FÉLAGSLEG SÁLFRÆÐI GLOSSARY

Transcription

1 FÉLAGSLEG SÁLFRÆÐI GLOSSARY 1. kafli Social psychology: Allport, 1954: the scientific investigation of how the thoughts, feelings and behaviors of the individual are influenced by the actual, imagined or implied presence of others, vísindagrein sem skoðar áhrif annarra á einstaklinga, skoðar atferli (sjáanlegt og mælanlegt). Vísindaleg, fer eftir vísindalegu aðferðinni, tilraunagrein, fjöldamargar tilraunir hafa verið gerðar. Notar tilraunaaðferðir, tölfræði, o.fl. Behavior: Atferli, það sem fólk gerir sem hægt er að mæla og skoða. Science: Vísindi, vísindaleg aðferð felur í sér að skoða náttúruna/það sem er í henni með því að safna gögnum til þess að prófa tilgátur. Theory: Kenning, samansafn tengdra hugtaka eða lögmála sem útskýra ákveðið fyrirbæri. Data: Gögn, hægt að sannreyna þau, öllum aðgengileg. Hypotheses: Staðhæfing/forspá sem má reynsluprófa (empirically testable). Independent variables: Óháðar breytur, yfirleitt einhverskonar inngrip, eiginleikar aðstæðna sem breytast eða hægt er að eiga við í tilraun til þess að sjá hvort einhver áhrif verði á háða breytu. Dependent variables: Háðar breytur, breytur sem breytast sem afleiðing breytinga á óháðu breytum. Yfirleitt í sálfræðinni erum við með einhverskonar atferli sem háða breytu. Confounding: Þegar 2 eða fleiri óháðar breytur hafa samverkandi áhrif þannig að það er erfitt að segja til um hver þeirra hafði áhrif á háðu breytur. Laboratory: Tilraunastofa, gerðar tilraunir þar, gögnum safnað. External validity or mundane realism: Ytra réttmæti, hversu vel líkjast tilraunaaðstæðurnar raunverulegum aðstæðum? Internal validity or experimental realism: Innra réttmæti, eru breytur vel skilgreindar, eru þær að hafa einhver áhrif á þátttakendur? Subject effects: Áhrif þátttakenda sem eru ekki handahófskennd, t.d.þóknunarhrif. Demand characteristics: Þóknunarhrif, einhverjir eiginleikar tilraunirnar virðast krefjast ákveðinnar svörunar og þátttakandi þóknast aðstæðunum með því að veita þá svörun. Experimenter effects: Áhrif rannsakenda á tilraun/þátttakendur, yfirleitt ómeðvitað, t.d.að ýja að því hver tilgátan sé eða hverju sé verið að leita að. Double-blind: Tvíblind rannsókn er þegar hvorki þátttakandi né rannsakandi veit hvaða þátttakendur eru í hvaða hóp, mjög algengt í lyfjarannsóknum, þá veit hvorki þátttakandi né rannsakandi hvort þátttakandi sé að fá alvöru lyf eða bara placebo. Correlation: Fylgni, þegar ein breyta breytist í samræmi við aðra breytu en það er samt ekki hægt að segja til um orsakasamband þar á milli. Archival research: Þar sem er farið yfir gögn en engin rannsókn eða tilraun gerð, bara skoðað gögn frá öðrum og reynt að túlka þau. Case study: Einstaklingsrannsókn, in depth skoðun á einni manneskju eða litlum hóp. Statistics: Tölfræði, mikið notuð í félagssálfræði til að skoða marktekt t.d. t-test: T-próf, hægt að nota til að skoða marktekt, skoðar mun á meðaltölum. Statistical significance: Tölfræðileg marktekt þýðir í raun bara að munurinn sem er marktækur er ekki til kominn fyrir tilviljun. Metatheory: Metakenning, samansafn tengdra hugtaka og lögmála sem varða hvaða kenning eða hvaða tegund kenningar er viðeigandi. Radical behaviorist: Róttækur atferlissinni, útskýrir allt atferli með vísun í styrkingarhætti, skilyrðingu, ekkert cognitive eða tilfinningar eða neitt. Neo-behaviorism: Ný-atferlishyggja, útskýrir atferli með vísun í umhverfi (sbr hefðbundin atferlishyggja), en líka með vísun í tilfinningar, motivation og fleira. Cognitive theories: Hugrænar kenningar, útskýra atferli með túlkun einstaklinga á reynslu sinni og umhverfi, skipulagningu atferlis o.fl. Einstaklingurinn er virkur í bæði túlkun og skipulagningu. Social neuroscience: Félagsleg taugavísindi, reyna að útskýra þau fyrirbæri sem eru almennt skoðuð í félagssálfræði með vísun í taugaferli.

