bestuur en volhoubaarheid

Transcription

1 bestuur en volhoubaarheid Volhoubare ontwikkelingsverslag 96 INLEIDING 97 OMVANG EN GRENSE VAN VERSLAG 97 Rapporteringsbeginsels EN GERUSSTELLING 98 ORGANISAsieSTRUKTUUR 98 BESTUURSBENADERING Tot VOLHOUBAARHEID 98 ETIEK EN NAKOMING 99 VERHOUDINGe MET BELANGHEBBENDES 101 BREË-BASIS SWART EKONOMIESE BEMAGTIGING (BBSEB) 103 ONS MENSE 105 BELEGGING IN DIE GEMEENSKAP 107 VOLHOUBAARHEID VAN BEDRYFSFILIALE 115 OMGEWING 119 Millenniapark Remgro se nuwe groen hoofkantoor

2 Die beste definisie wat ek van n besigheid gehoor het, is dat dit n instansie is wat die gemeenskap eerbaar teen n wins dien. (Dr Anton Rupert) INLEIDING Remgro se huidige waardesisteem sluit die riglyne in wat sy stigter, dr Rupert, meer as 40 jaar gelede vir die suksesvolle bedryf van sake neergelê het. Hierdie riglyne sluit die volgende in: > Eerlikheid want dit duur die langste > Korrektheid want dit skep vertroue by vriende en opponente > Hoflikheid wat waardigheid sonder hovaardigheid en vriendelikheid sonder dienstigheid beteken > Diens in elke opsig: aan jou klant, jou medemens en jou land > Onderlinge steun sodat jy ander teen die leer van sukses kan opdruk terwyl jy self klim, want as jy ander aftrek, sal jy self val > Vertroue die geloof dat alles ten goede meewerk as elkeen sy plig doen Remgro glo dat hierdie waardes die gees beliggaam waarin gestreef word om n goeie korporatiewe burger te wees. Uit bogenoemde is dit duidelik dat die drie pilare van volhoubare ontwikkeling, naamlik ekonomiese, maatskaplike en omgewingsvolhoubare praktyke, nog altyd deel van Remgro se kernwaardes was. Remgro is ten volle daartoe verbind om sy besigheid op n volhoubare wyse te bestuur en die hoogste standaarde van etiek en korporatiewe bestuurspraktyke te handhaaf. Terwyl korporatiewe bestuur, risikobestuur en IT-bestuur in die korporatiewe en risiko-bestuursverslae behandel word, verskaf die volhoubare ontwikkelingsverslag n beter begrip van Remgro se pogings op maatskaplike en omgewingsgebied om sy kerndoelwitte van maksimum waardeskepping oor die kort, medium en lang termyn te bereik deur op etiese wyse sake te doen. Verwys na die onderstaande tabel vir eksterne erkenning en prestasies in hierdie verband gedurende die tydperk onder oorsig. Volhoubaarheidshoogtepunte > Suksesvolle deelname aan die JSE SRI-indeks sedert die ontstaan daarvan in 2004 > Volgehoue deelname aan die openbaarmakingsprojek vir koolstofuitlating (CDP) en herhaalde prestasie van opname in die CDP-indeks vir Leierskap- en Prestasie-Indekse > Voortgesette lidmaatskap van die Etiekinstituut van Suid-Afrika > Eerste ekstern beoordeelde BBSEB-telkaart, wat n vlak 5-bydraerstatus behaal het remgro beperk 96 geïntegreerde jaarverslag

3 OMVANG EN GRENSE VAN VERSLAG Hierdie verslag is Remgro se tweede volhoubare ontwikkelingsverslag, waar meer inligting oor die nie-finansiële aspekte van die groep se korporatiewe praktyke verskaf word. Soos op bladsy 5 uiteengesit, is die Global Reporting Initiative TM (GRI) Boundary Protocol as riglyn gebruik om die grense van die verslag te bepaal. Openbaarmaking word dus beperk tot daardie entiteite waar die groep beheer oor finansiële en bedryfsbeleid uitoefen, behalwe waar sodanige entiteite die relevante inligting in hul eie gepubliseerde jaarverslae bekend maak. Tans het Remgro drie bedryfsfiliale, te wete Rainbow Chicken Beperk (Rainbow Chicken), Tsb Sugar Holdings (Edms) Beperk (Tsb Sugar) en Wispeco Holdings Beperk (Wispeco). Aangesien Rainbow Chicken ( n 73%-filiaal) op die JSE genoteer is, is volledige besonderhede oor sy finansiële, volhoubaar heids- en maatskaplike vertoning op sy webblad beskikbaar. Beide Tsb Sugar en Wispeco is ongenoteerde volfiliale wat op n gedesentraliseerde grondslag as onafhanklike entiteite bedryf en bestuur word en oor outonome direksies beskik. Gegrond op bogenoemde, en die feit dat die twee maatskappye slegs 4.7% van Remgro se intrinsieke netto batewaarde verteenwoordig, word slegs opgesomde niefinansiële openbaarmaking ten opsigte van maatskaplike en omgewingsvertoning van hierdie maatskappye verskaf. Dit is in ooreenstemming met Remgro se verslagdoening oor die finansiële vertoning van hierdie maatskappye. In navolging van die filosofie hierbo, bestuur Remgro alle maatskappye waarin belê word op dieselfde gedesentraliseerde grondslag ongeag of dit filiale, geassosieerdes of gesamentlike ondernemings is. Daarom word inligting wat verband hou met die maat skaplike en omgewingsvertoning van filiale, geassosieerdes en gesamentlike ondernemings waar Remgro nie bedryfsbeheer uitoefen nie, nie deur hierdie verslag gedek nie. Inligting word egter wel verskaf in gevalle waar wesentlike volhoubare ontwikkelingskwessies ter sprake is. Tensy anders aangedui, hou alle openbaarmaking met betrekking tot maatskaplike en omgewings- vertoning slegs verband met Remgro se werksaamhede by sy hoofkantoor op Stellenbosch. RAPPORTERINGSBEGINSELS EN GERUSSTELLING Die inhoud van hierdie verslag is op die beginsels en aanbevelings van die King-verslag oor Bestuur vir Suid- Afrika 2009 (King III-verslag) aangaande geïntegreerde volhoubaarheidsrapportering gegrond, sowel as op die G3-volhoubaarheidsrapporteringsriglyne wat deur die GRI ontwikkel is. Daar is ook kennis geneem van die aanbevelings in die plaaslike en internasionale besprekingsdokumente oor geïntegreerde verslagdoening wat in Januarie 2011 deur die Geïntegreerde Rapporteringskomitee van Suid-Afrika uitgereik is en in September 2011 deur die Internasionale Geïntegreerde Rapporteringskomitee uitgereik is en, waar moontlik, is dit ook toegepas. Hoewel Remgro daartoe verbind is om verslagdoening in ooreenstemming met die aanbevelings van King III en GRI G3 te verbeter, het ons nie ons GRI G3-toepassingsvlak vir hierdie verslag bekend gemaak nie. Hierdie besluit is geneem in die lig van die feit dat die vierde generasie van volhoubaarheidsrapporteringsriglyne (GRI G4) tans deur die GRI ontwikkel word, met verwagte bekendstelling in Verwikkelinge in hierdie verband word deurlopend gemonitor. Ons erken die toenemende vereistes van beleggers en regulatoriese, asook ander riglyne, soos King III, GRI G3 en die geïntegreerde verslagdoeningsriglyne vir eksterne gerusstelling oor gekose nie-finansiële inligting. Ons erken verder ons aanspreeklikheid teenoor ons aandeelhouers om inligting te verskaf wat relevant, akkuraat en betroubaar is. In hierdie verband moet daarop gelet word dat Remgro n gekombineerde gerusstellingsmodel volg wat bestuur, interne oudit, en eksterne gerusstelling (bv verifikasie van BBSEB-eienaarskapstelkaart en koolstofopenbaarmakingsprojek), soos in die tabel hieronder uiteengesit, insluit. Ons glo dat hierdie metodes die nodige gerusstelling gee oor die gehalte en betroubaarheid van die inligting wat verskaf word. Die verskillende opsies en vlakke van eksterne gerusstelling wat beskikbaar is, word voortdurend oorweeg om die pad vorentoe te bepaal sover dit eksterne gerusstelling betref. GESAMENTLIKE GERUSSTELLING Verskaffing van gerusstelling Sakeprosesse geraak deur gerusstelling Verskaffer Onafhanklike eksterne ouditeursverslag Finansiële rapportering PricewaterhouseCoopers Geïnk. Interne ouditverslae Risikogebaseerde keuse van Remgro se risiko- en interne oudit ouditgebiede Interne risikobestuur Alle sleutelsakerisikogebiede Interne bestuursopnames, bygestaan deur Remgro se risiko- en interne oudit BBSEB vlak 5-bydraerverifikasie Breë-basis swart ekonomiese bemagtiging Empowerdex Eksterne berekening van koolstofvoetspoor Koolstofvoetspoorberekening Carbon Calculated, bygestaan deur n onafhanklike konsultant remgro beperk 97 geïntegreerde jaarverslag

4 ORGANISAsiESTRUKTUUR In Figuur 1 hieronder verskyn n skematiese voorstelling van Remgro en sy bedryfsfiliale, insluitende hul getal werknemers en eienaarskapsbelang. Soos vroeër genoem, word net opgesomde nie-finansiële inligting oor die maatskaplike en omgewingsvertoning van Remgro se bedryfsfiliale in hierdie verslag verskaf. Figuur 1 RBD (Remgro Bestuursdienste Beperk) Ander filiale aantal werknemers eienaarskap % 73.4% 100% 100% 100% Wissel tussen 55% en 100% BESTUURSBENADERING TOT VOLHOUBAARHEID Remgro se direksie is in die finale instansie aanspreeklik vir die vertoning van die maatskappy, met inagneming daarvan dat strategie, risiko, prestasie en volhoubaarheid onafskeidelik is. In hierdie opsig het die direksie die algemene oorsig en rapportering oor volhoubaarheid aan die oudit-en-risikokomitee, ondersteun deur die nuut gevormde maatskaplike-en-etiesekomitee, gedelegeer. Die rol en funksie van hierdie komitee word in meer besonderhede hanteer in die korporatiewe bestuursverslag en die verslag van die maatskaplike-en-etiesekomitee op bladsy 83 en 92 onderskeidelik. ETIEK EN NAKOMING Etiek Die direksie glo dat etiese gedrag uit die toepaslike waardesisteme van die mense in diens van die maatskappy spruit, asook uit die sigbare etiese leierskap en waardegedrewe korporatiewe kultuur wat dit rig en ondersteun. Leierskap wat op etiese beginsels gegrond is, lei tot n natuurlike kultuur van etiese en morele gedrag en die nakoming van wette, reëls, kodes en standaarde. Die direksie beskou dit dus as sy verantwoordelikheid om n kultuur van eerlikheid, deursigtigheid, billikheid, verantwoordelikheid en aanspreeklikheid daar te stel en te handhaaf ten einde die maatskappy as n voorkeurbeleggingsvennoot te posisioneer. Dit word gerugsteun deur etiese leierskap, aangesien etiek nie gereguleer kan word nie, maar uit persoonlike oortuiging spruit. In hierdie verband het die maatskappy n etiese kode (die kode) aanvaar wat die raamwerk vir etiese praktyke en sakegedrag verskaf wat op alle direkteure en werknemers van toepassing is. Die kode is aan alle werknemers op Remgro se intranet beskikbaar en afskrifte daarvan word aan alle nuwe werknemers gegee. Die kode, sowel as n formele geskenkbeleid, verskaf duidelike riglyne oor geskenke, uitnodigings of gunste wat van enige verskaffer of ander party ontvang word. Die aanbied van gunste om onregmatige kommersiële voordele te bekom, is ook streng verbode. remgro beperk 98 geïntegreerde jaarverslag

