COPYRIGHT AND CITATION CONSIDERATIONS FOR THIS THESIS/ DISSERTATION

Transcription

1 COPYRIGHT AND CITATION CONSIDERATIONS FOR THIS THESIS/ DISSERTATION o Attribution You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use. o NonCommercial You may not use the material for commercial purposes. o ShareAlike If you remix, transform, or build upon the material, you must distribute your contributions under the same license as the original. How to cite this thesis Surname, Initial(s). (2012) Title of the thesis or dissertation. PhD. (Chemistry)/ M.Sc. (Physics)/ M.A. (Philosophy)/M.Com. (Finance) etc. [Unpublished]: University of Johannesburg. Retrieved from: (Accessed: Date).

2 DIE INKOMSTEBELASTINGBEPALINGS VAN TOEPASSING OP TRANSAKSIES IN BUITELANDSE VALUTA deur JOHANNES CHRISTIAAN PORTWIG SKRIPSIE voorqele ter gedeeltelike vervulling van die vereistes vir die graad MAGISTER COMMERCII in BELASTING in die FAKULTEIT EKONOMIESE EN BESTUURSWETENSKAPPE aan die RANDSE AFRIKAANSE UNIVERSITEIT STUDIELEIER: PROF 0 D VORSTER NOVEMBER 1994

3 THE INCOME TAX PROVISIONS RELATING TO FOREIGN CURRENCY TRANSACTIONS The income tax provisions relating to foreign currency transactions was the subject of this study. Uncertainty prevailed regarding the tax treatment of such transactions in years of assessment ending before 1 January In order to address these shortcomings, a new section, governing the tax treatment of foreign currency transactions in years of assessment on or after 1 January 1994, was introduced into the Act. In the first part of the study, the historical legislation was analysed. The legislation, as it was then applied, was explained and problem areas and areas of uncertainty, discussed. It has been shown that the historical legislation was inadequate and that there was a need for the new comprehensive legislation was justified. The second part of the study covers the new legislation. The new provisions are analysed in detail and their practical application was illustrated by means of examples. It is shown that the new legislation has made a vast improvement to the historical situation and that the areas of uncertainty have been eliminated. The current legislation is also critically analysed and it was found that, except for a few minor points of criticism, the legislation had succeeded in it's aim to bring certainty to this area in our tax law.

4 DIE INKOMSTEBELASTINGBEPALINGS VAN TOEPASSING OP TRANSAKSIES IN BUITELANDSE VALUTA INHOUDSOPGAWE Bladsy Hoofstuk 1: Inleiding 1 Hoofstuk 2: Historiese wetgewing 7 Hoofstuk 3: Huidige wetgewing 36 Hoofstuk 4: 'n Kritiese beskouing van die huidige wetgewing 98 Hoofstuk 5: Samevatting 114 Bylaes 118 Bronnelys 138

5 HOOFSTUK 1 INLEIDING

6 HOOFSTUK 1 Bladsy 1.1 ONDERWERP VAN DIE STUDIE AGTERGROND TOT DIE STUDIE MOTIVERING VIR DIE STUDIE DOEL VAN DIE STUDIE INDELING VAN DIE STUDIE 5

7 HOOFSTUK 1 Inleiding 1.1 ONDERWERP VAN DIE STUDIE Die inkomstebelastingbepalings van toepassing op transaksies in buitelandse valuta word in hierdie studie ondersoek. Historiese wetgewing, tesame met die tekortkominge daarvan, word bespreek ten einde die drastiese verandering in die wetgewing van toepassing op buitelandse valutatransaksies te regverdig. Daarna word die huidige wetgewing volledig ontleed en word daar ondersoek ingestel of die wetgewing geslaagd is. 1.2 AGTERGROND TOT DIE STUDIE Voor die toevoeging van artikel 241 in 1993 tot die Inkomstebelastingwet, No 58 van 1962 (hierna die Wet genoem), was daar aansienlike onsekerheid oor die belastinghantering van buitelandse valuta transaksies. Divaris (1980:29) het hom as volg oor die situasie uitgelaat: "Something must be drastically amiss with our system oftaxation when a subject ofsuch critical importance to a sophisticatedindustrial and trading nation as the propertreatment for tax purposes of foreign exchange profits and losses receives indifferent consideration by the legislature, only irregular and sometimes abstruse consideration by the courts, and either furtive or confused consideration by the Department ofinland Revenue. " Vir 'n land soos Suid Afrika, met toenemende gesofistikeerde handelstransaksies met handelsvennote buite ons landsgrense, is dit van die uiterste belang dat daar sekerheid oor die belastinggevolge van sodanige transaksies moet wees. Sekerheid, tesame met onder andere, billikheid en eenvoud, word beskou as die hoekstene vir 'n goeie belastingstelsel. bladsy3