2 Evolutionary psychology: Þróunarleg sálfræði, útskýrir hagkvæma eða nytsamlega sálfræðilega eiginleika (t.d.minni, skynjun, tungumál) með vísun í þróunarfræði, eiginleikar hafa valist út af náttúruvali og hjálpa einstaklingnum, ættinni og tegundinni að komast af. Evolutionary social psychology: Þróunarleg félagssálfræði er undirflokkur þróunarsálfræði og segir að allt félagslegt atferli sé aðlögunaratferli og hafi þar af leiðandi valist út af því það er þróunarfræðilega hagkvæmt, hjálpa tegundinni að komast af. Reductionism: Smættunarhyggja, fyrirbæri á að útskýra á lægra stigi, lower level of analysis, missir þó oft útskýringar kraft (power). Level of analysis (or explanation): Þau hugtök, mekanismar og tungumál sem notað er til að útskýra fyrirbæri t.d. Eitt level of analysis er sálfræðilegt, annað eðlisfræðilegt. Ólík hugtök og tungumál sem er notað þarna. Positivism: Framhyggja; vísindin eru eina leiðin að sannri þekkingu. Vísindatrú. Operational definition: Aðgerðabundin skilgreining, gerir kleift að mæla, manipúlera. Greind er það sem greindarpróf mæla. Völker-psychologie: Forveri nútíma félagssálfræði, Wundt, þýskir sálfræðingar, skoða the collective mind, 19.öld. Experimental method: Tilraunaaðferð, viljandi eru ákveðnar, óháðar, breytur manipúleraðar til þess að skoða áhrif þeirra á eina eða fleiri háðar breytur. Behaviorism: Atferlishyggja, áhersla á að útskýra sjáanlega hegðun með vísun í styrkingarhætti. 2. kafli Social cognition: Hugræn ferli og strúktúrar sem hafa áhrif á hegðun og eru undir áhrifum hennar. Behaviorism: sjá í 1. kafla Gestalt psychology: Skynheildarsálfræði, sú nálgun sem segir að heildin hafi áhrif á hluta hennar en ekki öfugt. Einnig notað sem almennt heiti þegar er verið að tala um kenningu eða nálgun þar sem heildin skiptir máli, hvort sem það sé skynjun eða með öðrum hætti. Cognitive consistency: Hugrænt samræmi, social cognition líkan þar sem fólk reynir að minnka misræmi á milli cognitions af því að misræmi er óþægilegt (sbr. cognitive dissonance, misræmi). Naive psychologist (or scientist): Social cognition líkan sem segir að fólk sé almennt rökrétt, skynsamt og noti vísindalega, orsök og afleiðing, hugsun eða greiningu til þess að skilja heiminn. Attribution: Eignun, það ferli sem felur í sér að við eignum hegðun okkar og annarra ákveðnar orsakir. Cognitive miser: Hugrænn nískupúki, social cognition líkan sem segir að fólk notar alltaf einföldustu og kröfuminnstu cognitions til þess að framkalla almennt aðlögunaratferli, er í andstöðu við naive scientist, við erum ekki rökrétt og skynsöm, notum shortcuts o.fl. Motivated tactician: Social cognition líkan sem segir að fólk hefur margar hugrænar strategíur sem það getur notað, sem það velur síðan á milli byggt á persónulegum markmiðum, þörfum og motives. Configural model: Gestalt módel Asch á því hvernig við myndum skoðanir á öðrum (impressions), þar sem miðlægir eiginleikar (central traits) gegna hlutfallslega stærra hlutverki heldur en aðrir eiginleikar í því að móta loka skoðun okkar. Central traits: Miðlægir eiginleikar, hafa hlutfallslega meiri áhrif á skoðun okkar heldur en aðrir. Peripheral traits: Hliðlægir eiginleikar, hafa ekki jafn mikil áhrif á skoðun okkar á fólki heldur en miðlægir eiginleikar, kom fram í rannsóknum Asch, 1946, configural model. Primacy: Frumhrif, gerist þegar áreiti sem birtast okkur fyrr hafa hlutfallslega meiri áhrif á útkomu heldur en þau sem birtast seinna, t.d.ef ég er að móta skoðun á einstaklingi og fæ 15 lýsingarorð, en fyrstu 5 hafa langmest áhrif = frumhrif. Recency: Nándarhrif, gerist þegar áreiti sem birtast okkur seinna hafa hlutfallslega meiri áhrif á útkomu heldur en þau sem birtast fyrr, t.d.ef ég er að móta skoðun á einstaklingi og fæ 15 lýsingarorð, en síðustu 5 hafa langmest áhrif = nándarhrif. Personal constructs: Sérkennilegar eða persónulegar leiðir til þess að flokka fólk/móta skoðun, t.d.kannski geri ég það öðruvísi en þú. Implicit personality theories: Óbeinar persónuleikakenningar, sérkennilegar eða persónulegar

3 leiðir til þess að flokka annað fólk og útskýra hegðun þess, ég geri það öðruvísi en þú. Stereotype: Staðalmynd, er samþykkt af mörgum, einföldun ímynd á fólki sem byggist aðallega á því að fólk tilheyrir ákveðnum hópi, t.d. þessi er þungarokkari, þannig hann er pottþétt klikkaður. Social judgeability: Skynjun á því hvort það sé félagslega viðeigandi eða samþykkt að dæma ákveðinn einstakling eða target, t.d.í dag er minna socially acceptable að dæma svarta heldur en fyrir 50 árum, o.s.frv. Cognitive algebra: Hugræn algebra, nálgun á rannsóknir á mótun skoðana (impression formation) þar sem áhersla er á hvernig fólk sameinar mismunandi eiginleika sem hafa ákveðið gildi og móta síðan lokaskoðun á einstaklingnum. Summation: Summa, hugræn algebru aðferð þar sem jákvæðar eða neikvæðar skoðanir eru mótaðar með því að summa saman gildi allra eiginleika, t.d. Vingjarnlegur + skemmtilegur + ákveðinn, þar sem gildin eru kannski 3, 2, og 1 þá er lokaútkoman 6, svo geta neikvæðir eiginleikar mínusað út heildina, t.d.eigingjarn er -2 þá er lokaútkoman 4, o.s.frv. Averaging: Meðaltal, hugræn algebru aðferð þar sem jákvæðar eða neikvæðar skoðanir eru mótaðar með því að finna meðtaltal gildanna sem eiginleikarnir hafa, ef við tökum sama dæmið og fyrir ofan, þá er einstaklingurinn vingjarnlegur, skemmtilegur, ákveðinn og eigingjarn, gildin eru 3, 2, 1 og -2, meðaltalið af þessu er (-1)/4 = 1,5. Þar sem meðaltal endar alltaf í frekar lágu gildi þá myndi vera best fyrir okkur (ef aðrir nota þessa aðferð) að sýna bara bestu eiginleika okkar og fela þá slæmu. Weighted averaging: Vegið meðaltal, hugræn algebru aðferð þar sem jákvæðar eða neikvæðar skoðanir eru mótaðar með því að finna vegið meðaltal gildanna sem eiginleikarnir hafa. Þá þurfum við að gefa gildunum þyngd eða mikilvægi, segjum t.d. Að vingjarnlegur & skemmtilegur hafi gildin 3, ákveðinn 2 og eigingjarn 3, þá erum við með: (3*3)+(2*3)+(1*2)+(-1*3)/4, sem gefur okkur (-3)/4, eða lokaútkoman 3,5 þetta er hærra en meðaltalið af því nú fara mikilvægir eiginleikar að skipta meira máli, af því að einstaklingurinn skorar hátt á 2 mikilvægum eiginleikum, þá hækkar vegna meðaltalið miðað við það. Schema: Skema, hugrænn strúktúr sem stendur fyrir þekkingu um hugtak eða gerð áreitis, inniheldur eiginleika þess og tengslin á milli þeirra eiginleika. Þegar ég hugsa um t.d.bíl þá poppa í hugann helling af hugtökum og tengslum þar á milli, þá virkja ég skema mitt um bíl. Script: Skema um atburð, hvernig hann á að fara fram, t.d.fara til læknis, ég á að gera svona, segja hitt og þetta, o.s.frv. Roles: Hegðunarmynstur sem greina á milli