die kommunikatiewe benadering is die ideale metode om te gebruik wanneer Afrikaans Tweede Taal onderrig word. Die klem moet val op die skep van situasies waar leerders prakties luister na funksionele Afrikaans en dit onderhoudend gebruik. Kort, gestruktureerde dialoë en dramatiserings kan meer kere gebruik word om passiewe taal in aktiewe woordeskat te verander. Luister en reageer, saam met praat- en kommunikasie-aktiwiteite lê n belangrike grondslag vir die ander taalvaardighede. Raai wat gesê gaan word, of wat ontbreek, en voorspellings van wat volgende in n storie of dialoog gaan gebeur is n paar van die tegnieke wat taalontwikkeling stimuleer. Baie van die taalvaardighede wat in Eerste Taal gebruik word, kan oorgedra word na Tweede Taal, maar binne n meer beperkte ruimte van woordeskat en grammatika. Die kontras tussen die huistaal van elke leerder en Afrikaans is n belangrike faktor wanneer besluit moet word op n onderrig/leer-benadering. Klanke, ritmes, intonasies, strukture en taalkonsepte in die moedertaal verskil dikwels baie van dié in Afrikaans. Die keuse van watter klanke en grammatikale strukture meer dikwels in die Afrikaans Tweede Taal klaskamer beoefen moet word, sal afhang van wat die moeilikste is vir die leerders volgens 3

7 hulle taalagtergrond. Onderwysers moet dit in aanmerking neem voor hulle op n gepaste benadering besluit. Afrikaans is n prominente taal in Namibië en is teenwoordig in die alledaagse lewe van die meeste leerders. In 'n sekere mate het dit deel geraak van die leerders se kultuur, selfs in die mees afgeleë dele van die land. Daarom moet onderwysers kapitaliseer op leerders se bestaande kennis van Afrikaans in die plaaslike verband en dit aanpas by die Afrikaans wat hulle in die skool nodig het. Dit moet egter nie in teenstelling wees met die leerders se eie kultuur of dit bedreig nie. Deur n balans te handhaaf tussen plaaslike verband en inhoud, en deur identifikasie van aspekte van die Afrikaanse taal waarby hulle aanklank vind, kan leerders uitvind hoe om "hulleself" te wees wanneer hulle Afrikaans gebruik. Hieronder is spesifieke benaderings om in gedagte te hou as Tweedetaalvaardighede (Afrikaans) onderrig word: Luister en reageer Van al die terreine van die aanleer van n taal ontwikkel luister eerste. Jong leerders is gewoonlik goeie luisteraars en hulle pas hierdie vaardigheid net so goed toe in 'n tweede taal. Dit is daarom uiters belangrik dat daar voldoende geleentheid vir luister en reageer sal wees in Afrikaans Tweede Taal. Die meeste van die onderrigtyd in graad 1 moet gewy word aan luisteraktiwiteite met klem op fonologiese bewustheid. Luister moet ook n groot deel uitmaak van die aktiwteite in graad 2 en graad 3. Praat en kommunikeer Praat is n produktiewe vaardigheid en ontwikkel stadiger as luistervaardighede. Leerders moet aangemoedig word om met Afrikaans te eksperimenteer, te mimiek en te speel. Hulle pogings sal dalk nie altyd grammatikaal korrek wees nie, maar onderwysers moet daarteen waak om spontaneïteit in te boet deur te veel foute reg te maak. Leerders verstaan gewoonlik meer as wat hulle kan sê in n tweede taal, daarom moet praat nie n te dominante rol speel in besluitneming oor die vermoë van die leerder om Afrikaans te verstaan nie. Dit is veral waar in die vroeë stadiums van die aanleer van die taal. Praat is egter n belangrike vaardigheid en leerders moet aangemoedig word om nuwe Afrikaanse woorde te gebruik, mense te groet, beleefd te wees, alledaagse taalgebruik toe te pas, taalspeletjies te speel en liedjies, rympies en gediggies te leer. Lees Die metode van leesonderrig in Afrikaans Tweede Taal is dieselfde as die metode wat gebruik word om leesonderrig in die Eerste Taal te doen. Lees in n tweede taal is egter geneig om stadiger te ontwikkel. Die klaskamer moet n Afrikaanse skrif-ryke omgewing wees en leerders moet sulke materiaal kan raadpleeg omdat dit n belangrike bron van inligting ter ondersteuning van die leesproses is. n Wye verskeidenheid leestekste op die toepaslike vlak moet geredelik in die klaskamer beskikbaar wees sodat leerders n leeskultuur in Afrikaans sowel as in die moedertaal kan ontwikkel, en toegang tot tegnologie, veral rekenaars en die internet, moet gebruik word waar dit beskikbaar is. Leerders moet lees-strategieë ontwikkel soos visuele beelde om hulle te help om te verstaan. Leesbewustheid kom na vore wanneer leerders klank-simbool verhoudings (klankleer) begin raaksien. Die onderrig van klankleer is n uiters belangrike aspek en moet sistematies, in volgorde en binne verband onderrig word. Leesonderrig moet egter nie begin voordat leerders n goeie begrip van die klanke in Afrikaans het en weet hoe hulle gemanipuleer kan word nie (fonologiese bewustheid). Skryf Net soos praat en kommunikeer is skryf n produktiewe vaardigheid, en dit ontwikkel stadiger as ander vaardighede. Wanneer jong leerders begin met kreatiewe skryfwerk, vorm hulle kort en eenvoudige tekste wat nie altyd grammatikaal of sintakties korrek sal wees nie. Hulle 4