8 HOOFSTUK 1 Inleiding Oat die wetgewer bewus was van die leemte in ens wetgewing, blyk duidelik uit die Margo-verslag (1986:183). Daarin is vermeld dat die situasie in verband met wisselkoers-skommelinge tans onbevredigend is en dat daar teenstrydighede bestaan tussen die beginsels vasqele deur die howe en die belastingwetgewing. Dit alles het aanleiding gegee tot die invoeging van artikel 241 tot die Wet, wat van toepassing is vanaf die begin van jarevan aanslag wat na 1 Januarie 1994 eindig. Va/gens die Verklarende Memorandum (1993:3) het die artikel ten doel am aile winste en verliese op transaksies in buitelandse valuta, so ver as rnoontlik te hanteer op 'n regverdige en eenvoudige wyse, wat ekonomiese reallteite, huidige belastingbeginsels en algemeen aanvaarde rekeningkundige praktyk in ag neem. 1.3 MOTIVERING VIR DIE STUDIE Die motivering vir hierdie studie word gebaseer op: o Die feit dat daar vir 'n hele aantal jare onsekerheid was oar die belastinghantering van buitelandse valuta transaksies. o Die feit dat daar na die toevoeging van artikel 241 tot die Wet steeds kritiek teenoor die wetgewing uitgespreek is, en onsekerheid heers oar die belastinghantering van sekere aspekte wat voortspruit uit transaksies in buitelandse valuta. 1.4 DOEL VAN DIE STUDIE Die oorkoepelende doelwit van hierdie studie is am huidige belastingwetgewing rakende die hantering van buitelandse valutatransaksies volledig te ontjeed, am bladsy4

9 HOOFSTUK 1 Inleiding probleemgebiede, tekortkominge en onsekerhede wat bestaan uit te lig en om die wetgewing krities te ontleed. Aangesien huidige wetgewing so drasties van die historiese wetgewing verskil, word die historiese wetgewing ook ondersoek ten einde die noodsaaklikheid van die nuwe wetgewing te regverdig. Oit is ook nodig om kennis te dra van die historiese wetgewing, ten einde die oorgangstadium na die huidige wetgewing te begryp. 1.5 INDELING VAN DIE STUDIE o Hoofstuk 1: Inleiding. In hierdie hoofstuk word die onderwerp van die studie, die agtergrond tot die onderwerp, asook die doel daarvan uiteengesit. o Hoofstuk 2: Historiese wetgewing Hier word die belastinghantering van buitelandse valutatransaksies in jare van aanslag wat voor 1 Januarie 1994 eindig, uiteengesit. Tesame hiermee word die probleme en tekortkominge verbonde aan die historiese wetgewing bespreek. o Hoofstuk 3: Huidige wetgewing Die belastinghantering van buitelandse valutatransaksies in jare van aanslag wat op of na 1 Januarie 1994 eindig, word volledig in hierdie hoofstuk bespreek. bladsy5

10 HOOFSTUK 1 Inleiding Die bespreking word aangevul deur voorbeelde wat die praktiese werking van artikel 241 toejig. o Hoofstuk 4: 'n Kritiese beskouing van die huidige wetgewing Hier word die huidige wetgewing krities ontleed ten einde te bepaal of dit geslaagd is, al dan nie. Die bevindings van hierdie studie word in hoofstuk 5 saamgevat. bladsy6