ólíkra gjörða innan hópsins og hafa tengsl sín á milli sem eru til góðs fyrir hópinn, má stundum skilja þetta sem skemu um félagslega hópa, ákveðnir einstaklingar eiga að hegða sér á ákveðinn hátt, læknir má spyrja mig persónulegra spurninga en ekki sölumenn, o.s.frv. Family resemblance: Skilgreinandi eiginleiki flokks og þess að tilheyra honum einn eiginleiki sem allir meðlimir flokks eiga sameiginlegt, allir bílar hafa eiginleikann X, allir læknar eiginleikann Y o.s.frv. Hugmyndin byggist á verkum Wittgensteins (1953). Prototype: Frumgerð, hugræn táknun týpíska eða fyrirmyndar meðlim ákveðins flokks, þær eru abstrakt, ólíklegt að allir einstaklingar í hóp líkist frumgerðinni fullkomlega, t.d. frumgerðin um háskólanema, síðan er að sjálfsögðu mikill breytileiki í hópnum. Frumgerðin um glæpamann,etc. Fuzzy sets: Óljósir flokkar, flokkar eru taldir vera óljós samsetning ákveðinna eiginleika sem eru skipulagðir í kring um eina frumgerð allir eiginleikar allra glæpamanna skipast í kring um frumgerðina um glæpamann. Exemplars: Fyrirmynd eða erkidæmi, ákveðin dæmi um meðlim flokks, Charlie Manson. Associative network: Tengslanet, minnislíkan þar sem tengipunktar eða hugmyndir tengjast saman ákveðnum hlekkjum sem hugræn virkni getur síðan breiðst út um. Accentuation principle: Flokkun leggur áherslu á líkingu innan hópa og mun á milli þeirra eftir víddum sem fólk heldur að hafi fylgni við flokkunina. Áhrifin verða síðan meiri ef flokkunin eða víddin hefur huglægt mikilvægi fyrir einstaklinginn, er viðeigandi eða hefur gildi fyrir hann. Social identity theory: Kenning um hópa, meðlimi þeirra og samskipti á milli þeirra sem byggjast á sjálfsflokkun, félagslegum samanburði og að einstaklingar búi til sameiginlega sjálfs-

4 skilgreiningu sem byggist á skilgreinandi eiginleikum in-group. T.d.við erum í sama hóp, sálfræðinemar, við höfum sameiginlegt að við skilgreinum okkur sem sálfræðinemar sem felur í sér ákveðina eiginleika, ákveðnar væntingar sem við gerum til hegðunar okkar og hvors annars, etc. Self-categorisation theory: Sjálfsflokkunarkenning. Turner og félagar bjuggu til þessa kenningu um hvernig ferlið að flokka sjálfan sig framkallar félagslega samsemd (identity), býr til hópa og millihópahegðun. Accessibility: Ef skemu eða flokkar eru aðgengileg, þá þýðir það að það er auðvelt að muna þau. Sum skemu eða flokkar eru aðgengilegri en önnur, hefur að gera með minni. Bookkeeping: Stigvaxandi breyting á skema sem á sér stað vegna þess að með tímanum hefur einstaklingurinn öðlast litla þekkingar-búta (bits and pieces) héðan og þaðan sem eru ósamrýmanleg skemanu eða í mótsögn við það. T.d.segjum að ég hafi skema um pólverja að þeir séu svona og hinsegin, en síðan kynnist ég pólverjum sem eru í mótsögn við skemað mitt, heyri af pólverjum sem eru í mótsögn við það o.s.frv., þá breytist skemað mitt hægt og rólega. Conversion: Þegar skema breytist hratt eftir að ég öðlast stigvaxandi meiri og meiri þekkingu sem er í mótsögn við skemað, sama dæmi og að ofan með pólverjana, nema munurinn er sá að skemað mitt breytist ekki hægt og rólega heldur bara allt í einu, þekkingaröflunin samt stigvaxandi. Subtyping: Breyting á skema sem felur í sér að ég bý til undirflokka vegna þess að ég hef öðlast þekkingu sem er í mótsögn við skemað mitt, t.d.segjum að pólverjarnir sem ég hafi kynnst