8 moet aangemoedig te word om die kennis te gebruik wat hulle opgedoen het in lesse wat gemik was op taalstruktuur, grammatika en taalgebruik. Skryfaktiwiteite moet sentreer om bekende ervarings, insluitend die skryf van etikette, die datum, die weer, onderskrifte, beskrywings en stories. In grade 2 en 3 moet leerders n lys met nuwe woorde byhou wat hulle kan gebruik wanneer hulle skryf. Formele handskrif in Afrikaans is ook belangrik, maar in die meeste gevalle kan hierdie vaardighede in die Eerste Taal ingeoefen word. Taalstruktuur, grammatika en taalgebruik Dit is belangrik dat die begrippe van die Afrikaanse taalstruktuur, grammatika en korrekte gebruik op n geïntegreerde manier onderrig word binne die vaardighede van luister en reageer, praat en kommunikeer, lees, en skryf. Ten einde Afrikaans effektief te gebruik is dit noodsaaklik dat leerders aanhou om n bank van nuwe woorde op te bou en by te hou ( n woordeskatlys). 7. aan die einde van die fase Wanneer hulle met graad 1 in die Junior Primêre fase begin, het feitlik al die leerders reeds 'n mate van Afrikaans aangeleer in hulle eie en in die plaaslike omgewing, maar die meerderheid sal 'n ander moedertaal as Afrikaans hê. Daarom sal die meeste leerders op 'n meer "formele" manier aan Afrikaans blootgestel word gedurende die eerste rukkie in graad 1. Wanneer hulle graad 3 Afrikaans in die Junior Primêre fase voltooi het, moet leerders oor die volgende vaardighede beskik: Luister en reageer Leerders luister aandagtig en aktief, en reageer op verskillende maniere om begrip en waardering te toon vir mondelinge en media-tekste. Hulle onderskei tussen verskillende klanke en tone in Afrikaans wanneer eenderse woorde aan hulle voorgehou word, en reageer gepas op informele en formele sosiale aanspreekvorms, vrae en opdragte. Hulle toon begrip vir mondelinge tekste deur vrae korrek te beantwoord. Praat en kommunikeer Leerders kommunikeer duidelik en samehangend deur gebruik te maak van wisselende woordeskat, korrekte grammatika en sinsbou, en die regte uitspraak. Hulle toon goeie beheer oor gesproke Afrikaans wanneer hulle stories oorvertel, oor alledaagse gebeurtenisse gesels, rympies en gediggies opsê, vrae beantwoord en aan gesprekke en groepbesprekings deelneem. Lees Leerders lees eenvoudige tekste vir inligting en persoonlike plesier. Hulle toon goeie leesgewoontes en is gretig om Afrikaans te lees. Hulle pas hulle kennis van klankleer en woordbou toe om woorde binne sinsverband te dekodeer. Hulle lees hardop met die regte uitspraak, akkuraatheid, vloeiendheid en genoeg woordeskatkennis om begrip aan te help. Hulle kan, in volgorde, die hoofidees in n teks oorvertel, en die hoofgedagte in n storie identifiseer om so begrip te toon. Hulle vind letterlike inligting en maak n paar hoër-vlak afleidings oor gedagtes in die teks. Hulle kyk doelgerig en met begrip na n verskeidenheid visuele materiaal soos boeke, prenteboeke, koerante, tydskrifte, diagramme, tabelle, kaarte, DVD's. televisie, films en die internet (waar beskikbaar). Skryf Leerders skryf letters en syfers reg met eenvormige grootte en spasiëring en toon ritme, goeie tempo, korrekte liggaamshouding en die regte potloodgreep. Hulle skryf kreatiewe stukkies oor bekende onderwerpe, en gebruik oorwegend korrekte grammatika, tye en spelling. Hulle plaas idees in volgorde, gebruik enkelvoudige en veelvoudige sinne en korrekte leestekens. 5

9 Taalstruktuur, grammatika en taalgebruik Leerders gebruik hoofletters, punte en vraagtekens korrek wanneer hulle skryf. Hulle benoem, identifiseer en gebruik soortname en eiename, voornaamwoorde, werkwoorde, voorsetsels en byvoeglike naamwoorde. Hulle gebruik die teenwoordige, verlede en toekomende tyd reg, en hulle maak gebruik van stellings, vrae en uitroepe. Hulle vorm veelvoudige sinne met behulp van voegwoorde, en gebruik onderwerp-verwante woordeskat gepas en met die regte uitspraak. Hulle pas hulle kennis van klankleer, woordbou en n paar basiese spelreëls en -strategieë toe. 8. Omvang en volgorde - Grade 1 tot 3 LUISTER EN REAGEER AANDAGTIGE LUISTER EN GEPASTE REAKSIE Onderskei Afrikaanse Onderskei Afrikaanse foneme (klanke) foneme (klanke) Beantwoord eenvoudige vrae Vra en beantwoord eenvoudige vrae Voer instruksies uit nadat Volg en gee opdragte, mondelinge opdragte gegee reageer gepas op is, gebruik beleefdheidsvorms en beleefdheidsvorms en maniere van groet maniere van groet Gebruik nuwe woordeskat in 3- tot 4-woordsinne Skryf 6- tot 10-woord voorbereide sinne oor bekende onderwerpe Vertel dele van stories oor in 5 tot 10 eenvoudige sinne PRAAT EN KOMMUNIKEER UITSPRAAK EN UITDRUKKING Spreek woorde en sinsnedes Spreek woorde en sinsnedes reg uit deur middel van reg uit deur middel van vrae, rympies, liedjies, opdragte, oorvertel en dramatisering, tongknopers mondelinge voordragte en nabootsing Onderskei Afrikaanse foneme (klanke) Vra en beantwoord eenvoudige vrae Volg en gee opdragte, reageer gepas op beleefdheidsvorms en maniere van groet Gebruik nuwe woordeskat in aktiwiteite en opdragte Vertel dele van stories oor/verduidelik in 10 tot 15 kort sinne Spreek woorde en sinsnedes reg uit deur middel van rympies, vrae, opdragte, oorvertel en besprekings Herhaal rympies en liedjies Herhaal rympies en liedjies Herhaal rympies en liedjies Dramatiseer maniere van groet, opdragte en bevele Dramatiseer maniere van groet, opdragte en bevele Dramatiseer maniere van groet, opdragte en bevele Neem deel aan algemene besprekings Neem deel aan algemene besprekings Neem deel aan algemene besprekings Gebruik nuwe woordeskat binne sinsverband Gebruik nuwe woordeskat binne sinsverband Gebruik nuwe woordeskat in aktiwiteite en take 6

