Möguleikar og áhrif ICF á þjónustu við fötluð börn og ungmenni. Solveig Sigurðardóttir Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins

Transcription

1 Möguleikar og áhrif ICF á þjónustu við fötluð börn og ungmenni Solveig Sigurðardóttir Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins

2 Inngangur Megináherslur í læknisfræði eru: Greina sjúkdóma Leita orsaka Meðhöndla LÆKNA Þegar um fötlun eða langvinnan sjúkdóm er að ræða er þó sjaldnast til lækning Börn lifa nú lengur en áður með fjölþættar fatlanir Þörf á nýrri nálgun, breyttum hugsunarhætti

3 Fatlanir meðal barna Helstu fatlanir meðal barna eru Þroskahömlun Einhverfurófsraskanir Hreyfihamlanir Cerebral Palsy (CP), stærsti hópurinn

4 Hinar mörgu hliðar CP Vitsmunaþroski Skynjun og flogaveiki Erfiðleikar við hreyfistjórnun og jafnvægi Hegðun og tilfinningaþroski Málþroski og samskipti

5 CP hreyfihömlun Einkennin eru mjög margbreytileg og fötlunin misalvarleg Meðferðin miðar að því að auka færni og bæta lífsgæði Flest börn með CP í hinum vestræna heimi ná fullorðinsaldri (um 90%)

6 ICD-kerfið Alþjóðleg tölfræðiflokkun sjúkdóma og skyldra heilbrigðisvandamála Mjög takmarkandi og á engan hátt lýsandi fyrir færni barnanna Gengur út á að kóða sjúkdóma Varpar ekki ljósi á styrkleika Greining á fötlunum samkvæmt ICD kerfinu gefur ekki beinar upplýsingar um færni Börn með sömu greiningar geta haft mjög mismunandi einkenni/færni

7 I believe the ICF is an essential tool for the modern service provider Dr. Peter Rosenbaum

8 ICF og fatlanir ICF kerfið bakgrunnur, hugmyndafræðin Þátttaka mælikvarði á útkomu/gæði Lífsgæði endanleg markmið íhlutunar Fjölskyldumiðuð þjónusta leiðin að markmiðinu

9 ICF-kerfið CP og aðrar hreyfihamlanir Hugmyndafræðin mjög gagnleg Dregur úr áherslunni á að normalisera líkamlega eða andlega ágalla! Meðferðin á ekki eingöngu að beinast að grunnástandinu, þ.e. að draga úr stífni í vöðvum, leiðrétta kreppur, bæta göngufærni Líkanið bendið á fleiri víddir/möguleika til að aðstoða börnin við að lifa innihaldsríku lífi

10 CEREBRAL PALSY Líkamsstarfsemi Stífir vöðvar Erfiðleikar við að ganga Virkni Grófhreyfingar Umferli Grunnfærni Þátttaka Þátttaka í daglegu lífi með fjölskyldu og vinum Umhverfisþættir Fjölskylda Aðgengi Tækifæri Modified from Wright et al Mikilvægt að íhlutunin sé heildræn og taki mið af aðstæðum og vilja barnsins/fjölskyldunnar Einstaklingsþættir Hvatning Forgangsröðun og markmið

11 ICF Umhverfisþættir Fjölskyldan Fjölskyldumiðuð þjónusta Samvinna foreldra og fagfólks nauðsynleg til að hámarksárangur náist við íhlutun barna með sérþarfir Gagnkvæmt traust og virðing Miðlun upplýsinga Þátttaka foreldra í ákvörðunum er varða þjónustu fyrir barnið t.d. við að setja markmið með íhlutun

12 ICF og fatlanir Hjálpar okkur að skilgreina markmið með íhlutun/þjálfun Óbeint getur nálgunin stuðlað að aukinni líkamlegri/andlegri færni Útvega barni nauðsynleg hjálpartæki Umferli, tjáning, nám Aðlaga aðstæður að þörfum barnsins Heimili, skóli, tómstundir Stuðla að samskiptum við jafnaldra Auðvelda þátttöku og aðgengi í ÖLLU skólastarfi

13 Rosenbaum 2011 The F-word in childhood disability: I swear this is how we should think! Health condition FITNESS FUNCTION FRIENDSHIPS FAMILY FACTORS Í stað lækningar miðar íhlutun að því að auka þátttöku, stuðla að vináttu og vellíðan FUN

14 ICF-CY ICF útgáfa fyrir börn og ungmenni (2007) Sérsniðin útgáfa fyrir börn Þarfir þeirra breytast eftir því sem þau eldast, þroskast og stækka Þar eru t.d. mismunandi kóðar fyrir leik barna Umhverfi barna breytist meira en hjá fullorðnum Leikskóli Grunnskóli Unglingastig Framhaldsskóli Þörf á aðstoð og aðlögun mismunandi eftir því sem barn flyst á milli skólastiga

15 Yfirfærsla Þjónusta fyrir börn fullorðnir Framfarir hafa orðið í þjónustu við börn með meðfæddar fatlanirnir á seinustu árum Þjónustan verður brotakennd þegar þau eldast og verða fullorðin ICF-nálgunin gagnast þeim hópi vel ákveðin markmið áætlun um þjónustu eftirfylgni

16 ICF Ákjósanleg tenging milli einkenna, íhlutunar og mats á árangri Mat á árangri Skoðun Virkni Íhlutun Líkamsstarfsemi Þátttaka Þverfaglegt mat Meðferðaráætlun Tilgáta

17 Mat á stuðningsþörf (SIS, Support Intensity Scale) Matstæki þróað af samtökum þroskaheftra í Bandaríkjunum (AAIDD ) til að meta stuðningsþörf fólks með þroskahömlun og skyldar raskanir Búið að staðla á 1000 manns á Íslandi Verður líklega innleitt á næstunni Sveitarfélög munu m.a. notað þetta mat til að Skilgreina þarfir, einstaklingsbundnar áætlarnir Stýra fjármagni Kerfið hentar víst ekki jafn vel hreyfihömluðum og geðfötluðum

18 Lokaorð ICF hentar vel sem nálgun fyrir börn og ungmenni með fatlanir, sérstaklega hreyfihamlanir? Hvort ICF í sinni hreinustu mynd sé of þungt í vöfum fyrir notkun í daglegu, klinisku starfi ICF core sets, gæti reynst hentugra í notkun

19