11 HOOFSTUK2 HISTORIESE WETGEWING DIE INKOMSTEBELASTINGBEPALINGS VAN TOEPASSING OP TRANSAKSIES IN BUITELANDSE VALUTA IN AANSLAGJARE WAT VOOR 1 JANUARIE 1994 EINDIG

12 HOOFSTUK2 2.1 INLEIDING Bladsy VALUTAVERSKILLE TEN OPSIGTE VAN BUITELANDSE BATES Inleiding Gerealiseerde transaksies Wisselkoerswinste van 'n kapitale aard Wisselkoerswinste van 'n inkomste aard Wisselkoersverliese van 'n kapitale aard Wisselkoersverliese van 'n inkomste aard Ongerealiseerde transaksies Wisselkoerswinste van 'n kapitale aard Wisselkoerswinste van 'n inkomste aard Wisselkoersverliese van 'n kapitale aard Wisslkoersverliese van 'n inkomste aard VALUTAVERSKILLE TEN OPSIGTE VAN BUITELANDSE LASTE Inleiding Gerealiseerde transaksies Ongerealiseerde transaksies Wisselkoerswinste van 'n kapitale aard Wisselkoerswinste van 'n inkomste aard Wisselkoersverliese van 'n kapitale aard Wisselkoersverliese van 'n inkomste aard 22

13 2.4 DIE AANKOOP VAN BATES EN DIE AANGAAN VAN UITGAWES IN BUITELANDSE VALUTA Transaksies van 'n inkomste aard Die aankoop van kapitale bates WISSELKOERS VERSKANslNGSINsTRUMENTE Inleiding Valutatermynkontrakte Buitelandse valuta-opsiekontrakte PROBLEEMGEBIEDE, ONsEKERHEDE EN ONTOEREIKENDHEDE Inleiding Die onderliggende transaksie Valutatermynkontrakte Buitelandse valuta-opsiekontrakte SAMEVATTING 34

14 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing 2.1 INLEIDING Die historiese wetgewing rakende die hantering van buitelandse valutatransaksies (d.i. die wetgewing van toepassing voor die inwerkingtreding van artikel 241 in aanslagjare wat op of na 1 Januarie 1994 eindig) het al heelwat kritiek deur belastingkundiges en belastingpligtiges uitgelok. Behalwe vir die feit dat die wetgewing ontoereikend was, het daar ook heelwat onsekerhede oor die hantering van spesifieke situasies bestaan. In hierdie hoofstuk word die wetgewing van toepassing voor die inwerkingtreding van artikel 241 kortliks bespreek en die vernaamste probleemqebiede word uitgelig. Daar kan ook verwys word na Bylaag 1 op bladsy 118 vir 'n vloeidiagram wat die historiese wetgewing skematies uiteensit. Voordat die wetgewing egter bespreek word, is dit nodig om die volgende terme, wat deurgaans gebruik word, te omskryf: n Buite/andse bate Ditsluit in die verkoop van goedere en die toestaan van lenings aan buitelandse debiteure wat betaalbaar is in die wisselkoers van daardie land. o Buitelandse las Dit sluit in die aankoop van goedere en die verkryging van lenings vanaf buitelandse krediteure wat vereffen moet word in die wisselkoers van daardie land. n Winste Die begrip word gebruik om valutaverskille wat ontstaan wanneer wisselkoerse tot voordeel van die belastingpligtige fluktueer, aan te dui. bladsy 10