10 LEES TOEVALLIGE LEES Toon respek vir boeke en Toon respek vir boeke en Toon respek vir boeke en hanteer hulle met sorg hanteer hulle met sorg hanteer hulle met sorg Demonstreer goeie "lees"- gewoontes en entoesiasme om Afrikaans te "lees" Demonstreer goeie "lees"- gewoontes en entoesiasme om Afrikaans te "lees" Demonstreer goeie "lees"- gewoontes en entoesiasme om Afrikaans te "lees" FONOLOGIESE BEWUSTHEID EN ARTIKULASIE Identifiseer n aantal woorde in gesproke sinne en laat woorde uit of vervang hulle Klap en tel lettergrepe Klap en tel lettergrepe Klap en tel lettergrepe Vervang en skrap lettergrepe in woorde om nuwe en onsinwoorde te maak Vervang en skrap lettergrepe in woorde om nuwe en onsinwoorde te maak Identifiseer rymwoorde Identifiseer rymwoorde Identifiseer en vervang rymwoorde Identifiseer kort en lang klinkerklanke in eenlettergrepige woorde Onderskei tussen kort en lang klinkerklanke in eenlettergrepige woorde Onderskei tussen kort en lang klinkerklanke in meerlettergrepige woorde Identifiseer beginklanke in eenlettergrepige woorde en vervang om nuwe klanke te skep Herken en skep herhaling van beginklanke Voeg saam en verdeel beginen eindklanke KLANKLEER Lees/herhaal alle enkel klanke en gee die simbool vir elke letter van die alfabet Kombineer letters toevallig om twee-letter sigwoorde te maak, bv. op, in, is Kombineer letters toevallig om drie-letter kvk (konsonantvokaal-konsonant) woorde te maak, bv. sit, son, ens. Identifiseer begin- en eindklanke in eenlettergrepige woorde, en vervang om nuwe woorde te vorm Herken en skep herhaling van beginklanke Voeg saam en verdeel beginen eindklanke, insluitend tweeletter-samevoegings Lees/herhaal alle enkel klanke en gee die simbool vir elke letter van die alfabet Maak en lees tweelettersigwoorde Maak en lees drie-letter kvk (konsonant-vokaal-konsonant) woorde en onsinwoorde, bv. kag, wom, sol, vom Lees woorde met die bekende samevoeging, ng. Lees woorde met bekende basiese dubbelklanke, bv. ee, oo, tj, -ll, -kk Lees woorde met bekende basiese diftonge, bv. ui, ou Gebruik klankpatrone en samevoegings om onbekende woorde te lees Identifiseer begin-, middel- en eindklanke in eenlettergrepige woorde en vervang/skrap die klank Herken en skep herhaling van klanke Voeg saam en verdeel begin- en eindklanke, insluitend drie-lettersamevoegings Maak en lees drie-letter kvk (konsonant-vokaal-konsonant) woorde en onsinwoorde Lees woorde met die bekende samevoeging, ng. Lees woorde met bekende basiese dubbelklanke, bv. ee, oo, tj, -ll, -kk Lees woorde met bekende meer gevorderde diftonge, bv. eeu, aai, oei 7

11 LEES VIR PLESIER EN BEGRIP "Lees" woorde en sinsnedes informeel en herken n verskeidenheid woorde Lees sinne met 4 tot 5 woorde Toon begrip van tekste deur eenvoudige vrae reg te beantwoord LEES VIR INLIGTING HANDSKRIF Demonstreer fyn motoriese beheer Demonstreer die gebruik van die dominante hand Skryf bo-oor en kopieer patrone en woorde in drukskrif Skryf bekende woorde, sinsnedes en sinne van 4 tot 5 woorde, en gebruik korrekte spasiëring en lettervorms KREATIEWE SKRYFWERK Skryf n storie van 2 enkelvoudige sinne, en gebruik punte en hoofletters Lees dele van stories uit leesboeke Lees voorbereide tekste van 3 tot 5 sinne en onvoorbereide tekste van 2 sinne Toon begrip van tekste deur eenvoudige en hoëvlak-vrae reg te beantwoord SKRYF Kopieer 3 reëls van woorde met die korrekte patroon, vorm, spasiëring en ritme Skryf bekende woorde, sinsnedes en sinne van 7 en meer woorde, en gebruik korrekte spasiëring en lettervorms Skryf n storie van 6 tot 10 woorde leesbaar en met korrekte spelling en leestekens Lê n versameling van eie stories voor Maak en hou n bygewerkte lys van nuwe woorde om in kreatiewe skryfwerk te gebruik Lees stories uit leesboeke, rympies, gediggies, strokiesprente en feitelike inligting Lees voorbereide en onvoorbereide tekste van ongeveer 50 woorde uit verhalende tekste en feitemateriaal Beantwoord eenvoudige en hoëvlak-vrae uit tekste reg te beantwoord Vind inligting in feitemateriaal Kopieer 5 reëls van woorde met die korrekte patroon, vorm, spasiëring en ritme Demonstreer korrekte vorm en grootte van letters, ritme en spasiëring deur 10 sinne te skryf (ongeveer 50 woorde) Skryf voorbereide en onvoorbereide paragrawe van ongeveer 100 woorde oor bekende onderwerpe en gebruik korrekte taalstruktuur Lê n versameling van eie kreatiewe skryfwerk voor oor bekende onderwerpe Maak en hou n bygewerkte lys van nuwe woorde om in kreatiewe skryfwerk te gebruik 8