5 Die oudit-en-risikokomitee hou toesig oor die nakoming van die kode en hanteer gevalle van bedrog of onreëlmatighede. In die jaar onder oorsig was daar geen voorvalle van bedrog of onreëlmatighede nie. Die maatskappy het n Etiese lyn ingestel wat enige werknemer of belanghebbende in staat stel om inligting oor waargenome of vermeende onreëlmatige of onetiese gedrag in n vertroulike en beheerde omgewing te rapporteer. Die etiese lyn word deur n onafhanklike derde party bestuur en is op n 24-uurgrondslag beskikbaar. In die jaar onder oorsig het die etiese lyn geen oproepe ontvang wat verband gehou het met beweerde bestuurskendings of etiese ongerymdhede by Remgro nie. Wanneer oproepe ontvang word wat verband hou met beweerde onreëlmatighede by maatskappye waarin belê is, word sulke oproepe deur Remgro se verteenwoordigers in die direksies van daardie maatskappye na die toepaslike bestuurstrukture verwys. Besonderhede oor die etiese lyn en die etiese kontakpersoon is op Remgro se webblad by beskikbaar. Mededinging Die groep ondersteun, en hou hom by, relevante mededingings- en antitrustreëls, soos dit van toepassing is in die onderskeie regsgebiede waar hy sake bedryf. Hierdie reëls is ingewikkeld en Remgro het groepmaatskappye versoek om die nakoming van mededingingsreëls as n vaste item op direksie-agendas te plaas. Gedurende die jaar is geen navrae ontvang rakende onmededingende, antitrust- of soortgelyke gedrag wat daartoe gelei het dat boetes gehef is nie. Nakoming In die jaar onder oorsig was daar geen voorvalle van wesentlike nie-nakoming van enige wette, regulasies, aanvaarbare standaarde of kodes nie en geen noemenswaardige boetes is ook gehef nie. VERHOUDINGE MET BELANGHEBBENDES Ons verhouding met alle belanghebbendes is gegrond op die volgende waardes wat in Remgro se etiese kode verskans en daardeur ondersteun word: > Verantwoordelikheid vir die bates en bedrywighede van die maatskappy > Aanspreeklikheid om sy besluite en bedrywighede teenoor aandeelhouers en ander belanghebbendes te regverdig > Billikheid in die beoordeling van belang hebbendes se regmatige belange > Deursigtigheid in die verskaffing van inligting op n wyse wat belanghebbendes in staat stel om ingeligte besluite oor die maatskappy se vertoning en volhoubaarheid te maak. Remgro se direksie is die uiteindelike bewaarder van sy korporatiewe reputasie en verhoudinge met belanghebbendes. In hierdie verband spel n formele beleid Remgro se benadering en strategie ten opsigte van verhoudinge met belanghebbendes uit om te verseker dat n inklusiewe benadering tot korporatiewe bestuur gevolg word. Suid- Afrikaanse regering en beheerliggame Aandeelhouers en die beleggersgemeenskap Verantwoordelikheid Werknemers Deursigtigheid Aanspreeklikheid Diensverskaffers Billikheid Gemeenskap Maatskappye waarin belê word en ander aandeelhouers van hierdie maatskappye remgro beperk 99 geïntegreerde jaarverslag

6 Remgro gebruik n wye verskeidenheid kommunikasiemetodes om te verseker dat sy kommunikasie met belanghebbendes duidelik en verstaanbaar, sowel as deursigtig, ewewigtig en geloofwaardig is en alle relevante feite, hetsy positief of negatief, uiteensit. Sorg word gedra dat skakeling met belanghebbendes, waar moontlik, nie slegs eenrigtingkommunikasie behels nie, maar opbouende vennootskapsgegronde betrokkenheid verteenwoordig. Dit verseker dat die regmatige verwagtinge van alle belanghebbendes, sover moontlik, geïdentifiseer en hanteer word. Remgro, soos ander organisasies, het op verskeie maniere n ekonomiese impak op belangegroepe, onder andere deur die voortbring en verspreiding van waarde, die skep van werkgeleenthede, billike en mededingende vergoeding aan werknemers, asook korporatiewe maatskaplike besteding. Ons bestuur hierdie prosesse deurlopend en kommunikeer met belangegroepe oor kwessies wat hulle raak, soos elders in hierdie verslag berig word. Aandeelhouers en die beleggersgemeenskap Remgro se hoofdoelwit is om waardeskepping en volhoubare groei te maksimeer en in hierdie verband word besondere moeite gedoen om te verseker dat alle aandeelhouers of aandeelhouersklasse regverdig behandel word. Spesiale sorg word gedra om minder heidsaandeelhouers teen optrede deur, of in die belang van, die beherende aandeelhouer te beskerm wat tot hul nadeel mag wees. In hierdie verband is n hoof onafhanklike direkteur in die jaar onder oorsig heraangestel om as voorsitter van vergaderings op te tree in omstandighede waar die onafhanklikheid van die bestaande voorsitter bevraagteken word of gekompromitteer is. Kommunikasie met beleggers is op die beginsels van tydige, ewewigtige, duidelike en deursigtige inligting gegrond. In hierdie opsig het die beleggersgemeenskap toegang tot dieselfde inligting waaroor Remgro se aandeelhouers beskik. Duidelike protokolle bestaan wat die aard, omvang en frekwensie van kommunikasie met beleggers reël. Aandeelhouers en die beleggersgemeenskap word aangemoedig om Remgro se algemene vergaderings by te woon, waar aktuele sake openlik bespreek word. Verdere interaksie met institusionele beleggers vind twee keer per jaar by die inbelaanbieding van tussen- en finale resultate plaas, waar vrae aan die hoofuitvoerende beampte en hoof finansiële beampte gestel kan word. Die beleggersgemeenskap is ook welkom om direk met senior bestuur te skakel. Die mees onlangse, asook historiese, finansiële en ander inligting word op die maatskappy se webblad by gepubliseer. Werknemers Vir Remgro om sy hoofdoelwitte te bereik, is dit noodsaaklik om werknemers van gehalte te werf en te behou. Ons werknemers word billik behandel en mededingend vergoed en Remgro streef daarna om aan alle werknemers die geleentheid te bied om hul potensiaal te verwesenlik. Tydens korporatiewe aksies word spesiaal daarna omgesien dat werknemers wat aan Remgro se ekwiteitsverhandelde aandelegroeiregskema deelneem, nie gunstiger as gewone aandeelhouers behandel word nie. Omdat Remgro n beleggingshouermaatskappy met n klein personeel is, geskied kommunikasie met werknemers informeel by wyse van onder andere e-posboodskappe, die interne intranet, Remgro se webblad, inligtingsessies en kennisgewingborde. Daar word seker gemaak dat alle kommunikasie met aandeel houers ook aan werknemers oorgedra word. Maatskappye waarin belê word en ander aandeelhouers van hierdie maatskappye Remgro se prestasie is direk gekoppel aan die vertonings van die onderliggende maatskappye waarin belê word en daarom word kommunikasie met hierdie ondernemings en mede-aandeelhouers as baie belangrik beskou. Verhoudinge met maatskappye waarin belê is, word hoofsaaklik deur direksieverteenwoor diging bestuur, met direkteure of senior bestuur van Remgro wat as nie-uitvoerende direkteure in die direksies van hierdie maatskappye dien. Hierdie verteenwoordigers het tydens direksievergaderings interaksie met die direkteure en senior bestuur van die maatskappye waarin belê word en, indien nodig, word verteenwoordigers van hierdie maatskappye aangemoedig om Remgro se senior bestuur te ontmoet vir besprekings oor hul besighede. Alle transaksies met mede-aandeelhouers in maatskappye waarin belê is, word op n billike wyse hanteer en in ooreenstemming met die onderliggende aandeelhouersooreenkomste. Remgro streef daarna om waarde tot hierdie beleggings toe te voeg. Gemeenskap Korporatiewe burgerskap, die verbintenis van n onderneming om tot volhoubare ekonomiese ontwik keling by te dra, onderskryf die beginsel dat geen besigheid in isolasie bestaan nie, maar onmiskenbaar deel is van die omgewing waarin sake gedoen word. In sy verhouding met die gemeenskap streef Remgro daarna om n waardevennoot te wees en daarom val die klem van sy gemeenskapsbetrokkenheid op armoedebekamping en investering in jongmense uit benadeelde gemeenskappe in die geloof dat sulke beleggings tot ver in die toekoms goeie dividende sal lewer. Remgro se korporatiewe maatskaplike beleggings inisiatiewe word in meer besonderhede op bladsy 105 tot 107 bespreek. remgro beperk 100 geïntegreerde jaarverslag

7 Diensverskaffers Remgro glo daaraan om langtermyn-vennootskappe met diensverskaffers aan te gaan wat op onderlinge vertroue en respek gegrond is. Verskeie maatstawwe speel n rol in die keuse van geskikte diensverskaffers, waaronder voldoening aan gehaltestandaarde (indien van toepassing), bestendigheid en n bewese rekord van die organisasie en sy ondersteuningsnetwerk. Aangesien Remgro n beleggingshouermaatskappy is, word sy kostestruktuur deurgaans met dié van effektetrusts vergelyk om te verseker dat aandeelhouers nie benadeel word nie. As deel van die proses om korporatiewe koste te bestuur, word goeie verhoudinge met diensverskaffers gehandhaaf. Suid-Afrikaanse regering en beheerliggame n Oop en eerlike verhouding word met die regering en relevante beheerliggame gehandhaaf. In hierdie verband geskied kommunikasie op n ad hoc-grondslag soos die behoefte ontstaan en dit vind gewoonlik in die vorm van formele vergaderings plaas. Beheerliggame, soos die Nasionale Tesourie, die Suid-Afrikaanse Reserwebank (SARB) en die JSE Beperk, word op hoogte gehou van korporatiewe aksies in ooreenstemming met alle toepaslike wette en regulasies. Vergaderings met die SARB vind jaarliks plaas om hulle in te lig oor Remgro se buitelandse bedrywighede. BREË-BASIS SWART EKONOMIESE BEMAGTIGING (BBSEB) Inleiding Die direksie glo dat BBSEB n maatskaplike, politieke en ekonomiese noodsaaklikheid is en daarom word die inisiatiewe van die maatskappy se filiale en geassosieerdes in hierdie verband ondersteun en aangemoedig. In die mate waarin Remgro se filiale en geassosieerdes BBSEB implementeer, het Remgro se aandeelhouers in effek deel aan hierdie BBSEB-inisiatiewe en die koste en voordele daaraan verbonde. Gedurende die vorige tydperk is besluit om Empowerdex te betrek om die maatskappy se telling ten opsigte van ekwiteitseienaarskap te sertifiseer. Hierdie jaar is besluit om die proses n stap verder te voer deur n formele beoordeling van Remgro se BBSEB-status te verkry, soos gemeet teen die generiese telkaartmaatstawwe van die Departement van Handel en Nywerheid. In terme van die beoordeling (wat gegrond is op inligting soos dit beskikbaar was tydens die beoordeling) het Remgro n telling van behaal, wat dit gelyk stel aan n vlak 5-bydraer. Die besonderhede van die beoordeling word volledig uiteengesit in Figuur 3. Daar moet gelet word daarop dat die beoordeling die BBSEB-inisiatiewe van Remgro se drie onafhanklike bedryfsfiliale, Rainbow Chicken, Tsb Sugar en Wispeco, insluit. Ekwiteitseienaarskap Die verifiëring van BBSEB-eienaarskap word gereël deur die praktykkodes met betrekking tot BBSEB (die kode), wat op 9 Februarie 2007 ingevolge Artikel 9(1) van die Wet op Breë-Basis Swart Ekonomiese Bemagtiging (Nr. 53 van 2003) geproklameer is. Soos hierbo berig, is Remgro se ekwiteitseienaarskap in 2011 gesertifiseer. Die metode wat vir die verifiëring en sertifisering van Remgro se bydraes tot BBSEB-eienaarskap gebruik word, is ingevolge die bepalinge van Kodereeks 100, Standpunt 102 erkenning van die verkoop van bates, ontleen. Die resultaat van hierdie oefening word in Figuur 2 hieronder aangebied. Daar moet op gelet word dat, bykomend tot boge noemde, swart eienaarskap ook ingesluit is in die aandeelhoudings wat institusionele beleggers in Remgro hou (verwys na bladsy 198 waar Remgro se belangrikste aandeelhouers aangedui word). Aangesien besonderhede oor die uiteindelike begunstigdes van hierdie aandeelhoudings nie geredelik volgens ras en geslag beskikbaar is nie, is dit nie gekwantifiseer nie. Figuur 2 TELKAART VAN BBSEB-EKWITEITSEIENAARSKAP Telkaart Eienaarskap Gewig Teiken Behaal Telling Swart stemreg % 11.44% 1.37 Stemreg van swart vroue % 2.73% 0.55 Swart ekonomiese belang % 11.44% 1.83 Ekonomiese belang van swart vroue % 2.73% 0.55 Ekonomiese belang (gespesifiseerde groepe) % 2.10% 0.84 Realiseringspunte Eienaarskapverwesenliking 1 Ja Ja 0.00 Netto waarde 7 Verskeie 11.44% 3.20 Bonus nuwe swart toetreders % 0.00% 0.00 Bonus swart deelnemers % 0.00% 0.00 Totale telling 8.34 remgro beperk 101 geïntegreerde jaarverslag