15 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing Dus, in die gevalvan 'n buitelandse bate, waar die belastingpligtige meer rande met vereffening ontvang as wat ep die datum van die transaksie bereken is en in die geval van 'n buitelandse las, waar die belastingpligtige minder rande met vereffening van sy skuld betaal as wat op die transaksiedatum bereken is. o Verliese Die begripword gebruik om valutaverskille wat ontstaan wanneer wisselkoerse nadelig vir die belastingpligtige fluktueer, aan te dui. Dus, in die geval van 'n buitelandse bate, waar die belastingpligtige minder rande met vereffening ontvang as wat op die datum van die transaksie bereken is en in die geval van 'n buitelandse las, waar die belastingpligtige meer rande met vereffening van sy skuld betaal as wat op die transaksiedatum bereken is. o Gerealiseer Hierdie begrip word gebruik om 'n transaksie aan te dui waar die verpligting, hetsy deur die buitelandse debiteur of aan die buitelandse krediteur, reeds vereffen is. o Ongerealiseer Hierdie begrip word gebruik om 'n transaksie aan te dui waar die verpligting, hetsy deur die buitelandse debiteur of aan die buitelandse krediteur, nog uitstaande is en nog in die toekoms vereffen moet word. o Kapitale /Inkomste aard van winste Hierdiebegrip is deur ens howe uitgelemet verwysing na die bedoeling waarmee die transaksie aangegaan is. Indien die bate verkry is as 'n belegging waaruit inkemste verkry word, is die opbrengs met die verkoop daarvan normaalweg kapitaal van aard [CIR v George Forest Timber Co Ltd (1 SATe 20)]. Indien dit bladsy 11

16 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing egterverkry is met die bedoeling om te verkoop in 'n skema van winsbejag, is die opbrengs van 'n inkomste aard [Overseas Trust Corporation Ltd v CIR (2 SATC 71)]. o Kapitale /Inkomste aard van verliese Indien die transaksie betrekking het op die verkryging of skepping van 'n inkomsteproduserende struktuur is die verlies van 'n kapitale aard. Daarenteen, indien dit betrekking het op die bedryf van die inkomsteproduserende struktuur, is dit van 'n inkomste aard [New State Areas Ltd (14 SATC 155)]. o Die Wet Verwysna die Inkomstebelastingwet, Wet nommer 58 van 1962, soos gewysig. o Die bruto inkomste definisie Hiermeeword verwys na die definisie van bruto inkomste in artikel 1 van die Wet, wat as volg lui: "bruto inkomste", met betrekking tot 'n jaar of tydperk van aanslag en in die geval van enige persoon, die totale bedrag, hetsy in kontant of andersins, ontvang deur of toegeval aan of ten gunste van so 'n persoon gedurende bedoelde jaar of tydperk van aanslag uit 'n bron in die Republiek of geag in die Republiek te wees, met uitsluiting van ontvangste of toevallings van 'n kapitale aard. o Die algemene aftrekkingsformule Dit verwys na die bepalings van artikels 11(a) en 23(g) van die Wet wat soos volg lui: Artikel 11(a): By die vasstelling van die belasbare inkomste- deur 'n persoon verkry uit die beoefening van 'n bedryf in die Republiek, word daar as 'n aftrekking van so 'n bladsy 12

17 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing persoon se aldus verkree inkomste toegelaatonkoste en verliese werklik in die Republiek aangegaan of gely by die voortbrenging van inkomste, mits sodanige onkoste en verliese nie van 'n kapitale aard is nie. Artikel 23(g): Aftrekkings vind in geen geval ten opsigte van die volgende plaas nie, tewetegeld geeis as 'n aftrekking van inkomste uit 'n bedryf verkry vir sover die geld nie vir bedryfsdoeleindes bestee of uitgegee is nie. 2.2 VALUTAVERSKILLE TEN OPSIGTE VAN BUITELANDSE BATES Inleiding Die belastinghantering van winste en verliese wat ontstaan het as gevolg van wisselkoersfluktuasies is, in die geval van winste, bepaal deur die bepalings van die bruto inkomste definisie en in die geval van verliese deur die algemene aftrekkingsfonnule. Goon spesifieke artikel in die Wet het daarvoor voorsiening gemaak nie. Artikel248 het slags valutaverskille wat ontstaan ten opsigte van buitelandse laste, hanteer Gerealiseerde transaksies Wisselkoerswinste van 'n kapitale aard 'n Voorbeeld van hierdie transaksie is die geval waar 'n kapitale bate verkoop word in 'n buitelandse geldoonheid, die debiteur sy skuld in die belastingjaar vereffen het en die belastingpligtige meer rande ontvang as (a), waarteen die transaksie oorspronklik aangeteken is indien die transaksiedatum en die vereffeningsdatum in dieselfde bladsy 13