12 TAALSTRUKTUUR, GRAMMATIKA EN TAALGEBRUIK HOOFLETTERS EN LEESTEKENS Gebruik n hoofletter aan die begin van 'n sin Gebruik n hoofletter aan die begin van n sin en vir Gebruik n hoofletter aan die begin van n sin en vir eiename Gebruik n punt aan die einde van n sin WOORDSDOORTE Gebruik soortname en eiename toevallig in gesprekke Gebruik voornaamwoorde (in spraak) Gebruik besitlike voornaamwoorde (in spraak) Gebruik werkwoorde toevallig in spraak en demonstreer aksies Gebruik en demonstreer eenvoudige voorsetsels toevallig in spraak TYE Gebruik werkwoorde in die teenwoordige tyd in spraak Gebruik werkwoorde in die verlede tyd in spraak Gebruik bekende werkwoorde in die toekomende tyd in spraak SINSKONSTRUKSIE Gebruik stellings en vrae in spraak Maak ja/nee vrae, antwoorde en negatiewe stellings in spraak Maak en gebruik vrae in spraak deur gebruik te maak van wat en waar Maak eenvoudige sinne in spraak en gebruik die voegwoord "en" Gebruik die modale hulpwerkwoorde "kan" en "mag" reg in spraak eiename Gebruik n punt aan die einde van n sin Gebruik soortname en eiename Gebruik voornaamwoorde (in spraak en skryfwerk) Gebruik besitlike voornaamwoorde (in spraak) Gebruik besitlike voornaamwoorde (in spraak) Gebruik en demonstreer voorsetsels in spraak Gebruik trappe van vergelyking van byvoeglike naamwoorde in spraak Gebruik werkwoorde in die teenwoordige tyd in spraak Gebruik werkwoorde in die verlede tyd in spraak en skryfwerk Gebruik bekende werkwoorde in die toekomende tyd in spraak en skryfwerk Gebruik stellings en vrae in spraak en skryfwerk Maak ja/nee vrae, antwoorde en negatiewe stellings in spraak Maak en gebruik vrae in spraak deur gebruik te maak van wie, wat, wanneer en waar Maak eenvoudige sinne in spraak en skryfwerk deur gebruik te maak van voegwoorde "en" en "maar" Gebruik die modale hulpwerkwoorde "kan", mag" en "moet" reg in spraak Gebruik 'n punt om n sin af te rond, n vraagteken aan die einde van n vraag en n uitroepteken om gevoel aan te dui Benoem en gebruik soortname en eiename Gebruik voornaamwoorde (in spraak en skryfwerk) Gebruik besitlike voornaamwoorde (in spraak) Benoem en gebruik gewone werkwoorde (in spraak en skryfwerk) Gebruik en demonstreer voorsetsels in spraak en skryfwerk Gebruik byvoeglike naamwoorde in spraak en skryfwerk Gebruik werkwoorde in die teenwoordige tyd in spraak en skryfwerk Gebruik werkwoorde in die verlede tyd in spraak en skryfwerk Gebruik bekende werkwoorde in die toekomende tyd in spraak en skryfwerk Gebruik stellings en vrae in spraak en skryfwerk Maak ja/nee vrae, antwoorde en negatiewe stellings in spraak en skryfwerk Maak en gebruik vrae in spraak deur gebruik te maak van wie, wat, wanneer, waar en waarom Maak sinne in spraak en skryfwerk deur gebruik te maak van woorde wat tyd aandui, bv. ( "voor", "ná", "daarna", ens.) Gebruik die modale hulpwerkwoorde "kon", "moes" en "sou" reg in spraak 9

13 Gebruik die aanwysers "hierdie" en "daardie" reg in spraak Gebruik die aanwysers "hierdie" en "daardie" reg in spraak WOORDBOU Herken twee-lettersigwoorde toevallig Herken drieletterwoorde toevallig, bv. lag, sit, ens. Sorteer en klassifiseer woorde volgens eerste letters, bv. bed, bad, bos Las "s" aan om bekende woorde se meervoude te vorm SPELLING Skryf bo-oor, kopieer en maak enkel letters, sigwoorde en ander woorde Probeer om woorde te "spel" deur gebruik te maak van kennis van enkelklanke Herken twee-lettersigwoorde Herken drieletterwoorde, bv. mat, dag, kop, ens. Verdeel bekende woorde in lettergrepe, bv. een en twee lettergrepe Sorteer en klassifiseer woorde volgens eerste letters, samevoegings en tweeklanke met dieselfde klank en spelpatroon, bv. drup, drom, draf kat, mat, lat Las "ge-" voor aan bekende woorde om verlede tyd te maak Las "s" aan om bekende woorde se meervoude te vorm Skryf bo-oor, kopieer en maak woorde om sigwoorde en ander woorde te spel Spel woorde deur te "klank" met kennis van enkelklanke, samevoegings en tweeklanke Spel woorde deur gebruik te maak van "visuele geheue" om te visualiseer hoe n woord lyk, bv. die lengte van woorde Spel woorde reg deur gebruik te maak van n metode soos "kyk, sê, bedek, visualiseer, skryf, kontroleer" Gebruik die aanwysers "hierdie" en "daardie" reg in spraak ` Gebruik onbepaalde telwoorde reg in spraak, bv. n paar, party, sommige, elke, ens. Herken drieletterwoorde, bv. mat, dag, kop, ens. Verdeel bekende woorde in lettergrepe, bv. een en twee lettergrepe Sorteer en klassifiseer woorde volgens eerste letters, samevoegings en tweeklanke met dieselfde klank en spelpatroon, bv. spraak, sproet deur, geur Las "ge-" voor aan bekende woorde om verlede tyd te maak Las "s" aan om bekende woorde se meervoude te vorm Gebruik die strategie bo-oor skryf, kopieer, geheuespeletjies en woorde maak om sigwoorde en ander woorde te spel Spel woorde deur te "klank" met kennis van enkelklanke, samevoegings en tweeklanke Gebruik die strategie van "visuele geheue" om te visualiseer hoe n woord lyk, bv. woordvorms Spel woorde reg deur gebruik te maak van n metode soos "kyk, sê, bedek, visualiseer, skryf, kontroleer" 10

14 9. Leerinhoud Graad 1-leerders moet gedurende die eerste termyn vir ten minste vyf weke deelneem aan skoolgereedheidsaktiwiteite voordat formele onderrig begin. Verwys na die dokument, A School Readiness/Preparatory Programme (5 weeks), uitgegee deur NIED in VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Stories, rympies en liedjies Opdragte, beleefdheidsvorms en maniere van groet LEES EN REAGEER Binne n passiewe woordeskatomvang van ten minste 500 woorde: Binne n passiewe woordeskatomvang van ten minste woorde: Leerdoelwit Leerders ontwikkel luistervaardighede om Afrikaans van ander tale te onderskei onderskei Afrikaanse foneme en tone, bv. luisteroefeninge: eenvoudige stories, rympies en liedjies deur die onderwyser aangebied of van n band, radio, TV of video onderskei Afrikaanse foneme en tone, bv. leer rympies en liedjies: gebruik gewone liedjies, luister na en vertel dele van die stories oor dramatiseer; sing liedjies/rympies; maak eenvoudige stories op en doen mondeling Binne n passiewe woordeskatomvang van ten minste woorde: onderskei Afrikaanse foneme en tone, bv. luister na en vertel stories/sing liedjies, sê rympies op dramatiseer; liedjies/rympies/stories en doen mondeling Leerdoelwit Leerders luister na en reageer gepas op beleefdheidsvorms, maniere van groet, vrae en opdragte 11