8 Figuur 3 BBsEB-TELKAART Element Aanwyser Gewig Telling Ekwiteitseienaarskap Persentasie-aandeel in ekonomiese voordele Bestuurbeheer Persentasie swart persone in uitvoerende bestuur en/of uitvoerende direksiekomitees Gelyke indiensneming Geweegde gelyke indiensnemingsanalise Vaardigheidsontwikkeling Vaardigheidsontwikkelingspandering in verhouding tot die totale betaalstaat Voorkeurverkryging Verkryging vanaf bemagtigde ondernemings en dié in swart besit in verhouding tot totale bates Entiteitsontwikkeling Gemiddelde waarde van bydrae tot ondernemingsontwikkeling as n persentasie van die teiken van 3% van netto wins na belasting Sosio-ekonomiese ontwikkeling Korporatiewe maatskaplike belegging tot voordeel van swart persone Totale telling Hoewel Remgro se BBSEB-telkaart die inisiatiewe van Rainbow Chicken, Tsb Sugar en Wispeco insluit, verwys die bespreking hieronder oor ander elemente van die generiese telkaartmaatstawwe slegs na die bedrywighede by Remgro se hoofkantoor op Stellenbosch. Vir meer besonderhede oor die BBSEB-inisiatiewe by maatskappye waarin belê is, verwys na die afdeling BBSEB by maatskappye waarin belê is op die volgende bladsy. Bestuursbeheer Remgro se direksie is saamgestel op n wyse wat verseker dat die gesamentlike vaardighede en ervaring van direkteure geskik is om sy verantwoordelikhede na te kom en die groep se doelwitte te bereik. Die direksie het die afgelope paar jaar aansienlik getransformeer, met vyf van die twaalf nie-uitvoerende direkteure (42%) wat tans swart is. Op bestuursraadvlak is een uit die ses lede swart. Gelyke indiensneming Gelyke indiensneming is Remgro se grootste transformasie-uitdaging. n Jaarlikse arbeidsplan waarin Remgro se transformasiedoelwitte uiteengesit word, word aan die Departement van Arbeid voorgelê. Hoewel pogings aangewend word om die maatskappy se swart verteenwoordiging op bestuursvlak te verbeter, bly die lae personeelomset van 5.6% (2011: 4.3%), asook geringe organiese groei, beperkende faktore. Meer besonderhede oor gelyke indiensneming word op bladsy 103 aangebied. Remgro se opgesomde gelyke indiensnemingsverslag, soos op 31 Augustus 2011, word in Figuur 4 aangebied en sit die verspreiding van heeltydse werknemers volgens ras en per beroepsvlak uiteen. Vaardigheidsontwikkeling Remgro voldoen aan die vereistes van die Wet op Vaardigheidsontwikkeling ingevolge waarvan n vaste persentasie van die betaalstaat as n opleidingsheffing aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens betaal word. n Jaarlikse verslag van alle opleiding wat in die maat skappy plaasgevind het, word ook aan die relevante SETA voorgelê. Voorkeurverkryging Aangesien Remgro nie n bedryfsmaatskappy is nie, is die verkrygingsfunksie baie klein en word die verkrygingsprofiel deur n hoë dienskomponent geken merk eerder as deur materiaalaankope. Remgro koop meer as die helfte van sy goedere en dienste van BBSEB-geakkrediteerde handelaars. n Verbetering van die voorkeurverkrygingstelling bly n fokusgebied vir Remgro. Ondernemings- en sosio-ekonomiese ontwikkeling n Aansienlike hoeveelheid tyd en hulpbronne word intern gespandeer aan besigheidsontwikkeling en korporatiewe maatskaplike beleggingsinisiatiewe. Meer besonderhede oor die maatskappy se korporatiewe maatskaplike inisiatiewe word op bladsy 105 verskaf. remgro beperk 102 geïntegreerde jaarverslag

9 BBSEB by maatskappye waarin belê is Remgro monitor en dra by tot die BBSEB-vertoning van die maat skap pye waarin belê is deur sy direksieverteenwoordiging en deelname en fasilitering van korporatiewe aksies by hierdie maatskappye. Die BBSEB-status van Remgro se bedryfsfiliale word in meer besonderhede behandel in die afdeling wat handel oor volhoubaarheid by bedryfsfiliale op bladsy 107. Hieronder is n opsomming van die BBSEB-status van n aantal Remgro geassosieerdes soos op 30 Junie 2012: FirstRand Sabido Total South Africa Air Products Mediclinic Distell Dark Fibre Africa Unilever vlak 2-bydraer vlak 2-bydraer vlak 2-bydraer vlak 3-bydraer vlak 3-bydraer vlak 4-bydraer vlak 5-bydraer vlak 6-bydraer Figuur 4 OPGESOMDE GELYKE INDIENSNEMINGSVERSLAG, SOOS OP 31 AUGUSTUS 2011 Mans Vroue Buitelanders Beroepsvlakke S B I W S B I W Mans Vroue Totaal Topbestuur Senior bestuur Professioneel gekwalifiseerde en ervare spesialiste, asook middelvlakbestuur Opgeleide tegniese en akademies gekwalifiseerde werkers, junior bestuur, toesighouers, voormanne en superintendente Halfgeskoold, met diskresionêre besluitneming Ongeskoold, met gespesifiseerde besluitneming Totaal heeltyds Deeltydse werknemers Groottotaal ONS MENSE Werknemersamestelling Remgro glo dat die gehalte van sy personeel n belangrike volhoubare voordeel bied. As n beleggingshouermaatskappy het hy n klein personeelkorps, wat op 30 Junie 2012 uit 177 werknemers (30 Junie 2011: 182 werknemers) bestaan het. Verwys na Figuur 5 waar meer besonderhede oor die samestelling van ons personeel, volgens ras, geslag en ouderdom, aangebied word. In die jaar onder oorsig was Remgro se personeelomset 5.6% teenoor 4.3% in die vyftien maande tot 30 Junie Die omsetsyfers is bereken deur die totale aantal werknemers op jaareinde te gebruik. Deur slegs bedankings (dus vermybare werknemeromset) in aanmerking te neem, verminder bogenoemde syfers na 2.8% vir 2012 en 1.6% vir Werwing- en keuringbeleid Om te verseker dat Remgro n voorkeurbeleggingsvennoot bly, is dit belangrik dat werknemers van die hoogste gehalte gewerf, gekies en behou word. In hierdie verband sal die maatskappy te alle tye probeer om die beste kandidaat in n pos aan te stel. Remgro glo dat alle persone op gelyke indiensnemingsgeleenthede geregtig is en daarom word geen diskriminasie teenoor werknemers of aansoekers op grond van geslag, ras, geloof of ander redes toegelaat nie. Gelyke indiensneming Remgro onderskryf die beginsels van die Wet op Gelyke Indiensneming en in hierdie verband streef hy deur sy gelyke indiensnemingsbeleid daarna om gelyke geleenthede aan alle werknemers te bied en om geskikte individue te identifiseer, te ontwikkel en te vergoed in ooreenstemming met hul prestasie, toewyding en lojaliteit. Spesiale aandag word aan groepe gegee wat vanweë historiese redes hulself in n minder bevoorregte posisie mag bevind. remgro beperk 103 geïntegreerde jaarverslag

10 Figuur 5 samestelling van werknemers Vroue 37% Swart, Bruin, Indiër 46% Mans 63% Wit 54% jaar oud 25% jaar oud 28% 30 jaar en jonger 3% 51 jaar en ouer 44% Werknemersvergoeding Ons doelwit is om werknemers billik, mededingend en volgens hul vermoë, vaardighede, verantwoordelikheid en prestasievlakke te vergoed. Die vlak van salarisse wat betaal word, is een van verskeie aspekte van ons strategie om mense van gehalte te behou, te motiveer en, waar nodig, te werf. Daarby bied Remgro ook aan sy personeel n stimulerende werkomgewing. Remgro het n formele vergoedingsbeleid wat die vergoedingsbenadering met betrekking tot direkteure en bestuursraadslede uiteensit. Verwys na die vergoedingsverslag op bladsy 121 waar Remgro se vergoedingsbenadering volledig bespreek word. Remgro bied aan sy werknemers aftreevoordele in die vorm van n omskrewevoordeelfonds (geslote) en omskrewebydraefonds wat onafhanklik van die maatskappy se finansies geadministreer word. Daarby word ook mediese versekering en studiehulp aan werknemers gebied. Opleiding en vaardigheidsontwikkeling Die hoofdoel van opleiding is om werknemers sodanig toe te rus dat hulle hul volle potensiaal kan verwesenlik tot voordeel van die maatskappy en hulself. Aangesien Remgro, as beleggingshouermaatskappy, oor n hoogsgespesialiseerde arbeidsmag beskik, word geen voorgeskrewe opleidingsprogramme aanbeveel nie. Individue word egter aangemoedig om opleidingskursusse by te woon wat hulle beter kan toerus om hul werk te doen. Die afgelope paar jaar is verskeie werkwinkels en opleidingsessies oor King III en die nuwe Maatskappywet gehou om te verseker dat direkteure en bestuur toegerus is om gesonde korporatiewe bestuurspraktyke te implementeer en toe te pas op alle vlakke waar hulle betrokke is. Gesondheid en veiligheid Die maatskappy het n gesondheids-en-veiligheidskomitee wat saamgestel is ingevolge die Wet op Beroepsgesondheid en Veiligheid. Die komitee is n subkomitee van die risikoen-it-bestuurskomitee en verseker dat die maatskappy n veilige, gesonde en risikovrye omgewing vir sy personeel en besoekers bied en sien toe dat beheermaatreëls om risiko s te beperk doeltreffend is en toegepas word. MIV/vigs Uit n beleggingshouermaatskappy se perspektief bestaan die risiko verbonde aan MIV/vigs uit twee elemente, naamlik: Groeprisiko Gegewe die potensiële uitwerking van MIV/vigs op markte, menslike kapitaal, die koste van indiensneming en die bedryfsprosesse van ondernemings waarin belê is, word hierdie risiko bestuur binne die strukture van die onderskeie maatskappye waarin belê word. Die vordering van hierdie beleid en strategieë word aan die hand van bestepraktykstandaarde gemonitor. Meer inligting rakende die bestuur van MIV/vigs by Remgro se bedryfsfiliale word op bladsy 107 verskaf. remgro beperk 104 geïntegreerde jaarverslag