sem eru í mótsögn við pólverja-skemað mitt séu allir kvenkyns, þá bý ég til undirflokkinn pólskar konur. Salience: Ef áreiti er salient þá er það áberandi, salience er sá eiginleiki áreitis sem lætur það standa út í samanburði við önnur áreiti og draga þar af leiðandi til sín athygli. Til dæmis segjum að sálfræðiárgangur samanstandi af 100 stelpum og 1 strák, þá er strákurinn salient. Vividness: Skýrleiki, eiginleiki áreitis sem lætur það standa út og draga að sér athygli hver er munurinn á þessu og salience? Hann er sá að salience á við þann eiginleika áreitis sem lætur það standa út í samanburði við önnur áreiti, en vividness er eiginleiki sem er falinn í áreitinu sjálfu og lætur það standa út, þessi áreiti eru t.d.tilfinningaleg (t.d.ofbeldi eða ljótur glæpur), eru bara almennt talað mjög áberandi, ekki bara í samhenginu. Priming: Ýfing, virkjun aðgengilegra flokka eða skema í minni sem hafa síðan áhrif á hvernig við vinnum nýjar upplýsingar t.d.ef ég myndi fyrst láta þig horfa á áreiti þar sem svartir eru t.d.að fremja glæpi, vera ofbeldishneigðir, síðan eftir á myndi ég láta þig meta einstaklinga byggt á lýsingarorðum, þar sem kemur fram hvort einstaklingur sé svartur eða hvítur, þá gætir þú farið að meta svarta meira neikvætt en þú myndir annars, af því fyrst var ýfing á neikvæðum eiginleikum tengdum svörtum gerð. Associative network: sjá hér fyrir ofan, sama, tengslanet, minni. Normative models: Normatív líkön, fyrirmyndar (ideal) ferli til þess að gera réttar félagslegar ályktanir, normatív líkön gera ráð fyrir því að við séum skynsöm, rökrétt, vegum og metum allt áður en ályktun er gerð eða ákvörðun tekin. Behavioral decision theory: Samansafn normatívra ferla til þess að gera réttar félagslegar ályktanir. Regression: Aðhvarf, miðsækni. Upphaflegu reynslur okkar af meðlimum flokks eru oft öfgakenndri en þegar við höfum upplifað marga meðlimi hóps, það verður aðhvarf að meðaltali. T.d.fyrsta skipti sem ég fer út að borða á stað er kannski geðveikt gott eða ömurlegt, en það lýsir ekki endilega þjónustunni eða gæðum staðsins almennt, þyrfti að fara nokkuð oft til þess að geta komist að meðaltalinu. Base-rate information: Raunverulegar, tölfræðilegar upplýsingar um flokk atburða/fólks/ofl. Illusory correlation: Þegar við hugrænt ýkjum hve oft tveir atburðir fylgjast að, eða sjáum tengsl atburða þegar raunveruleg tengsl eru ekki til staðar. Blondes have more fun, ímynduð fylgni. Associative meaning: Merking tengsla, þetta er ímynduð fylgni sem felur í sér að atburðir eða fyrirbæri eru taldir eiga saman eða tengjast, af því að við höfum væntingar til þess, eða okkur finnst að þeir eigi að tengjast. Paired distinctiveness: Ímynduð fylgni sem kemur fram af því að atburðir eða fyrirbæri eru talin tengjast eða eiga saman af því að þeir eiga ákveðinn óvenjulegan eiginleika sameiginlegan, eru