15 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Woordeskat binne verband beantwoord eenvoudige vrae voer verskeie take in groepe volgens mondelinge instruksies uit reageer gepas op beleefdheidsvorms en maniere van groet Leerdoelwit vra/beantwoord vrae volg/gee opdragte reageer gepas op beleefdheidsvorms en maniere van groet Leerders gebruik basiese en nuwe woorde binne verband onderskei voorwerpe wat gewys of genoem word, bv. leer nuwe woorde herhaal kort, voorbereide sinne van 3 tot 4 woorde oor alledaagse klaskamersituasies dra voorbereide sinne van 6 tot 10 woorde voor oor alledaagse klaskamersituasies vertel dele van stories oor en vertel eie stories in 5 tot 10 eenvoudige sinne vra/beantwoord vrae volg/gee opdragte reageer gepas op beleefdheidsvorms en maniere van groet gebruik nuwe woorde in aktiwiteite en take en oefen hulle op verskillende maniere in vertel oor/verduidelik dele van stories en vertel eie stories in 10 tot 15 sinne (ongeveer 50 woorde) waar foute nie begrip of duidelikheid beïnvloed nie 12

16 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Uitspraak en uitdrukking PRAAT EN KOMMUNIKEER Leerdoelwit Leerders gebruik korrekte uitspraak en woordeskat spreek woorde en sinsnedes reg uit, bv. tongknopers, maak geluide na (diere, masjiene, insekte) spreek woorde en sinsnedes reg uit, bv. rympies en liedjies, vra/beantwoord vrae, volg/gee opdragte, hervertel en vertel stories en vertel, doen eenvoudige aanbiedings spreek woorde en sinsnedes reg uit, bv. sê rympies op, vertel stories oor, vra en beantwoord vrae, volg en gee opdragte, bespreek in groepe en doen eenvoudige aanbiedings - gebruik en spreek die onbepaalde lidwoord " n" reg uit - gebruik die bepaalde lidwoord "die" korrek en gepas, bv. "die" boek, nie net "boek" nie - spreek verkortings reg uit in informele spraak, ek's, dis, hy's - gebruik en spreek die onbepaalde lidwoord " n" reg uit - gebruik die bepaalde lidwoord "die" korrek en gepas, bv. "die" boek, nie net "boek" nie - spreek verkortings reg uit in informele spraak, ek's, dis, hy's - gebruik en spreek die onbepaalde lidwoord " n" reg uit - gebruik die bepaalde lidwoord "die" korrek en gepas, bv. "die" boek, nie net "boek" nie - spreek verkortings reg uit in informele spraak, ek's, dis, hy's 13

17 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE herhaal rympies en liedjies herhaal rympies en liedjies herhaal rympies en liedjies dramatiseer maniere van groet, opdragte en bevele neem deel aan oop besprekings gebruik nuwe woorde binne verband dramatiseer maniere van groet, opdragte en bevele neem deel aan oop besprekings gebruik nuwe woorde binne verband dramatiseer maniere van groet, opdragte en bevele neem deel aan oop besprekings gebruik nuwe woorde binne verband 14

18 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Voorbereidende oefeninge Toevallige lees Fonologiese bewustheid en artikulasie LEES Leerdoelwit Leerders weet dat dit nodig is om Afrikaans te lees en goeie leesgewoontes te ontwikkel kan doen: toon respek vir boeke en hanteer hulle versigtig demonstreer goeie "leesgewoontes" deur n gretigheid om te "lees", aan te wakker, bv. "lees" dikwels in die leeshoekie van die klaskamer of biblioteek Leerdoelwit Leerders demonstreer fonologiese bewustheid identifiseer die aantal woorde in sinne, en laat uit of vervang woorde in sinne klap en tel lettergrepe in woorde identifiseer rymwoorde in rympies en liedjies identifiseer kort en lang klinkerklanke in eenlettergrepige woorde toon respek vir boeke en hanteer hulle versigtig "leesgewoontes" deur n gretigheid om te "lees" aan te wakker, bv. "lees" dikwels in die leeshoekie van die klaskamer of biblioteek klap en tel lettergrepe in woorde laat uit en vervang lettergrepe in woorde om nuwe woorde of onsin-woorde te maak identifiseer rymwoorde in rympies en liedjies onderskei tussen kort en lang klinkerklanke in eenlettergrepige woorde toon respek vir boeke en hanteer hulle versigtig "leesgewoontes" deur n gretigheid om te "lees" aan te wakker, bv. "lees" dikwels in die leeshoekie van die klaskamer of biblioteek kan doen: klap en tel lettergrepe in woorde laat uit en vervang lettergrepe in woorde om nuwe woorde of onsin-woorde te maak identifiseer rymwoorde in rympies en liedjies onderskei tussen kort en lang klinkerklanke in meerlettergrepige woorde 15

19 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE identifiseer beginklanke (foneme) in eenlettergrepige woorde en vervang foneme om nuwe woorde te vorm herken en skep herhalings van beginklanke in woorde voeg saam en verdeel beginen eindklanke identifiseer begin- en eindklanke (foneme) in eenvoudige eenlettergrepige woorde, en vervang foneme om nuwe woorde te vorm herken en skep herhalings van beginklanke in woorde voeg saam en verdeel beginen eindklanke, insluitend tweelettersamevoegings identifiseer begin-, middel- en eindklanke (foneme) in eenlettergrepige woorde, en vervang en laat foneme uit herken en skep herhalings van beginklanke in woorde voeg saam en verdeel begin- en eindklanke, insluitend drielettersamevoegings Klankleer Leerdoelwit Leerders demonstreer en gebruik regte klankpatrone lees/herhaal alle enkel klanke en gee die simbool vir elke letter van die alfabet kombineer letters toevallig om twee-lettersigwoorde te maak, bv. as, op, en, of, se, ens. kombineer letters toevallig om drie-letter kvk (konsonantvokaal-konsonant)-woorde te maak, bv. bad, pen, dit, dom, son lees/herhaal alle enkel klanke en gee die simbool vir elke letter van die alfabet vorm en lees tweelettersigwoorde in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. as, op, en, of, se, ens. vorm en lees drie-letter kvk (konsonant-vokaalkonsonant)-woorde in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. bad, ten, pen, dit, dom, son - vorm onsin-woorde kan doen: vorm en lees drie-letter kvk (konsonant-vokaal-konsonant)- woorde, in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. bad, ten, pen, dit, dom, son - vorm onsin-woorde - 16