11 Maatskappyrisiko Remgro het n formele MIV/vigs-beleid en is verbind tot daadwerklike stappe om die pandemie, en die besigheidsrisiko s daaraan verbonde, te bestuur. Die beleid maak onder andere vir die volgende voorsiening: > Dat alle wetlike verpligtinge met betrekking tot MIV/vigs nagekom word > Dat daar op geen wyse teen werknemers of potensiële werknemers gediskrimineer word op grond van hul MIVstatus nie > Dat inligting oor die MIV-status van werknemers streng vertroulik gehanteer word > Dat algemene maatreëls ingestel en bestuur word om toevallige besmetting te voorkom Die Remedi Mediese Hulpskema, waaraan die meeste Remgro-personeel behoort, beskik oor n bestuursplan vir MIV/vigs waaraan werknemers volgens hul keuse deelneem. BELEGGING IN DIE GEMEENSKAP Remgro se korporatiewe maatskaplike bestedingsinisiatiewe en skenkingsprogram dek n breë spektrum van die gemeenskap en kan in die volgende kategorieë opgesom word: > Gemeenskapsontwikkeling > Kulturele ontwikkeling > Entrepreneurskap en opleiding > Omgewing > Gesondheidsorg > Sportontwikkeling Remgro probeer om n korporatiewe maatskaplike besteding van ongeveer 2.5% van sy jaarlikse netto oorskot kontantvloei te handhaaf. In hierdie opsig is daar n amptelike donasiekomitee wat gereeld vergader om verdienstelike instansies te oorweeg en skenkings goed te keur. Skenkings aan kwalifiserende instansies word op n jaarlikse grondslag vir n spesifieke tydperk gemaak en hoewel bydraes oor n taamlike breë spektrum strek, is daar twee ooglopende uitsonderings: politieke partye en kerkgenootskappe. Hoewel die maatskappy sy werknemers se reg respekteer om volgens keuse by hierdie organisasies betrokke te raak, oefen hyself nie n keuse uit nie. Gedurende die jaar onder oorsig het Remgro se korporatiewe maatskaplike besteding R12 miljoen bedra (vyftien maande tot 30 Junie 2011: R22 miljoen), soos in die onderstaande tabel uiteengesit. Opsomming van korporatiewe maatskaplike besteding Twaalf maande 30 Junie 2012 R miljoen Vyftien maande 30 Junie 2011 R miljoen Gemeenskaps ontwikkeling 4 7 Kulturele ontwikkeling 2 4 Entrepreneurskap en opleiding 3 5 Omgewing 1 3 Gesondheidsorg 1 1 Sportontwikkeling Die vernaamste inisiatiewe waarby Remgro in die jaar onder oorsig betrokke was, sluit die volgende in: Gemeenskapsontwikkeling Versterk ons Samelewing (SOS) in sy benadering tot korporatiewe maatskaplike besteding het Remgro oor die jare n strategie gevolg waar daar nie soseer in liefdadigheidsorganisasies belê is nie, maar eerder in die toegewyde mense wat aan die roer daarvan staan. Ons het egter toenemend tot die besef gekom dat veel meer bereik kan word as nie net geld nie, maar ook kundigheid met plaaslike instansies gedeel word, waardeur hulle in staat gestel kan word om die doeltreffendheid en trefwydte van hul bedrywighede te vergroot. Hoewel daar by die meeste gemeenskapsinstansies nie leierskap of entoesiasme ontbreek nie, word dit dikwels deur strukturele vermoë gekortwiek, wat verhinder dat dit deurbreek en volle potensiaal bereik. Om aandag aan hierdie kwessie te gee, het Remgro, saam met die Groter Stellenbosch Ontwikkelingstrust, en na wydverspreide konsultasie, besluit om n program te loods om plaaslike organisasies te versterk deur personeel se tyd, op n vrywillige grondslag, asook fondse in n gekose groep instansies te investeer. SOS, soos die inisiatief bekend sal staan, is gedurende Junie 2012 geloods en beoog om die gaping tussen belanghebbende sakeondernemings en liefdadigheidsorganisasies te oorbrug met die doel om n kultuur van gemeenskapsbetrokkenheid te kweek. SOS sal hom daarvoor beywer om die behoefte aan bestuurskundigheid, administratiewe kapasiteit en finansiële administrasie te identifiseer en om die nodige opleiding daarin te voorsien. Die onmiddellike doelwit is om 12 plaaslike gemeenskapsinstansies in die volgende jaar te versterk. remgro beperk 105 geïntegreerde jaarverslag

12 Ikamva Labantu vir nagenoeg n halfeeu reeds voorsien hierdie breëbasis-gemeenskapsprojek in die behoeftes van nooddruftige mense in woongebiede van Kaapstad wat deur armoede geteister word. Dit volg n holistiese benadering betreffende die ontwikkeling van arm gemeenskappe van voorskoolse kinders en ondersteuningsdienste vir gesinne tot die omsien na die behoeftes van bejaardes en gestremdes. Stellenbosch-Gemeenskapsontwikkelingsprogram (SGOP) is n inisiatief in n woongebied aan die buitewyke van Stellenbosch, waarheen die meeste van die inwoners (30 000) gekom het op soek na werk. Hier leef die meeste van hulle in informele nedersettings en in uiterste armoede. Saam met die hoë voorkoms van ongeletterdheid en MIV/vigs, maak dit van Kayamandi n gemeenskap wat hulp dringend nodig het. Die hoofdoel van die SGOP is om honger te help bekamp deur voedsel aan behoeftige en wangevoede voorskoolse en laerskoolkinders te verskaf en sodoende hul leer- en konsentrasievermoë te verbeter. Stellenbosch Voedingsaksie volgens n onlangse studie geniet 28% van die plaaslike bevolking nie voedselsekerheid nie. Die Voedingsaksie sien om na hierdie nood deur sowat kospakkies per week aan skole en klinieke te verskaf. Daarby word voedsel aan behoeftige mense by 27 voedingspunte beskikbaar gestel, terwyl ondersteuning ook aan 25 ander organisasies, soos Jeuguitreik, die Nagskuiling, verskeie crèches en skole gegee word. n Nuwe fokus van die Voedingsaksie is om deel te neem aan gemeenskapsprojekte wat opheffingswerk onder die jeug doen en ook om uit te reik na terminale pasiënte (MIV/vigs en TB) deur klinieke te besoek en pasiënte na die bestaande voedingspunte te nooi. Kulturele ontwikkeling Veldorkesstigting (FBF) van n beskeie begin in 1997 het die stigting gegroei tot n organisasie wat oor 18 veldorkesstreke en 40 orkeste beskik. Deur die gebruik van massa-blaasorkeste streef die stigting daarna om n veilige, inspirerende en energieke omgewing te skep waar jongmense hul innerlike krag en positiewe eienskappe kan ontdek en koester. Die Cape Whaler-veldorkes, wat deur Remgro geborg word, kon daarin slaag om die samewerking van nege skole in Stellenbosch en Macassar te verkry en dit het grootliks tot die sukses van hierdie orkes bygedra. Meer as n derde van die lede se ouers is werkloos en kinders in nood word in n spesiale program geregistreer, waar hulle ondersteuning ten opsigte van skooldrag, kospakkies en berading ontvang. Children s Art Festival (CAF) hierdie gevestigde instansie wat sy ontstaan 20 jaar gelede gehad het en tans n vaste instelling by die Grahamstad Nasionale Kunstefees is, gee aan kinders n stimulerende en opwindende blootstelling aan kuns. Die kinders kom hoofsaaklik van die Oos-Kaap, baie uit n agtergrond waar enige vorm van kuns heeltemal vreemd is. Entrepreneurskap en opleiding TSiBA die Tersiêre Skool in Besigheidsadministrasie, ook bekend as die entrepreneursuniversiteit van Kaapstad, is in 2004 gestig met die doel om jongmense uit die swart woongebiede te vat en aan hulle sakeopleiding te verskaf wat vir niks terugstaan nie. In 2009 het TSiBA sy bedrywighede na die Suid-Kaap uitgebrei en dit saamgevoeg met dié van die Eden-kampus naby Sedgefield n residensiële groen kollege wat op entrepreneurskap en vaardigheidsontwikkeling fokus. Shalamuka Stigting hierdie stigting is in 2006 daargestel om langtermynbefondsing, onder andere deur deelname aan SEB-transaksies, te verseker vir die hoogaangeskrewe Penreach-program, n nie-winsgewende, holistiese skoolontwikkelingsprogram wat daarna streef om die vaardighede van onderwysers en die gehalte van onderwys in Mpumalanga en omliggende gebiede te verbeter en skole in gemeenskapsontwikkelingsentra te omskep. SciMathUS is in 2001 deur die Universiteit van Stellenbosch as n oorbruggingsprogram ontwikkel met die doel om talentvolle swart studente uit benadeelde gemeenskappe te help om toegang tot hoofstroom tersiêre onderwys te kry en hulle verder in fisiese en toegepaste wetenskap, ingenieurswese, mediese en gesondheidswetenskappe en ekonomiese en bestuurswetenskappe te bekwaam. Bergzicht Opleidingsentrum met sy basis in Stellenbosch, verskaf hierdie sentrum onderrig in werkverwante vaardighede aan ongeskoolde en werklose mense uit agtergeblewe gemeenskappe. Sy benadering is uniek deurdat sowel verskeie kort- as omvattende kursusse in verskillende rigtings, soos tuisbestuur, bejaardesorg, spyseniering en kindersorg, deur die jaar aangebied word. Geen kursus duur langer as drie maande nie. ORT-Tech het n vennootskap met Remgro aangegaan om die geletterdheids- en syfervaardighede van graad 6- leerders in twaalf skole in die Stellenbosse distrik te verbeter. Die projek is n opvolg van die ORT SEED-projek wat tussen 2008 en 2010 deur Remgro in laerskole in die groter Stellenbosch-gebied befonds is. Ondanks probleme wat ondervind is, het die ORT SEED/Remgro-model nou ontwikkel tot die punt waar dit in ander landelike gebiede herhaal kan word. Beide die Universiteit van Stellenbosch en dié van Kaapstad is betrokke by hierdie inisiatief, wat ten doel het om die manier waarop wiskunde aangebied en geleer word te verander. ORT-Tech is die innoverende remgro beperk 106 geïntegreerde jaarverslag