18 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing belastingjaar geskied, of (b), waarteen die debiteur op die vorige jaareinde omgereken is indien die transaksie in 'n vorige belastingjaar plaasgevind het. Op grand van die bepalings van die bruto inkomste definisie en die beslissing in CIR v Brown Bros Ltd (20 SATC 55), is sodanige winste histories nie as belasbaar beskou nie. Die redehiervoor is omdat die brute inkomste definisie spesifiek bepaal dat ontvangstes en toevallings van 'n kapitale aard nie deel uitmaak van bruto inkomste nie, en dus nie aan belasting onderworpe is nie. In Brown Bros is beslis dat die kommissie wat deur die Suid-Afrikaanse houermaatskappy, as agent van sy filiaal in New York, verdien is, die aard van 'n lening van 'n kapitale aard aangeneem het. Die wins wat gemaak is met die terugbetaling van hierdie lening, as gevolg van die gunstige beweging in die wisselkoers, is gevolglik as kapitaal van aard beskou en was nie aan belasting onderhewig nie Wisselkoerswinste van 'n inkomste aard Dieselfde voorbeeld as in paragraaf kan gebruik word, met die verskil dat die debiteur 'n normale handelsdebiteur is. Sodanigewinste was na aanleiding van die bepalings van die bruto inkomste definisie en die beslissing in South African Marine Corporation Ltd v CIR (20 SATC 15), wei as belasbaar beskou onder historiese wetgewing. Ontvangstes en toevalling wat nie van 'n kapitale aard is nie word spesifiek deur die bepalings van die bruto inkomste definisie ingesluit. bladsy 14

19 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing In South African Marine Corporation is bepaal dat die versending van geld, en die omsetting van Suid-Afrikaanse pond na Amerikaanse dollars, deur 'n Suid-Afrikaanse skeepvaartsmaatskappy 'n integrale deel van die belastingpligtige se besigheidbedrywighede ter beoefening van 'n skema van winsbejag was. Die wins wat gemaak is, was dus van 'n inkomste aard en belasbaar Wisselkoersverliese van 'n kapitale aard 'n Voorbeeld van hierdie transaksie is die geval waar 'n buitelandse debiteur (vir byvoorbeeld die verkoop van 'n kapitale bate) sy skuld in die belastingjaar vereffen en die belastingpligtige minderrande ontvang as (a), waarteen die transaksie oorspronklik aangeteken is indien die transaksiedatum en die vereffeningsdatum in dieselfde belastingjaar geskied, of (b), waarteen die debiteur op die vorige jaareinde omgereken is indien die transaksie in 'n vorige belastingjaar plaasgevind het. Die toepassing van die algemene aftrekkingsformule en die navolging van die uitspraak in ITC 114(4 SATe 64) hetbepaal dat sodanige verliese nie as aftrekbaar beskou was nie. Die algemene aftrekkingsformule bepaal spesifiek dat onkoste en verliese van 'n kapitale aard nie aftrekbaar is nie. In ITe 114 het die belastingpligtige 'n bedrag geld in 'n Duitse bankrekening, wat gebruik is vir betalings en ontvangstes van sy Duitse handelsbedrywighede, gedeponeer. Metdie omsetting van die balans in die Suid-Afrikaanse geldeenheid, het die belastingpligtige 'n wisselkoersverlies gely. Die hof het bevind dat die verlies van 'n kapitale aard is en gevolglik nie aftrekbaar is nie. bladsy 15