20 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Lees vir begrip/ interpretasie Lees vir plesier lees woorde met bekende samevoegings in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. bl, pl, sn, -nk - kry woordfamilies lees woorde met bekende samevoegings in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. /ee/, /st/, /-ll/, /-kk/ - kry woordfamilies lees woorde met bekende basiese tweeklanke in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. /ou/, /ie/ - kry woordfamilies gebruik klankpatrone en samevoegings om onbekende woorde te lees Leerdoelwit Leerders lees woorde en sinsnedes hardop met begrip lees woorde en sinsnedes informeel, bv. woord- en kaartspeletjies, leesspeletjies, oefeninge uit prenteboeke lees woorde met bekende samevoegings in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. gr, -mp, spl - kry woordfamilies lees woorde met bekende samevoegings in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. /ew/, /ur/, /aw/ - kry woordfamilies lees woorde met bekende basiese tweeklanke in isolasie en in eenvoudige sinne, bv. /ou/, /oe/, /ui/ - kry woordfamilies gebruik klankpatrone en samevoegings om onbekende woorde te lees kan doen: herken 'n verskeidenheid woorde, bv. etikette, plakkate, pas woorde by prentjies 17

21 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Lees vir inligting lees sinne van 4 tot 5 woorde uit verskillende soorte tekste toon begrip van tekste deur eenvoudige inhoudsvrae reg te beantwoord leer kort, voorbereide tekste van 3 tot 5 sinne en onvoorbereide tekste van 2 sinne toon begrip van tekste deur eenvoudige en hoër-vlakvrae reg te beantwoord Leerdoelwit Leerders vind basiese inligting uit feitelike tekste lees voorbereide en onvoorbereide tekste van ongeveer 50 woorde uit verhalende en feitelike tekste toon begrip van tekste deur eenvoudige en hoërvlakvrae uit die teks reg te beantwoord kan doen: vind inligting in boeke in die klaskamer/biblioteek deur gebruik te maak van inhoudsopgawes, bladsyverwysings, hoofstukke en teks 18

22 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Handskrif SKRYF Leerdoelwit Leerders skryf geskrewe teks reg oor, toon regte liggaamshouding, en gebruik regte lettervorms, spasiëring en goeie tempo demonstreer fynmotorbeheer, bv. hanteer klein voorwerpe, skêre en kwassies, trek strepe en patrone, krabbel en kleur prente reg in demonstreer gebruik van die dominante hand, bv. hou skryfgereedskap reg vas skryf bo-oor en kopieer patrone en gedrukte woorde met regte spasiëring en lettervorms skryf bekende woorde, sinsnedes en sinne van 4 tot 5 woorde (bv. skryf op plakkate en sketse) en gebruik regte spasiëring en lettervorms kopieer 3 reëls met woorde en toon regte patroon, vorm, spasiëring en ritme skryf bekende woorde, sinsnedes en sinne van 7 0f meer woorde (bv. skryf op plakkate en sketse) en gebruik regte spasiëring en lettervorms kopieer 5 reëls met woorde en toon regte patroon, vorm, spasiëring en ritme demonstreer regte vorms, lettergrootte, ritme en spasiëring deur 10 sinne te skryf (ongeveer 50 woorde) 19

23 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Kreatiewe skryfwerk Leerdoelwit Leerders skryf kreatief skryf n storie van ongeveer 2 eenvoudige sinne en gebruik punte en hoofletters skryf n storie met sinne van 6 tot 10 woorde leesbaar, met regte spelling en leestekens stel n versameling van eie stories in n boekie saam vir ander om te lees maak en hou n woordelys by van nuwe woorde om in skryfwerk te gebruik skryf voorbereide en onvoorbereide paragrawe van ongeveer 100 woorde oor bekende onderwerpe (bv. My gesin) en gebruik die regte taalstruktuur skryf stories, strokiesprente en artikels oor voorgeskrewe onderwerpe en stel n boekie saam vir ander om te lees maak en hou n woordelys by van nuwe woorde om in skryfwerk te gebruik 20

24 TAALSTRUKTUUR, GRAMMATIKA EN TAALGEBRUIK VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Hoofletters en leestekens Woordsoorte Selfstandige naamwoorde Leerdoelwit Leerders gebruik hoofletters en basiese leestekens in skryfwerk gebruik n hoofletter aan die begin van n sin gebruik n punt aan die einde van n sin gebruik n hoofletter aan die begin van n sin en vir eiename gebruik n punt aan die einde van n sin en n vraagteen aan die einde van n vraag Leerdoelwit Leerders gebruik verskillende woordsoorte reg gebruik soortname en eiename toevallig (in spraak) - soortname: stoel, tafel, bank - eiename: mev. Louw, Namibië, Karibib, Windhoek gebruik woortname en eiename (in spraak, lees en skryfwerk), bv. - soortname: stoel, tafel, bank - eiename: mev. Louw, Namibië, Karibib, Windhoek gebruik n hoofletter aan die begin van n sin en vir eiename gebruik n punt om n sin te voltooi, n vraagteken aan die einde van n vraag of n uitroepteken om gevoel aan te dui benoem en gebruik soortname en eiename (in spraak, lees en skryfwerk) Voornaamwoorde gebruik voornaamwoorde ek, jy, hy, sy, dit, ons, julle, hulle (in spraak) gebruik voornaamwoorde ek, jy, hy, sy, dit, ons, julle, hulle (in spraak en skryfwerk) gebruik voornaamwoorde ek, jy, hy, sy, dit, ons, julle, hulle (in spraak en skryfwerk) 21