13 vertakking van ORT South Africa, wat regoor die land in gebiede van uiterste armoede en agterstand werksaam is. Omgewing Stigting vir Vredesparke dié stigting het tot stand gekom om oorgrensbewaringsgebiede in Suider-Afrika aan te voor waardeur volhoubare ekonomiese ontwikkeling ondersteun, die bewaring van biodiversiteit beveilig en streeksvrede en -stabiliteit bevorder kan word. n Belangrike faset van oorgrensparke is dat bevolkings in landelike gebiede by natuurreservate betrek en sodoende die geleentheid gebied word om in die voordele van die verwagte opbloei in toerisme te deel. Vredesparke in Suider-Afrika sluit vandag omtrent die helfte van alle geproklameerde bewaringsgebiede in die streek in (met n oppervlakte van nagenoeg km²). WWF Suid-Afrika (WWF-SA) in die 44 jaar sedert sy totstandkoming het WWF-SA bewys dat hy die ondervinding, wetenskaplike kundigheid, passie en vasbeslotenheid het om n leierskapsrol in natuurbewaring te speel en oplossings te help vind vir omgewingskwessies van nasionale en internasionale belang. As deel van die wêreldwye WWF-netwerk, wat in meer as 100 lande bedrywig is en n ondersteunersbasis van nagenoeg vyf miljoen mense het, is WWF-SA in n unieke posisie om met verskeie vennote saam te werk om uitsonderlike omgewings en bedreigde spesies te bewaar. Gesondheidsorg Wits Donald Gordon-Mediese Sentrum (WDGMS) is die eerste private akademiese hospitaal in Suid-Afrika. In 2005 het die Mediclinic-hospitaalgroep, waarin Remgro n belang het, n vennoot saam met Wits in WDGMS geword en is die bestuurskontrak van die hospitaal aan eersgenoemde toegeken. WDGMS is gestig met die doel om n fasiliteit vir die opleiding van topspesialiste in die privaatsektor te skep in n poging om hul vaardighede tot voordeel van die gesondheidsorgsektor in Suid-Afrika te behou. Remgro het in 2004 onderneem om WDGMS vir n tydperk van tien jaar finansieel te ondersteun. Stigting vir Orgaanskenkers van SA die beskikbaarheid van lewensonderhoudende organe is letterlik n saak van lewe of dood. Die afgelope 24 jaar het die stigting hom beywer om die oorgang van organe van skenker na ontvanger so glad moontlik te laat verloop. Deur vier vlugte per jaar vir die vervoer van noodsaaklike organe te borg, ondersteun Remgro hierdie humanistiese poging en word erkenning graag gegee aan die belangrike rol wat die personeel van die lugvaartmaatskappy Falconair in hierdie verband speel. Sportontwikkeling SA Gholfontwikkelingsraad (SAGOR) die hoofdoel van SAGOR is om gholf toeganklik vir alle Suid-Afrikaners te maak deur die spel te ontwikkel en deur geleenthede te skep waar dit nog ontbreek. Tans funksioneer die SAGOR in tien streke van die land. Sedert sy totstandkoming het die SAGOR reeds meer as jong spelers uit mindergegoede gebiede afgerig, van wie heelparty voortgegaan het om die senior nasionale span en senior provinsiale spanne te verteenwoordig. Wes-Kaapse Krieketakademie as n katalisator vir krieketontwikkeling in die land het die Akademie van krag tot krag gegaan sedert die stigting daarvan in die 1990 s. Nasionale en provinsiale spanne wemel letterlik van spelers wat hulle talente onder die waaksame oog van kundige afrigters, soos wyle Eddie Barlow, Peter Kirsten, Eric Simons, en meer onlangs, Paul Adams, by die Akademie geslyp het. Die provinsiale spanne van die Westelike Provinsie en die Boland het die grootste voordeel getrek uit hierdie inisiatief, wat oor die jare n onuitwisbare stempel op die loopbane van baie talentvolle spelers afgedruk het. VOLHOUBAARHEID VAN BEDRYFSFILIALE Remgro se drie bedryfsfiliale, te wete Rainbow Chicken, Tsb Sugar en Wispeco, word op n gedesentraliseerde grondslag as onafhanklike entiteite, met outonome direksies, bedryf en bestuur. Slegs opgesomde nie-finansiële inligting, wat verband hou met hul bestuurstrukture, sowel as maatskaplike en omgewingsvertonings, word in hierdie verslag verskaf, terwyl hul finansiële vertonings in meer besonderhede in die beleggingsoorsigte op bladsy 41 behandel word. Rainbow Chicken Inleiding Rainbow het twee bedryfsfiliale, Rainbow Farms en Vector Logistics. Rainbow Farms se besigheid sluit die broei en grootmaak in van sy eie pluimvee wat deur sy eie voermeule gevoed word, sowel as die verwerking en bemarking van vars, bevrore, waardetoegevoegde en ander geprosesseerde hoender. Vector Logistics is n spesialis-, derdepartylogistieke diensverskaffer vir die bevrorevoedselbedryf in Suider-Afrika en verskaf geïntegreerde logistieke dienste aan die kleinhandel, groothandel en voedseldienssektore, insluitende dienste aan Rainbow Farms. Rainbow se handels merke soos Rainbow, Farmer Brown, Rainbow FoodSolutions, Epol, Cobb en Vector logisticsolutions is welbekend. Die maatskappy is op die JSE Beperk onder Verbruiksgoedere Voedselvervaardigers, met die aandelekode RBW genoteer. remgro beperk 107 geïntegreerde jaarverslag

14 Bestuur, risikobestuur en nakoming Rainbow se direksie bestaan uit nege nie-uitvoerende (van wie vier onafhanklik is) en twee uitvoerende direkteure. Die voorsitter van die direksie, mnr Thys Visser, is in April 2012 oorlede. Mnr Jannie Durand is met ingang 12 Junie 2012 as die voorsitter aangestel. Daar moet gelet word daarop dat mnr Jannie Durand nie n onafhanklike voorsitter is nie omdat hy n direkteur van Rainbow se hoofaandeelhouer, Remgro Beperk, is. In hierdie verband het Rainbow mnr R V Smither as hoof onafhanklike direkteur op 30 Augustus 2011 aangestel om as voorsitter van vergaderings op te tree in omstandighede waar die onafhanklikheid van die huidige voorsitter bevraagteken word of gekompromitteer is. Aangesien Rainbow n genoteerde maatskappy is, moet hy aan die noteringsvereistes van die JSE en die aanbevelings van King III voldoen. In die jaar onder oorsig het die maatskappy voortgegaan om sy bestuurs-, gerusstellings- en risikobestuurspraktyke te verbeter. In hierdie verband is n nuwe maatskaplike-en-etiesekomitee op 21 Februarie 2012 daargestel. Rainbow se risikokomitee, wat n sub komitee van die direksie is, is verantwoordelik vir toesig oor die geskiktheid en algehele doeltreffendheid van die groep se risikobestuursfunksie en die implementering daarvan deur bestuur. Dié komitee word deur n interne ouditafdeling ondersteun wat uit n toegewyde span toepaslik gekwalifiseerde en tegnies ervare personeel bestaan. Sleutelvolhoubaarheidsgebiede Klante raak toenemend proaktief ten opsigte van kwessies soos gesondheid en veiligheid, boerdery praktyke, dierewelsyn, produkveiligheid en -etikettering. Rainbow hanteer hierdie kwessies op verskeie maniere en hieronder is n verkorte weergawe van sy volhoubaarheids-verslag in hierdie verband. ISO-bestuurstelsels is oral in Rainbow geïmplementeer om aan gehaltevereistes en regulasies te voldoen. BELANGHEBBENDES SE KOMMER Produkgehalte en -veiligheid Etikettering Boerderypraktyke, insluitende: Dierewelsyn Huisvesting van hoenders Voeding Dieregesondheid en -veiligheid Halaalstatus Verbruikersinsig Inspuitingsvlakke van pluimveevleis WAT ONS DOEN Aanstelling van vleisinspekteurs en prosesserings- en ingenieurspersoneel om veilige produkte te verseker wat aan bepaalde spesifikasies voldoen Aanstelling van Safety, Health, Environmental and Quality Management -spanne om verwerking, voedselveiligheid en wetlike en gehaltevoldoening deur middel van oudits te verifieer Voldoening aan ISO Voldoen aan die regulasies van die Wet op Voedingstowwe, Kosmetiekware en Ontsmettings middels (Nr. 154 van 1972) en regulasie R146 Ondersteun die Verbruikersgoedereraad van Suid-Afrika (CGCSA) en Globale Standaarde (GS1) in die lys van alle produkte met GS1 Onderskryf die Britse Pluimveeraad se Assured Chicken Production Programme wat die hoogste standaarde vir die voeding en welsyn van pluimvee daarstel Oudits van dierewelsyn deur onafhanklike geakkrediteerde ouditeure regdeur landboudissipline om nakoming van dierewelsynvereistes te verifieer Voorraaddigtheid van hokke word bepaal deur vloerspasie van die hok en toerusting daarin Toegang tot plase word deur streng bio-sekuriteitsmaatreëls beheer Voedselgrondstowwe word beheer deur die Wet op Misstowwe, Veevoedsel, Landboumiddels en Veemiddels (Nr. 36 van 1947) Tropbehandeling word beheer deur die Wet op die Beheer van Medisyne en Verwante Stowwe (Nr. 101 van 1965) Gereelde DBV-inspeksies Hoenders word deur halaal-slagters geslag en gereelde inspeksies word deur die Suid-Afrikaanse Halaalowerheid (SANHA) en die Muslim Judicial Council (MJC) gedoen Bemarking- en produkontwikkelingspanne verseker dat Rainbow mededingende handelsmerke teen mededingende pryse ontwikkel en bemark Werk saam met die regering en die Suid-Afrikaanse Pluimveevereniging (SAPV) om n verantwoordelike benadering ten opsigte van die inspuiting van pluimveevleis daar te stel remgro beperk 108 geïntegreerde jaarverslag

15 Mense Rainbow erken die belangrikheid van sy personeel en lê klem op die bou van n gemeenskap van geïnspireerde mense met n gemeenskaplike doel. Deur konstruktiewe erkenningsooreenkomste het Rainbow n bedingingseenheid daargestel waaraan 74% van sy personeel behoort en waardeur onderhandelings met erkende vakbonde oor salarisse en diensvoorwaardes jaarliks plaasvind. Rainbow het in 2011 n proses begin om met sy gelyke indiensnemingskomitees te beraadslaag met die oog daarop om teen 2015 n omvattende gelyke indiensnemingsplan gereed te hê waarmee die teikens van die Departement van Arbeid gehaal kan word. Die samestelling van Rainbow se arbeidsmag ten opsigte van ras, geslag en ouderdom word in Figuur 6 getoon. Rainbow het n nasionale gesondheids- en veiligheids beleid wat alle bedrywe en geriewe verbind tot die daarstelling en handhawing van n gesonde en veilige werkomgewing. Die maatskappy het in 2011 n disabling incident frequency rate (DIFR) van 1.63 (2010: 1.72) behaal. Die DIFR is n internasionaal aanvaarde standaard vir die meting van veiligheidsprestasie en hou verband met die aantal ongeskiktheidsvoorvalle vir elke man-ure gewerk. Rainbow se MIV/vigs-beleid dek die arbeidsmag en gee rigting aan die maatskappy se bestuur van MIV/vigs, met die klem op onderrig, portuuropvoeding, voorkoming en vrywillige berading en toetsing. Die beleid verseker ook dat geen diskriminasie in die werkplek plaasvind nie en dat werknemers wat die kliniek bywoon, dit vertroulik doen. Rainbow borg ook MIV/vigsbewusmakingsdae vir die jeug om die gemeenskap ingelig te hou. Rainbow se opleidingsbesteding vir die twaalf maande tot Junie 2012 het R15 miljoen bedra teenoor R16 miljoen in die vyftien maande tot Junie Figuur 6 samestelling van werksmag (soos op 30 Junie 2012) Vroue 40% Swart, Bruin, Indiër 92% Mans 60% Wit 8% jaar oud 31% jaar oud 29% 30 jaar en jonger 23% 51 jaar en ouer 17% BBSEB Rainbow se laaste BBSEB-verifiëringsproses is gedurende Augustus 2012 deur Empowerdex gedoen en n vlak 4-bydraervlak is bereik, wat gelykstaande aan n 100%-verkrygingserkenningsvlak en n totaal van punte op die generiese telkaart is. Dit verteenwoordig n verbetering van die vorige vlak 5 wat gedurende Maart 2011 behaal is. Korporatiewe maatskaplike besteding Rainbow het die volgende twee gebiede geïdentifiseer waar hy glo dat hy met sy korporatiewe maatskaplike bestedingsbeleid n betekenisvolle en volhoubare bydrae oor die lang termyn tot agtergeblewe gemeen skappe kan maak: Rainbow se maatskaplike besteding het in die twaalf maande tot Junie 2012 R4 miljoen bedra teenoor R4 miljoen in die vyftien maande tot Junie Omgewing Verwys na die omgewingsafdeling op bladsy 115 waar die omgewingspraktyke van Rainbow ook ingesluit is. Rainbow se volledige volhoubaarheidsverslag is op sy webblad by beskikbaar. > Onderwys, en > Vaardigheidsontwikkeling remgro beperk 109 geïntegreerde jaarverslag