5 öðruvísi, unusual. Neikvæðir atburðir eru distinctive og oft taldir tengjast. Heuristics: Leiðsagnarreglur eða þumalputtareglur, hugrænar short-cuts sem gera okkur yfirleitt, en ekki alltaf, kleift að gera nægjanlega góðar ályktanir. Representativeness heuristic: Hugræn þumalputtaregla þar sem einstök tilfelli eru flokkuð í flokka eða hópa byggt á hvort þau líkist flokknum eða hópnum. Availability heuristic: Hugræn þumalputtaregla þar sem tíðni eða líkindi atburðar eru ályktuð byggt á því hve fljótt dæmi eða tengingar koma upp í hugann. Anchoring and adjustment: Hugræn þumalputtaregla þar sem ályktanir bindast upphaflegum viðmiðum eða skemum, t.d.berum aðra saman við okkur sjálf þegar við gerum ályktanir, þá er okkar sjálfsskema anchor. Affect-infusion model: Tilfinningum er bætt inn í hugsun (cognition) þannig að félagslegir dómar endurspegla núverandi skap einstaklingsins. Reductionism: Smættarhyggja, sjá í 1.kafla. 3. kafli Attribution: eignun, sjá 2.kafla. Naive psychologist (or scientist): Sjá 2.kafla. Internal (or dispositional) attribution: Ferli sem felur í sér að við eignum okkar eigin hegðun eða hegðun annarra innri orsakir, t.d.einstaklingur gerði þetta af því hann vildi það/honum leið illa/etc. Eignum sum sé einstaklingnum, eiginleikum hans, persónuleika ofl. orsakir en ekki aðstæðunum / umhverfi. External (or situational) attribution: Ferli sem felur í sér að við eignum okkar eigin hegðun eða hegðun annarra ytri orsakir, t.d.einstaklingur féll á prófi ekki af því hann er heimskur (innri orsök) heldur af því prófið var ósanngjarnt (ytri orsök). Ytri orsakir, aðstæður, umhverfi. Correspondent inference: Eignun orsaka hegðunar til undirliggjandi hneigða (dispositions). Non-common effects: Óalgengar útkomur, útkomur hegðunar sem eru tiltölulega einskorðaðar við þá tiltekna hegðun. Outcome bias: Útkomu-skekkja, sú skoðun að útkoma hegðunar var ætluð (viljandi, valin) af manneskjunni sem valdi hegðunina hann gerði X af því hann vildi afleiðinguna Y. Hedonic relevance: Á við hegðun sem hefur mikilvægar beinar afleiðingar fyrir okkur sjálf. Personalism: Hegðun sem virðist vera beint að okkur, ætluð að skaða okkur eða vera hagkvæm fyrir okkur frekar en aðra. Covariation model: Kenning Kelleys um eignun orsaka, fólk eignar orsakir hegðunar þeim þætti sem samsvarast mest hegðuninni (covaries), þetta er skynsemislíkan, að við vegum og metum, skoðum hvaða þáttur á mest sameiginlegt með hegðun, samsvarar henni eða kemur yfirleitt fram þegar hegðunin kemur fram eignum honum svo orsakir, með þessum hætti getum við komist að því hvort orsakir hegðunar séu innri eða ytri. Skoðum þrennt í þessu: Consistency information: Samræmis-upplýsingar, skoðum þetta í covariation líkani Kelleys: upplýsingar um hve mikið samræmi er á milli hegðunar og útkomu, hversu oft kemur hegðun Y fram eftir áreiti X, o.s.frv. Distinctiveness information: Upplýsingar um sérkennileika hegðunar, skoðum þetta í covariation líkani Kelleys, semsagt er hegðun einstaklings svörun hans við bara einu áreiti eða er þetta algeng svörun við mörgum áreitum. Consensus information: Upplýsingar um samkomulag, skoðum þetta í covaration líkani Kelleys, upplýsingar um hve mikið viðbragð einstaklings við áreiti X er algengt, það er að segja, bregðast aðrir við á sama hátt við þessu áreiti. Discount: Ef samræmi er lítið (sjá consistency information) á milli ákveðnar orsök og ákveðnar hegðunar, þá neitum við þeirri orsök (discount it) og tökum upp aðrar orsakir. Causal schemata: Skoðanir eða hugmyndir sem byggjast á reynslu, um hvernig ákveðnar tegundir orsaka verka saman til þess að framkalla áhrif. Self-perception theory: Kenningin um sjálfsskynjun, hugmynd Bems um að við öðlumst þekkingu um okkur sjálf með því að eigna eigin hegðun orsakir, ályktum um viðhorf okkar frá hegðun okkar.