25 Tye VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Teenwoordige tyd Verlede tyd Toekomende tyd Sinskonstruksie Stellings en vrae Leerdoelwit Leerders gebruik die teenwoordige tyd, verlede tyd en toekomende tyd reg gebruik werkwoorde (in spraak), bv. ek loop, jy loop, hy/sy/dit loop, ons loop, julle loop, hulle loop gebruik werkwoorde (in spraak), bv. ek het geloop gebruik werkwoorde (in spraak), bv. Ek sal loop. Leerdoelwit Leerders bou hulle eie sinne reg gebruik verskillende soorte sinne (in spraak): stellings: Ek is lief vir my pop. vrae: Het jy n suster? maak Ja/Nee vrae, antwoorde en negatiewe stellings (in spraak), Bv. Hou jy van lekkers? Ja, ek hou van lekkers. gebruik werkwoorde (in spraak en skryfwerk), bv. ek swem, jy swem, hy/sy/dit swem, ons swem, julle swem, hulle swem gebruik werkwoorde (in spraak), bv. ek het geloop gebruik werkwoorde (in spraak), bv. Ek sal loop. gebruik verskillende soorte sinne (in spraak en skryfwerk): stellings: Ons gaan Sondae kerk toe. vrae: Wat doen jy ná skooll? maak Ja/Nee vrae, antwoorde en negatiewe stellings (in spraak), Bv. Het jy huis toe geloop? gebruik werkwoorde (in spraak en skryfwerk), bv. ek leer, jy leer, hy/sy/dit leer, ons leer, julle leer, hulle leer gebruik werkwoorde (in spraak), bv. ek het geloop gebruik werkwoorde (in spraak), bv. Ek sal loop. gebruik verskillende soorte sinne (in spraak en skryfwerk): stellings: Dit reën. vrae: Waar het jy my boek neergesit? uitroepe: Dis warm! - verander sinne na vrae en andersom 22

26 Ja/Nee vrae Vraagwoorde Nee, ek hou nie van lekkers nie. maak en gebruik vrae met vraagwoorde wat, en waar, bv. Wat is jou naam? Waar woon jy? Ja, ek het huis toe geloop. Nee, ek het nie huis toe geloop nie. maak en gebruik vrae met vraagwoorde wie, wat, wanneer en waar (in spraak), bv. Wie is dit? Wanneer speel jy met jou maats? maak Ja/Nee vrae, antwoorde en negatiewe stellings in die teenwoordige en verlede tyd (in spraak en skryfwerk) maak en gebruik vrae met vraagwoorde wie, wat, wanneer, waar, waarom en hoe (in spraak en skryfwerk), bv. Hoe het jy skool toe gekom? Waarom was jy laat? 23

27 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Voegwoorde maak eenvoudige sinne en gebruik die voegwoord "en" (in spraak), bv. My naam is Piet en ek is n seun. maak eenvoudige sinne en gebruik die voegwoorde "en" en "maar" (in spraak en skryfwerk), bv. Ek hou van appels en my suster hou van piesangs. Ek wil speel maar ek moet my pa help maak eenvoudige en veelvoudige sinne (in spraak en skryfwerk) deur sinne saam te voeg met voegwoorde wat tyd/gevolg uitdruk (eerstens, daarna, toe, terwyl, voor, ná), bv. Marie en Martin was hulle hande nadat hulle in die toilet was.. Modale hulpwerkwoorde Aanwysers gebruik modale woorde "kan" en "mag" (in spraak), bv. Ek kan rugby speel.. Mag ek n lekker neem, asseblief? gebruik aanwysers "hierdie" en "daardie" (in spraak) Dit is my potlood hierdie. Dit is haar potlood daardie. gebruik modale woorde "kan", "mag" en "moet" (in spraak), bv. Kan ek jou help? Mag ek asseblief die kamer verlaat? Ek moet my huistwerk doen. Ek moenie laat wees vir skool nie. gebruik aanwysers "hierdie" en daardie" (in spraak) - gebruik "hierdie" vir goed wat naby is: Ek hou van hierdie motor. gebruik modale woorde, "kon","sou" en "wou" (in spraak), e.g. Ek wens ek kon jou help. Ek sou dit graag wou doen. Ek wou vanoggend winkel toe gaan. gebruik aanwysers "hierdie" en "daardie" (in spraak) - gebruik "hierdie" vir dinge wat naby is: Ek hou van hierdie motor. 24

28 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Ek hou van hiedie skoene. - Gebruik "daardie" vir goed wat ver is: Sien jy daardie olifant? Daardie diere lê en slaap. Ek hou van hierdie skoene. - gebruik "daardie" vir dinge wat ver is Sien jy daardie oliofant? Daardie lê en slaap. Onbepaalde telwoorde Oorsaak Woordbou gebruik die woord "want" om oorsaak aan te dui, bv. Ek het by die huis gebly want ek was siek. gebruik onbepaalde telwoorde (in spraak): 'n paar, n bietjie, baie, n klomp, party, enige, geen, alles, elke, albei gebruik die woord "want" om oorsaak aan te dui, bv. Hy is gelukkig want hy verjaar vandag. Leerdoelwit Leerders gebruik, lees en skryf graadvlak-woorde reg deur gebuik te maak van woordbou maak en herken toevallig tweeletterwoorde om sigwoorde te vorm, bv. in, op, ek maak en herken toevallig drieletter kvk-woorde (konsonant-vokaalkonsonant), bv. wag, bed, sit, kop, bos maak en herken tweeletterwoorde om sigwoorde te vorm, bv. in, op, ek, is, al maak en herken drieletter kvkwoorde (konsonant-vokaalkonsonant), bv. wag, bed, sit, kop, bos maak en herken drieletter kvkwoorde (konsonant-vokaalkonsonant), bv. wag, bed, sit, kop, bos 25

29 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE verdeel bekende woorde in lettergrepe, bv. berg (1 lettergreep) pot/lood (2 lettergrepe) verdeel bekende woorde in lettergrepe, bv. dam (1 lettergreep) wa/ter (2 lettergrepe) sorteer en kategoriseer woorde om verhoudings te identifiseer, bv. sorteer woorde: - volgens dieselfde beginletter (bad, bus,baba, buk) voeg "s" by om bekende selfstandige naamwoorde se meervoud te maak, bv. meisie, meisies; seun, seuns sorteer en kategoriseer woorde om verhoudings te identifiseer, bv. sorteer woorde: - volgens dieselfde beginletter (tafel,tol, televisie, tel) - volgens dieselfde samevoegings (droom, dryf, drup, dra) - volgens dieselfde klank, dieselfde spelling (skip, skop, skade) voeg die voorvoegsel "ge-" by waar die spelling van die basiese woord onveranderd bly, bv. geloop, gespring voeg "s" by om bekende selfstandige naamwoorde meervoud te maak, bv. meisie, meisies; seun, seuns sorteer en kategoriseer woorde om verhoudings te identifiseer, bv. sorteer woorde: - volgens dieselfde samevoegings, (splint, spleet, split) - volgens dieselfde klank, dieselfde spelling (werk, kerk, plek) voeg die voorvoegsel "ge-" by waar die spelling van die basiese woord onveranderd bly, bv. geloop, gespring voeg "s" om bekende selfstandige naamwoorde meervoud te maak, bv. meisie, meisies; seun, seuns 26