16 Tsb Sugar Inleiding Tsb Sugar is n volfiliaal van Remgro en streef daarna om die voorste Suider-Afrikaanse suikerprodusent te wees. Die maatskappy is in 1965 gestig en besit en bedryf tans drie suikermeulens, waarvan twee in die Nkomazi-streek van Mpumalanga en een in die Pongola-streek in die noorde van KwaZulu-Natal is. Suikerprodukte word hoofsaaklik onder die bekende Selati-handelsmerk verkoop. Neweprodukte van die suikervervaardigingsproses, soos bagasse en melasse, word in die produksie van Molatek, Tsb Sugar se dierevoer-onderneming, gebruik. Die maatskappy gee ondersteuning aan meer as kommersiële en kleinboere op sowat hektaar besproeiingsgrond. In ruil hiervoor verskaf die boere ongeveer 75% van die suiker wat in die meulens verwerk word. Bestuur, risikobestuur en nakoming Tsb Sugar het n outonome direksie wat tans uit elf direkteure bestaan van wie sewe nie-uitvoerend is. Vyf van die nie-uitvoerende direkteure is onafhanklik. Die direkteure en uitvoerende bestuur van die maatskappy ten volle onderskryf die beginsel van verantwoordelike leierskap gegrond op die waardes van verantwoordelikheid, aanspreeklikheid, billikheid en deursigtigheid. Hierdie waardes is in die jaar onder oorsig verder verskans in die daarstelling van n maatskaplike-en-etiesekomitee. Bykomend tot die maatskaplike-en-etiesekomitee het die direksie ook drie ander subkomitees, te wete n oudit-en- IT-bestuurskomitee, n menslike hulpbronne-komitee en n risikokomitee aangestel om hulle met die uitvoering van sy pligte en verantwoordelikhede by te staan. Die ouditen-it-bestuurskomitee bestaan uit drie onafhanklike, nie-uitvoerende direkteure. Die risikokomitee bestaan uit twee onafhanklike, nie-uitvoerende direkteure en is verantwoordelik vir toesig oor die prosesse en beleid wat die uitvoerende bestuur implementeer om die integriteit en doeltreffendheid van risikobestuur te verseker. Die komitee word deur n interne ouditafdeling, bestaande uit toepaslik gekwalifiseerde en tegnies vaardige personeel, bygestaan. Sleutelvolhoubaarheidsgebiede, risiko s en geleenthede Belanghebbendes se kommer oor kwessies by Tsb Sugar het hoofsaaklik te doen met produkgehalte en voedselveiligheid, etikettering, suikerrietverskaffing, beheer oor stygende insetkoste en reaksie op moontlike ontwikkelinge in die bedryf. n Opsomming word op die volgende bladsy verskaf oor die maniere waarop Tsb Sugar hierdie kwessies aanspreek. remgro beperk 110 geïntegreerde jaarverslag

17 BELANGHEBBENDES SE KOMMER Produkgehalte en -veiligheid Etikettering Halaalstatus Kosjerstatus Suikerrietverskaffing Beheer van stygende insetkoste Reaksie ten opsigte van moontlike bedryfsontwikkeling WAT ONS DOEN Alle produksie- en verpakkingsgeriewe is onder die ISO 9001:2008 gehalte- en voedselsekerheidsbestuurstelsel gesertifiseer Verpakkingsgeriewe is ook onder die voedselseker heidstelsels van Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP), SANS10330:2007 en PAS220 (voor vereiste programme), asook SANS1049:2011 gesertifiseer Suikerprodukte word verskaf ingevolge n Certificate of Analyses (COA) om die gehalte van produkte te sertifiseer Voldoen aan die regulasies van die Wet op Voeding stowwe, Kosmetiekware en Ontsmettings middels (Nr. 154 van 1972) Ondersteun die Verbruikersgoedereraad van Suid-Afrika (CGCSA) en die Global Food Safety Initiative (GFSI) in die lys van alle produkte met GFSI Alle suiker wat vervaardig word, het halaalstatus. Inspekteurs van die Islamietse Raad van Suid-Afrika sien toe dat alle praktyke in ooreenstemming met halaalstandaarde is Suiker en alle bestanddele wat in die vervaardigings proses gebruik word, het Kashrut (kosjer)-status. Inspekteurs van die Kashrut Department of the Union of Orthodox Synagogues in Suid-Afrika sien toe dat alle praktyke in ooreenstemming met kosjer-vereistes is Proaktiewe betrokkenheid by grondhervormingsprogramme om die implementering van volhoubare boerderymodelle te beïnvloed Bevorder beskikbaarheid en veiligheid van besproeiingswater deur deelname aan waterbestuur en beheer van waterbestuursliggame, soos besproeiingsrade en opvangbestuursagentskappe. Verbeter produksie en doeltreffendhede om eenheids koste te verminder Beveilig alternatiewe bronne van inkomste deur diversifi kasie na opwekking van krag en/of etanolproduksie Volgehoue deelname aan suikerbedryfstrukture Interaksie met alle belanghebbendes met betrekking tot die hersiening van die Suikerwet van 1978 om te help met die implementering van n volhoubare bedryfsmodel Mense Tsb Sugar het tans sowat werknemers op n heeltydse grondslag in diens. Die maatskappy is by twee bedingingseenhede betrokke en die vergoeding van nagenoeg 56% van die permanente arbeidsmag word deur kollektiewe ooreenkomste binne hierdie bedingingstrukture bepaal. Gelyke indiensneming by Tsb Sugar word deur n gelyke indiensnemingsforum bestuur, wat steun verleen aan gestruktureerde en gereelde deelname deur werknemerverteenwoordigers aan die proses, sowel as aan die finalisering van die arbeidsplan wat jaarliks aan die Departement van Arbeid voorgelê word. Verwys na Figuur 7 waar meer besonderhede oor die samestelling van Tsb Sugar se arbeidsmag ten opsigte van ras, geslag en ouderdom verskaf word. Hoewel pogings aangewend word om swart verteenwoordiging op bestuursvlak in die maatskappy te verbeter, bly die algemene tekort aan gespesialiseerde vaardighede, veral ten opsigte van ingenieurswese en suikertegnologie, beperkende faktore. Aangesien veiligheid n hoofstrategiese doelwit van Tsb Sugar is, beskik dit oor n formele gesondheidsen-veiligheidsprogram wat op n deurlopende grondslag deur veertien gesondheids-en-veiligheidskomitees regdeur die maatskappy gemonitor word. In die jaar onder oorsig het die maatskappy n DIFR van 1.3, teenoor 0.7 in 2011, behaal. Tsb Sugar gebruik die NBVV-stelsel om sy gesondheids- en veiligheidsprosesse te bestuur en in die jaarlikse eksterne oudit wat in Oktober 2011 gedoen is, het die maatskappy n vierster NBVV-gradering ontvang (2010: vyfster NBVV-gradering). Tsb Sugar beskou hierdie laer vlak van DIFR, sowel as die laer NBVV-gradering as n tydelike terugslag en planne om terug te keer na vorige vlakke is reeds in plek. Benewens bogenoemde, bedryf Tsb Sugar drie hoofklinieke (een by elke suikermeule) en sewe satellietklinieke tot voordeel van sy werknemers. Hierdie klinieke word deur dokters, verpleegsters, en ander gekwalifiseerde mediese personeel bedien. remgro beperk 111 geïntegreerde jaarverslag

18 MIV/vigs-bewusmakingsprogramme word binne Tsb Sugar bevorder en deur 54 portuurgroepopvoeders regdeur die maatskappy ondersteun. Die portuurgroep opvoeders kry formele opleiding en die doelwit vir elke opvoeder is om een opleidingsessie per maand te hou. Die maatskappy steun vrywillige berading en toetsing en die regeringsgedrewe program om anti-retrovirale middels te verskaf. Tsb Sugar se opleidings- en ontwikkelingsplan gee aandag aan gebiede soos leierskap/bestuursvaardighede, strategiese vaardighede en vermoëns, sowel as bedryfsopleiding. Die maatskappy se interne opleidingsentrum is in terme van omvang en gehaltestandaarde as n instituut vir sektorale en beroepsvoortreflikheid (ISOE) geakkrediteer. Opleidingsbesteding het in die twaalf maande tot Junie 2012 R16 miljoen teenoor R15 miljoen in die vyftien maande tot Junie 2011 bedra. Figuur 7 samestelling van werksmag (soos op 30 Junie 2012) Vroue 14% Swart, Bruin, Indiër 86% Mans 86% Wit 14% jaar oud 31% jaar oud 28% 30 jaar en jonger 19% 51 jaar en ouer 22% BBSEB Tsb Sugar se jongste BBSEB-verifiëringsproses is in Maart 2012 deur Nera gedoen en n vlak 5-bydraersvlak is behaal, wat gelykstaande aan n 80%-verkrygingserkenningsvlak en n totaal van punte op die generiese telkaart is. Dit verteenwoordig n verbetering van die vorige vlak 6 wat in Junie 2011 behaal is. Verskeie inisiatiewe is deur die maatskappy geïmplementeer om sy BBSEB-gradering te verbeter. Die doelwit is om oor n driejaar-tydperk tot n vlak 4-bydraer te vorder. Korporatiewe maatskaplike besteding Tsb Sugar se korporatiewe maatskaplike bestedings program dek terreine soos onderwys, gesondheid, sportgeleenthede, sowel as maatskaplike opheffing in plattelandse gebiede. Volledige besonder hede oor hierdie inisiatiewe van die maatskappy is op sy webblad beskikbaar. Die maatskappy se maatskaplike besteding vir die twaalf maande tot Junie 2012 het R3 miljoen beloop teenoor R4 miljoen in die vyftien maande tot Junie Omgewing Verwys na die omgewingsafdeling op bladsy 115 waarby die omgewingspraktyke van Tsb Sugar ook ingesluit is. Vir meer besonderhede oor Tsb Sugar word u verwys na sy webblad by Wispeco Inleiding Wispeco is n volfiliaal van Remgro en een van Suid- Afrika se voorste aluminiumverskaffers. Sy hoof besigheid is die vervaardiging en verspreiding van uitgedrukte aluminiumprofiele, wat hoofsaaklik deur die bou, ingenieursen duursame goedere-sektor gebruik word. Tans is die maatskappy die grootste verskaffer van aluminium aan die boubedryf en is die leier op die gebied van die ontwikkeling van boukundige aluminiumprodukte om aan die vereistes van die nuwe bouregulasies te voldoen. remgro beperk 112 geïntegreerde jaarverslag