20 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing Wisselkoersverliese van 'n inkomste aard Dieselfde voorbeeld as in paragraaf kan gebruik word, met die verskil dat die debiteur 'n normale handelsdebiteur is. Sodanige verlieseword as aftrekbaar beskou deur die toepassing van die bepalings van die algemene aftrekkingsformule wat die aftrekking van onkoste en verliese wat nie van 'n kapitale aard is nie, magtig Ongerealiseerde transaksies Wisselkoerswinste van 'n kapitale aard 'n Voorbeeld van hierdie transaksie is die geval waar 'n buitelandse debiteur (vir byvoorbeeld die verkoop van 'n kapitale bate) se skuld aan die einde van die belastingjaar nog uitstaande is en met die omrekening van die skuld teen die wisselkoers op jaareinde, die belastingpligtige meer rande sal ontvang as (a), waarteen die transaksie oorspronklik aangeteken is, of (b), waarteen die debiteur op die vorige jaareinde omgereken is indien die transaksie in 'n vorige belastingjaar plaasgevind het. Sodanige wins is nie as belasbaar beskou nie aangesien dit eerstens kapitaal van aard is en tweedens nie aan die belastingpligtige toegeval het nie. Die bruto inkomste definisie sluit spesifiek ontvangstes en toevallings van 'n kapitale aard uit. In CIR v People's Stores (Walvis Bay) Ltd (52 SATe 9) is beslis dat 'n bedrag aan 'n belastingpligtige toeval op die tydstip dat hy daarop geregtig word. In Mooi v SIR (34 bladsy 16

21 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing SATe 1) is beslis dat, indien die reg op inkomste voorwaardelik is, dit nie 'n bedrag vir die doeleindes van brute inkomste verteenwoordig nie. Uit hierdie beslissings is dit dus duidelik dat 'n ongerealiseerde wins nie deel uitmaak van bruto inkomste nie - die belastingpligtige is nog nie op jaareinde daarap geregtig nie en die maak van 'n wins hang af van die wisselkoers wat met realisasie van die skuld heers Wisselkoerswinste van 'n inkomste aard Dieselfde voorbeeld as in paragraaf kan gebruik word, met die verskil dat die debiteur 'n normale handelsdebiteur is. Sodanige winste is nie belasbaar nie, aangesien dit nie aan die belastingpligtige toegeval het nie. Dieselfde argumente as in paragraaf aangaande die toevalling van 'n bedrag is van toepassing Wisselkoersverliese van 'n kapitale aard 'n Voorbeeld van hierdie transaksie is die geval waar 'n buitelandse debiteur (vir byvoorbeeld die verkoop van 'n kapitale bate) se skuld aan die einde van die belastingjaar nog uitstaande is en met die omrekening van die skuld teen die wisselkoers op jaareinde, die belastingpligtige minder rande sal ontvang as (a), waarteen die transaksie oorspronklik aangeteken is, of (b), waarteen die debiteur op die vorige jaareinde omgereken is indien die transaksie in 'n vorige belastingjaar plaasgevind het. Die algemene afirekkingsformule verbied spesifiek die affrekking van onkoste en verliese van 'n kapitale aard. Op grand hiervan is daar in onder andere ftc 313 (8 bladsy 17

22 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing SATC 157) beslis dat sodanige verliese nie aftrekbaar is nie Wisselkoersverliese van 'n inkomste aard Dieselfde voorbeeld as in paragraaf kan gebruik word, met die uitsondering dat die debiteur 'n normale handelsdebiteur is. Sodanige verlies was na aanleiding van die beslissing in CIR v Felix Schuh (SA) Ltd (56 SATC 57) nie aftrekbaar nie, omrede dit nie 'n onkoste of verlies is wat werklik aangegaan is nie. Hierdie beslissing word bespreek in paragraaf VALUTAVERSKILLE TEN OPSIGTE VAN BUITELANDSE LASTE Inleiding Die belastinghantering van winste en verliese, ten opsigte van buitelandse laste, wat ontstaan as gevolg van wisselkoersfluktuasies, is bepaal deur die bepalings van artikel 248 indien daar aan die vereistes 5005 bespreek in paragraaf 2.3.2, voldoen word. Indien die bepalings van artikel 248 nie nagekom is nie, is die belastinggevolge van hierdie tipe transaksie in die geval van winste bepaal deur die bruto inkomste definisie, en in die geval van verliese, deur die algemene aftrekkingsformule. Daar sal vervolgens gekyk word na hoe hierdie tipe transaksies in terme van die historiese wetgewing hanteer is. bladsy 18