30 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Spelling Leerdoelwit Leerders spel graadvlak-woorde reg deur gebruik te maak van spelstrategieë op informele wyse, skryf booor, kopieer en maak (met klei, ens.) enkelletters, woorde en eenvoudige hoëfrekwensie sigwoorde, bv. as, op, in, en, die, dit, is, my, hy skryf bo-oor, kopieer en maak (met klei, ens.) nuwe woorde en hoë-frekwensie sigwoorde, bv. het, sien, seun, kom skryf bo-oor, kopieer, speel geheuespeletjies en maak (met klei) nuwe woorde en hoë-frekwensie sigwoorde om spelling in te oefen, bv. was, doen probeer om woorde te "spel" deur gebruik te maak van kennis van beginklanke - net die ooglopende klanke moet geskryf word, bv. hs vir "huis" spel woorde deur te klank: gebruik kennis van enkel klanke, samevoegings en tweeklanke - net die ooglopende klanke moet geskryf word, bv. vrind (vriend), kop (koop) spel woorde deur gebruik te maak van "visuele geheue" om te visualiseer hoe n woord lyk: gebruik visuele patrone, lengte van woorde en woordvorms gebruik die strategie van klank: gebruik kennis van enkel klanke, samevoegings en eenvoudige tweeklanke pas die strategie toe om visuele geheue te gebruik om te visualiseer hoe n woord lyk: gebruik visuele patrone, lengte van woorde, woordvorms en kenmerke in woorde, bv. klein woordjies binne groot woorde (loesing) 27

31 VAARDIGHEDE/ ONDERWERPE Spel woorde in isolasie reg deur gebruik te maak van n metode soos "kyk, sê, bedek, visualiseer, skryf, kontroleer" - skryf woorde met die regte spelling oor in n "selfgemaakte woordeboek" of "probeer-en-leer boekie" om vir skryfwerk te gebruik Spel woorde in isolasie reg deur gebruik te maak van n metode soos "kyk, sê, bedek, visualiseer, skryf, kontroleer" - skryf woorde met die regte spelling oor in n "selfgemaakte woordeboek" of "probeer-en-leer boekie" om vir skryfwerk te gebruik 28

32 10. Evaluering Ten einde die volle omvang en vlakke van vaardighede te bepaal is n verskeidenheid deurlopende evalueringsituasies in die Junior Primêre fase nodig om n geheelbeeld van die leerder se vordering en bemeestering te gee. Deurlopende Evaluering (DE) moet duidelik, eenvoudig en hanteerbaar wees, en stewig geanker in leerder-gesentreerde beginsels en praktyke. Die vaardighede in die sillabus lê die begrip en bekwaamhede neer wat n leerder moet bereik en wat geëvalueer moet word. Die doelwit is egter dat die sillabus leergedrewe moet wees, eerder as evaluering-gedrewe. 9.1 Doel van evaluering Die doel van DE is om betroubare en toepaslike inligting oor die leerder se bemeestering van die vaardighede te bekom. Hierdie inligting moet gebruik word om terugvoering aan leerders te gee oor hulle sterk en swak punte, waar hulle goed doen en waar en hoe hulle behoort te verbeter. Ouers moet gereeld deur middel van n formele skoolrapport op hoogte gebring word van hulle kinders se vordering. Hulle moet aangemoedig word om hulle kinders se prestasies te beloon en hulle onderrig te ondersteun. Deurlopende evaluering help onderwysers ook om hulle onderrig te verbeter en vir die leerders n beter leerervaring te gee. Die fokus moet wees op evaluering vir leer eerder as evaluering van leer. Ons evalueer om n betroubare beeld tre kry van elke leerder se bemeestering van die vaardighede ten einde verder onderrig/leer te verbeter, leerondersteuning te gee en onderrigstelsels te evalueer. 9.2 Soorte evaluering Informele evalueringsmetodes: Die onderwyser moet vasstel hoe goed elke leerder die vaardighede bemeester het wat in die Wiskundesillabus uiteengesit word, en die leerder se vordering daarvolgens bepaal. In n groot mate kan dit op n informele wyse geskied deur waarneming van elke leerder se vordering in leer- en praktiese situasies terwyl hulle ondersoek, verskynsels en data interpreteer, kennis toepas, kommunikeer en standpunt inneem, sowel as in hulle deelname in die algemeen. Dit beteken dat n leerder vir evalueringdoeleindes waargeneem moet word terwyl die onderwyser onderrig gee. Die waarnemings moet deurentyd aangeteken word. Onderwysers neem alle leerders waar tydens die Wiskundelesse. Hulle sien wie aandag gee en wie nie, wie onafhanklik kan werk en wie sukkel om op hulle eie aan te gaan. Deur vrae te vra kan hulle bepaal wie die begrippe verstaan het en wie nie. Deur aktiwiteite fyn dop te hou kan hulle vasstel wie n taak kan voltooi deur kennis en vaardighede toe te pas, en wie nie. Die leerders se deelname, betrokkenheid en bydraes tot groepwerk word ook waargeneem. Formele evalueringsmetodes: Dit behels evalueringsmetodes soos vasvra, kort toetse, mondelinge toetse en werkblaaie. Werkblaaie is baie nuttig en kan óf op die skryfbord óf op papier aangebied word. Dit is baie belangrik dat onderwysers hulle werk organiseer en beplan om leerders te evalueer en punte toe ken en dit dan te verwerk uit tien (10). Die gebruik van formele geskrewe en mondelinge toetse kan net n beperkte omvang van vaardighede toets, en moet dus nie baie tyd in beslag neem nie. Kort toetse kan gedurende n Wiskundeperiode afgehandel word en moet beskou word as n gewone Wiskundeaktiwiteit. 29