19 Bestuur, risikobestuur en nakoming Wispeco se direksie bestaan tans uit vier direkteure van wie een onafhanklik is. Die samestelling van die direksie voldoen dus nie aan King III se vereistes rakende onafhanklikheid nie. Remgro het tans twee verteenwoordigers in Wispeco se direksie en as deel van hul pligte moet hulle toesien dat gesonde bestuurs- en volhoubaarheidspraktyke gevolg word deur die aanvaarding en toepassing van Remgro se beleide, prosesse en prosedures. Gedurende die jaar onder oorsig is n maatskaplike-en-etiesekomitee daargestel soos vereis deur die nuwe Maatskappywet. Daar moet gelet word daarop dat die samestelling van Wispeco se ouditkomitee ook nie aan die vereistes van die nuwe Maatskappywet en King III voldoen nie. In hierdie verband tree hy op as n subkomitee van Remgro se ouditen-risikokomitee en rapporteer aan daardie komitee by wyse van notules van vergaderings wat in die agenda van laasgenoemde ingesluit word. Remgro se interne ouditafdeling is verantwoordelik vir alle interne ouditwerk by Wispeco en help die maatskappy se direksie sodoende om n omvattende risikobestuurstelsel in stand te hou. Sleutelvolhoubaarheidsgebiede, risiko s en geleenthede Belanghebbendes se kommer oor kwessies by Wispeco het hoofsaaklik te doen met produkgehalte, veilig heid, grondstofverkryging, kliëntediens en omgewingskwessies. n Opsomming van maniere waarop Wispeco hierdie sake hanteer, word hieronder verskaf. Goedkoop invoere deur mededingers is die grootste risiko wat die langtermyn-volhoubaarheid van Wispeco se vervaardiging raak. Dit het die maatskappy gedwing om produksiedoeltreffendhede te verbeter. BELANGHEBBENDES SE KOMMER Produkgehalte Veiligheid Grondstofverkryging Kliëntediens Omgewingsimpak (verwys ook na die omgewingsafdeling op bladsy 115) WAT ONS DOEN Aanstelling van toegewysde gehaltebeheerders op elke produksielyn om te verseker dat produksie binne bepaalde toleransievlakke en spesifikasies geskied Maandelikse vergaderings waar gehaltetendense gemonitor en probleemgebiede geïdentifiseer en oplossings gevind word Uitpersprodukte geproduseer volgens BS-EN755, klaarprodukte volgens SANS1796 en SANS999 Toegewysde veiligheidsbeampte, bygestaan deur veiligheidsbeamptes op aanlegvlak Maandelikse veiligheidsinspeksieverslae vir voorlegging aan die maandelikse veiligheidsvergaderings Verkryging van hoëgehalte suiwer perspale van vier toegewysde bronne oor die wêreld Uitgebreide verkryging van tweedehandse aluminium, wat gesorteer word om onsuiwerhede te verwyder en met grondstof gemeng word tot korrekte metallurgiese samestelling, volgens spesifikasie In ooreenstemming met sy visie van een-dag-aflewering is die maatskappy in staat om op kort kennisgewing spaarkapasiteit en oortydskofte in alle bedryfseenhede te aktiveer om verhoogde aanvraag te hanteer Skofstelsels laat n groot mate van buigsaamheid toe ten opsigte van arbeidsbeskikbaarheid en produksievermoë Buigbare produksieskedulering maak daarvoor voorsiening dat dringende voorkeurbestellings en spesiale versoeke van kliënte daagliks in produksieskedules ingesluit kan word Die deurlopende monitor en beheer van uitvloei by die maatskappy se anodiseer- en poeierlaagaanlegte om nakoming van vereiste afvloeivlakke te verseker Die deurlopende monitor van energieverbruik om maksimum doeltreffendheid te verseker en om geleenthede vir energiebesparing te identifiseer remgro beperk 113 geïntegreerde jaarverslag

20 Mense Die vergoeding van personeel wat in vakunies georganiseer is, maak 78% van Wispeco se heeltydse arbeidsmag uit. Hul vergoeding word jaarliks volgens n hoofooreenkoms deur die bedingingsraad van die metaal- en ingenieursbedrywe onderhandel. Die jongste tweejaar-skikkingsooreenkoms is in Julie 2011 bereik. Gelyke indiensneming word deur n gelyke indiensnemingskomitee by Wispeco bestuur, wat maandeliks vergader en verskaf insette in die finalisering van die arbeidsplan wat jaarliks aan die Departement van Arbeid voorgelê word. Die meeste transformasie-doelwitte wat in die vorige gelyke indiensnemingsplan in die vooruitsig gestel is, is behaal. n Senior bestuurder het die verantwoordelikheid om Wispeco se transformasieproses te bestuur. Verwys na Figuur 8 waar meer besonderhede oor die samestelling van Wispeco se arbeidsmag volgens ras, geslag en ouderdom verskaf word. Wispeco bestuur erken sy verantwoordelikheid ten opsigte van gesondheids- en veiligheidsaspekte, asook die daarstelling van n gunstige werkomgewing vir personeel. In hierdie verband het Wispeco n toegewysde veiligheidsbeampte wat vir die bestuur van die maatskappy se gesondheids- en veiligheidsprogram verantwoordelik is. Elke perseel het ook n veiligheidsverteenwoordiger wat maandelikse inspeksies doen. In die twaalf maande tot 30 Junie 2012 het Wispeco nege en twintig beserings gehad wat behandel kon word in die interne klinieke. Dertien gevalle is ingevolge die Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes in dieselfde tydperk gerapporteer. Die maatskappy het n onafhanklike konsultant aangestel om sy gesondheids- en veiligheidsprosesse te help bestuur met spesifieke klem op geraas, stofmetings en die dra van beskermende klere. Die volgende gesondheids- en veiligheidsoudit word in September 2012 gedoen. Bewusmaking ten opsigte van MIV/vigs geskied hoofsaaklik deur opleidingsprogramme, wat deur sewentien portuurgroepopvoeders by Wispeco se hoofkantoor ondersteun word. Die portuurgroepopvoeders verskaf informele steun en leiding aan geaffekteerde personeel en hul gesinne. Die maatskappy ondersteun ook die regering se program vir anti-retrovirale middels en dra sorg dat die MIV-status van alle werknemers vertroulik hanteer word. n Goed gevestigde opleidingskomitee by Wispeco het die verantwoordelikheid om die opleidingsbehoefte van personeel te identifiseer en opleidingsprogramme te ontwikkel wat werknemers in staat sal stel om die vereiste vaardighede te ontwikkel en te handhaaf, sodat die maatskappy sy mededingende posisie in die mark kan behou. Hierdie inisiatiewe sluit in: formele opleidingsprogramme in die vorm van leerlingskappe vir leierskapsontwikkeling, sowel as tegniese opleiding in die vorm van vakleerlingskappe. Die afgelope jaar is die bestuur sertifikaat (NKR-vlak 3)-opleidingsprogram uitgebrei en meer as 30 eerstelyn-bestuurders en mense met leier-skappotensiaal woon hierdie opleiding in Gauteng en Kaapstad by. Twee interne werknemers het met n vakleerlingskapprogram begin vir hul elektrisiën- en masjienmonteurskwalifikasies. Die maatskappy het ook n trotse opleidingsrekord ten opsigte van gestremdes en die afgelope ses jaar is formele opleiding aan dowes verskaf. In hierdie verband het n nuwe groep van tien jong swart mans en vroue n aluminiumvervaardigingsleerlingskap in Januarie 2012 begin. Die merseta het diskresionere befondsing aan Wispeco beskikbaar gestel vir hierdie groep dowe leerders. Opleidingsbesteding vir die twaalf maande tot Junie 2012 het R5 miljoen bedra teenoor R6 miljoen in die vyftien maande tot Junie Figuur 8 Samestelling van arbeidsmag (soos op 30 Junie 2012) Vroue 23% Swart, Bruin, Indiër 86% Mans 77% Wit 14% jaar oud 38% jaar oud 24% 30 jaar en jonger 18% 51 jaar en ouer 20% remgro beperk 114 geïntegreerde jaarverslag

21 BBSEB Wispeco se jongste BBSEB-verifiëringsproses is in Desember 2011 deur BEEScore voltooi en n vlak 4- bydraervlak is behaal, wat gelykstaande aan n 100%- verkrygingserkenningsvlak en n telling van punte op die generiese telkaart is. Dit verteenwoordig n verbetering van die vorige vlak 5 wat in Maart 2011 behaal is. Wispeco is besonder trots daarop dat hy, soos met die vorige verifikasie, in drie kategorieë, te wete vaardigheids-, ondernemingsen sosio-ekonomiese ontwikkeling, die maksimum aantal punte behaal het. Die vaardigheidsontwikkelingskategorie beoordeel die mate waarin die werkgewer inisiatiewe onderneem het om die vaardighede van swart werknemers te ontwikkel. Verskeie inisiatiewe is deur die maatskappy geloods om sy BBSEB-gradering oor die medium termyn te verbeter. Korporatiewe maatskaplike besteding Wispeco se korporatiewe maatskaplike bestedingsprogram behels hoofsaaklik opleidings programme vir die vervaardiging en installering van produkte vir die boubedryf. Hierdie praktiese opleiding word deur ervare opleiers by tegniese opleidingsentra in Kaapstad, Durban en die maatskappy se hoofkantoor in Johannesburg gefasiliteer. Die afgelope jaar is meer as 565 mense opgelei teen n koste van sowat R0.8 miljoen vir Wispeco. Opleiding sluit bekendstellingsprogramme sowel as gevorderde produkspesifieke leerplanne in. Omgewing Verwys na die omgewingsafdeling op bladsy 115 waarby die omgewingspraktyke van Wispeco ook ingesluit is. Vir meer besonderhede oor Wispeco verwys ons u na die webblad by omgewing In 2012 het Remgro hom verder toegespits op sy verbintenis tot omgewingsvolhoubaarheid. Dit het aansienlike besparings in natuurlike hulpbronverbruik en koste meegebring, asook verhoogde erkenning vir pogings aangewend. In die jaar onder oorsig is aandag veral aan koolstofuitlatings, energie, water en afvalstowwe gegee. Aanspreeklikheid Onder leiding van sy omgewingbestuursbeleid (die beleid) en die rapporteringsaanwysers van die Global Reporting Initiative (GRI) G3, streef Remgro daarna om sy omgewingsvertoning voortdurend teenoor gestelde doelwitte te verbeter; te voldoen aan alle relevante wetgewing; en om werknemers in goeie omgewingspraktyke op te lei en te onderrig. Hierdie beginsels word hoofsaaklik bepaal deur te fokus op sleutelgebiede van omgewingsimpak waaroor Remgro beheer het. Die beleid sluit Remgro Bestuursdienste Beperk (RBD sy dienstemaatskappy), Rainbow Chicken, Tsb Sugar en Wispeco in. Die Remgro-direksie is in die finale instansie verantwoordelik vir die implementering van die beleid, maar het hierdie verantwoordelikheid na die risiko-en- IT-bestuurskomitee gedelegeer, wat moet toesien dat die omgewingsprosedures wat RBD implementeer en handhaaf, hersien en vir goedkeuring aanbeveel word. Sover dit Rainbow, Tsb Sugar en Wispeco betref, is dit die verantwoordelikheid van Remgro se verteenwoordigers in daardie direksies om die nodige gerusstelling ten opsigte van die doeltreffendheid van die onderskeie maatskappye se omgewingsbestuursprosesse te verkry. Fokus op koolstofuitlatings Remgro het op internasionale en die plaaslike klem op klimaatsverandering gereageer deur sy koolstofvoetspoor te verminder en kennis te neem van die moontlike impak wat klimaatsverandering op sy werksaamhede mag hê. Remgro se meting en optrede om koolstof te verminder, is in 2011 weer deur die Koolstofopenbaarmakingsprojek (CDP) erken en die maatskappy is onder die boonste sewe genoteerde JSE-maatskappye geplaas wat n A - gradering vir koolstofbestuur ontvang het. Die CDP is n beleggersgedrewe projek vir die 100 topmaatskappye wat op die JSE genoteer is om hul koolstofuitlatings, koolstofstrategieë en waarneembare risiko s en geleenthede wat verband hou met klimaatsverandering openbaar te maak. In 2010 was Remgro gesamentlik in die sesde plek op die CDP-leierskapsindeks, terwyl Rainbow Chicken sewende was. Remgro se vertoning is grootliks moontlik gemaak deur betekenisvolle inisiatiewe wat daartoe gelei het dat koolstofuitlatings in absolute terme, sowel as in die intensiteitsvlak daarvan, gedaal het. Die afgelope jaar het Remgro sy 2011-koolstofuitlatings herbereken om dit in ooreenstemming met die nuwe finansiële verslagtydperk van Julie-Junie te bring en onlangs is die 2012-berekening vir dieselfde tydskaal voltooi. In beide gevalle is die koolstofvoetspoor bepaal in ooreen-stemming met die Kweekhuisgasprotokol (GHG-protokol) wat koolstofuitlatings in die volgende kategorieë ontleed: > Vlak 1 direkte uitlatings deur toerusting in Remgro se besit, bv. die fabrieke van Rainbow Chicken, Tsb Sugar, Wispeco, ens. > Vlak 2 indirekte uitlatings deur die gebruik van elektrisiteit > Vlak 3 indirekte uitlatings deur derdeparty-verskaffers, bv. besigheidsvervoer, kantoorpapier, derdeparty-vervoer, ens. > Nie-Kyoto GHG-gasse, bv. freon wat in lugversorgingsen verkoelingstoerusting gebruik word. remgro beperk 115 geïntegreerde jaarverslag