6 Attributional style: Eignunarstíll, tilhneiging einstaklings til þess að eigna hegðun ákveðnar orsakir eða ákveðna gerð orsaka. Cognitive miser: Sjá kafla 2. Motivated tactician: Sjá kafla 2. Correspondence bias: Almenn skekkja í eignun þar sem fólk hefur of mikla tilhneigingu til þess að sjá hegðun sem að hún endurspegli eða samræmist stöðugum undirliggjandi persónuleikaeinkennum. Fundamental attribution error: Grundvallar eignunarvilla eða skekkja, skekkja í því að eigna hegðun annarra frekar innri heldur en ytri orsakir. Essentialism: Útbreidd eða almenn tilhneiging til þess að halda að hegðun endurspegli óbreytilega eða eðlislæga eiginleika fólks eða hópanna sem fólk tilheyrir. Actor-observer effect: Gerandi-áhorfandi áhrif, tilhneiging til þess að eigna okkar eigin hegðun ytri orsakir en hegðun annarra innri orsakir. False consensus effect: Falskt samkomulag, sjáum hegðun okkar sem meira týpíska en hún er. Self-serving biases: Skekkjur sem þjóna okkur, t.d.vernda eða auka sjálfsálit okkar. Self-handicapping: Þegar við búumst við því að okkur muni ganga illa og eignum (væntanlegri) slakri niðurstöðu okkar ytri orsakir fyrir fram, t.d.ákveðum fyrirfram að próf verði of þungt. Illusion of control: Blekking um stjórn, sú skoðun að við höfum meiri stjórn á heiminum okkar heldur en við gerum í raun og veru. Belief in a just world: Trú á réttlátan heim, trúum að heimurinn sé réttlátur og fyrirsjáanlegur þar sem góðir hlutir gerast fyrir gott fólk og slæmir hlutir fyrir slæmt fólk. Intergroup attributions: Millihópa-eignun, það ferli að eigna hegðun okkar eða annarra þá orsök að við eða hinir tilheyrum ákveðnum hóp ég gerði þetta af því ég er kona/háskólanemi/etc. Ethnocentrism: Millihópa-eignun fellur undir þetta, sjáum alltaf okkar eigin hóp í jákvæðara ljósi, self-serving bias, eða semsagt Ingroup-serving bias. Ultimate attribution error: Sú tilhneiging til þess að eigna jákvæðri hegðun okkar hóps innri orsakir og neikvæða hegðun ytri orsakir, en öfugt fyrir out-group; þar er jákvæð hegðun talin vera vegna ytri orsaka en neikvæð innri orsaka. Stereotype: sjá kafla 2. Level of analysis (or explanation): Sjá kafla 1. Social identity theory: Sjá kafla 2. Social representations: Kenning Moscovicis um hvernig menningarleg þekking um orsakir atburða er sköpuð með því að útskýra ókunnugleg og flókin fyrirbæri með því að breyta þeim í kunnugleg og einfaldari fyrirbæri. Conspiracy theory: Samsæriskenning, útskýring á útbreiddu, flóknu og streituvaldandi eða áhyggju-valdandi fyrirbæri með því að eigna því gjörðir hóps einstaklinga sem skipulögðu fyrirbærið eða atburðinn. Of erfitt að díla við sannleikann?