22 Figuur 9 remgro se ghg-uitlatings (tco 2 e) % 6% 43% 47% 51% 47% Vlak 1-uitlatings Vlak 2-uitlatings Vlak 3-uitlatings totale koolstofuitlatings per filiaalmaatskappy Rainbow* Chicken Tsb Sugar Wispeco RBD Totaal 2011 (tco 2 e) (tco 2 e) * n 73%-filiaal van Remgro Verwys na Figuur 9 vir n ontleding van Remgro se GHGuitlatings per kategorie, uitgedruk in tonnemaat koolstofdioksied-ekwivalent (tco 2 e). Die bostaande tabel dui Remgro se GHG-uitlatings per filiaal aan vir 2011 en 2012 volgens die nuwe verslagtydperk (Julie-Junie). Terwyl Tsb Sugar, Wispeco en RBD almal hul uitlatings oor die twee verslagtydperke verminder het, het die grootste bydrae tot die vlak 1-uitlatingsvermindering van Tsb Sugar gekom danksy n noemenswaardige vermindering in steenkoolverbruik in Die intensiteit van Remgro se uitlatings, soos gerapporteer teenoor die aantal werknemers, het ook n aansienlike afname getoon sedert Hierdie daling is die direkte gevolg van die algehele daling in uitlatings. Verskeie koolstofverminderingsprojekte is tans in verskillende stadiums van ontwikkeling regdeur die groep. Baie hiervan is toegespits op energievermindering in die bedrywe van die onderskeie filiale en hoewel alle projekte nie finansieel gekwantifiseer is nie, word daar verwag dat die implementering van die projekte aansienlike kostebesparings sal meebring. GHG-UITLATINGS per VOLTYDSE WERKNEMER (VWN) (tco 2 e/vwn) remgro beperk 116 geïntegreerde jaarverslag

23 Stadium van ontwikkeling Aantal koolstofverminderingsprojekte Geraamde jaarlikse CO 2 e-besparing Word ondersoek 6 Nog nie vasgestel nie Gaan geïmplementeer word t Implementering aan die gang t Reeds geïmplementeer t Fokus op energie Remgro se bedryfsfiliale is aansienlike verbruikers van verskillende primêre en sekondêre energiebronne. Terwyl dit erken word, word pogings steeds aangewend om sodanige verbruik te verminder. Betekenisvol was die vermindering in die verbruik van steenkool, vloeibare petroleumgas en resbrandstof-olie in Sekondêre energieverbruik (elektrisiteit) is steeds besig om af te plat namate bedryfsfiliale probeer om ondanks verhoogde produkuitset bestendige verbruik te handhaaf. In 2011 is elektrisiteit die eerste keer by Tsb Sugar se landbouplase gemeet. Hernieubare elektrisiteit word by Tsb Sugar se produksiebedrywe gebruik deur die verbranding van bagasse. Hernieubare elektrisiteit wat nie direk deur Tsb Sugar verbruik word nie, word na die nasionale netwerk herlei. Die volgende energiebesparende inisiatiewe is in die verslagtydperk geïmplementeer: Rainbow > energiebesparende liginstallasies in vier pluimveehokke > outomatisering van steenkoolverhitting by die verwerkingsaanlegte op Worcester, Hammarsdale en Rustenburg Wispeco > energiebesparende liginstallasies in fabrieke > aanbring van energiebesparende stortkoppe > omskakeling van hoë na lae vlam in hersmeltingsproses, waardeur gasverbruik verminder is Tsb Sugar > diens en onderhoud van hidrokragaanleg om meer as kwh hernieubare elektrisiteit te verskaf teen n aansienlike jaarlikse kostebesparing Rainbow stel ondersoek in na die installering van biogasverwerkers, waar hoenderafval as primêre voerstof gebruik word. Dit sal vir Rainbow elektrisiteit ter plaatse lewer of andersins kan die elektrisiteit na die nasionale netwerk herlei word met die doel om koolstofkrediete te verdien. Die projek is tans in n aanvangsfase. Fokus op water Remgro raak toenemend bewus daarvan dat sy bedrywighede in Suid-Afrika vatbaar is vir n waterskaarste en dat die situasie, realisties gesproke, kan vererger weens die uitwerking van klimaatsverandering. In reaksie hierop is daar begin om waterverbruikspatrone by bedryfsfiliale te bepaal en die risiko te ontleed wat onsekere waterbeskikbaarheid in die toekoms mag meebring. Beide Tsb Sugar en Rainbow is afhanklik van water as n waardevolle bron (as inset, asook as vergaarplek vir afvloei). Rainbow het n belegging gemaak in twee kunsmatige vleilandgebiede, waar natuurlike plantegroei gebruik word om organiese stowwe wat vir die skoonmaak van die pluimveehokke gebruik word, af te breek voordat dit vir besproeiing gebruik word. Daarbenewens word herwonne water van Rainbow se drie primêre verwerkingsaanlegte as gryswater vir skoonmaakdoeleindes gebruik, terwyl die Worcester-fabriek belê het in n waterbehandelingsaanleg wat vry van chemikalieë is. Dit het tot n aansienlike verbetering in die gehalte van afvalwater gelei. Fokus op afvalstowwe Hoewel alle afvalstrome nie gemeet word nie, is Remgro bewus van die voordele wat n goed bestuurde afvalproses vir die omgewing en die onderneming se aansien en finansies inhou. n Soortgelyke voordeel kan behaal word deur die gebruik van herwonne materiaal in produkte te bevorder. In hierdie verband bestaan 69% van die aluminium wat in Wispeco se vervaardigingsprosesse gebruik word uit aluminium wat uit gebruikte produkte herwin is, terwyl Rainbow die volgende afvalherwinningsinisiatiewe geïmplementeer het: > afvalkarton, plastiek en metaal word aan herwinners verkoop > verwydering van afvalsteenkoolas > hoenderafval word as kunsmis verkoop > herwonne papier word in buitenste kartonverpakking gebruik > herwonne plastiek word in plastiekvangkratte gebruik > verskeie verminderings is in verpakkingsvolumes behaal, insluitende die besparing van 561 ton nuwe vulstukke, deur die omskakeling van 23% van alle kartonne in herwonne vulstukke. Nakoming In die tydperk onder oorsig was daar geen wesentlike nie-nakoming ten opsigte van enige omgewingswette, regulasies, aanvaarde standaarde of kodes van toepassing op die groep nie, en daar is ook geen noemenswaardige boetes gehef nie. remgro beperk 117 geïntegreerde jaarverslag

24 GRI-aanwyserTABel* Aanwyser en beskrywing Eenhede Uitlatings, afvloei en afval Totale direkte en indirekte GHG-uitlatings Vlak 1 Direkte uitlatings tco 2 e Vlak 2 Indirekte uitlatings tco 2 e Vlak 3 Indirekte uitlatings tco 2 e Ander relevante indirekte GHG-uitlatings tco 2 e Energie Direkte energieverbruik deur primêre bron Petrol kiloliter Diesel kiloliter Vliegtuigbrandstof kiloliter Natuurlike gas m 3 Vloeibare petroleumgas kiloliter Steenkool ton Paraffin kiloliter Resbrandstof-olie kiloliter Swaar oondolie kiloliter Koolstofdioksied ton Indirekte energieverbruik deur sekondêre bron Elektrisiteit (nie-hernieubaar) kwh Elektrisiteit (hernieubaar) kwh Water Totale wateronttrekking by bron kiloliter Totale volume waterherwinning en hergebruik kiloliter * Die getalle hierbo sluit Rainbow Chicken, Tsb Sugar, Wispeco en RBD in en dek die twaalfmaande-tydperke geëindig 30 Junie 2011 en 30 Junie remgro beperk 118 geïntegreerde jaarverslag

25 Millenniapark Remgro se nuwe groen hoofkantoor Remgro Beperk se nuwe korporatiewe hoofkantoor, wat in Stellenbosch geleë is, het n vyfster-kantoorontwerpgradering van die Suid-Afrikaanse Raad vir Groenbou (SARG) ontvang. Dis die eerste sodanige erkenning vir n bestaande gebou wat opgeknap is en bevestig Remgro se verbintenis tot n volhoubare toekoms. Die keuse om die kantoorgebou, wat as n klein ikoon in hierdie gedeelte van Stellenbosch staan, op te knap eerder as te sloop, was vanweë omgewingssowel as sentimentele redes. Die SARG is n onafhanklike, nie-winsgewende lidmaatskapsgedrewe organisasie wat in 2007 tot stand gebring is deur leiers van alle sektore van die kommersiële eiendomsbedryf. Die groengebou-metingsinstrument (groenster) stel standaarde en norme vir groen geboue en maak n objektiewe beoordeling moontlik van hoe groen n gebou is. n Tussenverdieping is in die bestaande dakruimte aangebring om voorsiening te maak vir broodnodige stoorruimte en toekomstige uitbreiding. Die ou staaldakstruktuur is hergebruik in die vervaardiging van die nuwe onderdakparkeringstrukture 70% van alle staal op die perseel kom van die oorspronklike gebou. Gebreekte klip en beton van die gesloopte gedeeltes van die bestaande gebou is ook hergebruik om die vlak van die parkeerterrein tot bo die 50-jaarvloedvlak te verhoog. Die helfte van die ou plaveiwerk is behou en n nuwe deurdringbare plaveistelsel is op spesifieke plekke op die parkeergebied aangebring om reënwater te versamel en water te filtreer. Reënwaterbenutting, die hersirkulering van gryswater, doeltreffende sanitêre ware, drupbesproeiing en die slim keuse van plante in die landskapsontwerp, dra alles by tot n aansienlik laer waterverbruik by Millenniapark. Die gebruik van n energiedoeltreffende kouestraal lugversorgingstelsel, energiebesparende ligontwerp en -spesifikasies, asook sonwaterverwarmers het n aansienlike besparing in energie teweeggebring. remgro beperk 119 geïntegreerde jaarverslag

26 Die ekologiese waarde van die perseel is merkbaar verbeter deur die omvattende rehabilitasie van n bestaande vleiland. Die gebruik van alternatiewe vervoer word aangemoedig deur die skep van saamrygeleenthede, die verskaffing van laaistasies vir elektriese of hibridevoertuie, parkeerareas vir motor- en trapfietse, toegewysde stoorfasiliteite vir fietse, asook sluitkaste en stortgeriewe vir fietsryers. Materiaal wat gebruik is, is versigtig gekies met inagneming van die volhoubaarheid daarvan. So byvoorbeeld was 95% van die hout wat gebruik is afkomstig van volhoubare woude, verwe en kleefmiddels moes volgens spesifikasie n lae volatiele organiese inhoud hê, en 30% minder sement is in beton gebruik. Sommige van die ontwerpbeperkinge van die ou gebou was die diep, donker binneruimtes, lang gange en lae kopruimte op die grondvloer. Dit is oorkom deur die inbring van vier groot dagligte bokant die dubbele volumes, glasafskortings en gekromde gange, verbind deur oop rusareas, wat die sonlig dieper in die kern van die gebou laat inval en die uitsig op die tuine buite en die omringende berge vergroot. Die resultaat van die opknapping is n volhoubare, omgewingsensitiewe gebou wat visueel deur n rustige (onderbeklemtoonde), eietydse argitektuur gedefinieer word. Terugvoer Ons verwelkom enige terugvoer oor Remgro se volhoubare ontwikkelingspraktyke, asook oor hierdie verslag. Skakel asseblief in dié verband: Die maatskappysekretaris Mariza Lubbe Tel: +27 (0) , Faks: +27 (0) E-pos: ml@remgro.com Posadres: Posbus 456, Stellenbosch 7599 remgro beperk 120 geïntegreerde jaarverslag