23 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing Gerealiseerde transaksies Die belasbaarheid van wisselkoerswinste en -verliese wat ontstaan met die realisasie van 'n skuld in buitelandse valuta, is gereel deur die bepalings van artikel 248. Hierdie artikel dek winste en verliese van 'n kapitale- en inkomste aard. Voordat 'n aftrekking of insluiting ingevolge artikel 248 kon plaasvind, moes aan die volgende vereistes voldoen word: o Die belastingpligtige moes op of na 29 Maart 1978 enige bedrag deur hom verskuldig ten opsigte van 'n buitelandse valuta lening, voorskot of skuld terugbetaal het. odie belastingpligtige (of in die geval van 'n maatskappy, ook sy verwante maatskappy) moes die lening of voorskot gebruik of die skuld aangegaan het met die doel om uitgawes van 'n kapitale- of inkomste aard aan te gaan of te finansier ten einde inkomste uit die beoefening in die Republiek van 'n besigheidsonderneming, voort te bring. n Die belastingpligtige moes by die betaling van die bedrag 'n wins gemaak of 'n verlies gely het. o Die bepalings is slags van toepassing ten opsigte van winste gemaak, of verliese gely gedurende 'n jaar van aanslag wat voor 1 Januarie 1994 eindig. Die wins wat gemaak of verlies wat gely is, is die verskil tussen die ekwivalente randbedrag op die stadium toe die lening, voorskot of skuld aangegaan is en die ekwivalente randbedrag nodig vir die terugbetaling van die!~ning, voorskot of skuld. bladsy 19

24 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing Enige wins 'of verlies wat volgens die bepalings van artikel 248 bepaal is, moes aangepas word met winste of verliese waarmee reeds vantevore ingevolge enige ander bepaling van die Wet mee gehandel is. Die volledige teks van artikel 248 word uiteengesit in 8ylaag 2 op bladsy Ongerealiseerde transaksies Wisselkoerswinste van 'n kapitale aard 'n Voorbeeld van sodanige wins is waar 'n kapitale bate in die buiteland aangekoop is, en die skuld aan die einde van die belastingjaar nog uitstaande is en met die omrekening daarvanminderrande betaal is as (a), waarteen die transaksie oorspronklik aangeteken is indien die transaksie- en vereffeningsdatum in dieselfde jaar is, of (b), waarteen die krediteur op die vorige jaareinde omgereken is indien die transaksie in 'n vorige belastingjaar plaasgevind het. Op grand van die bepalings van die bruto inkomste definisie, is sodanige winste nie belasnie. Die bruto inkomste definisie sluit spesifiek ontvangstes en toevallings van 'n kapitale aard uit, en die wins het nie aan die belastingpligtige toegeval nie. Die vereistes vir 'n toevalling is bespreek in paragraaf Wisselkoerswinste van 'n inkomste aard Dieselfde voorbeeld as in paragraaf kan gebruik word, met die uitsondering dat die bate wat aangekoop is van 'n inkomste aard is. In die jaar van aanslagwaarin die transaksie plaasgevind het, sou die wisselkoerswins bladsy 20

25 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing wat op jaareinde gemaakis, tot gevolg gehad het dat die bedrag wat afgetrek kon word vir die onkoste aangegaan, byvoorbeeld voorraad aangekoop, verminder. In hierdie opsigwas diewins duswei belasbaar. Dit geskied op grond van die Caltex-beginsel wat in paragraaf bespreek word. In die daaropvolgende jaar van aanslag sou sodanige wins nie belasbaar wees nie, aangesien daar weereens geen toevalling was nie. Die vereistes waaraan voldoen moet word voordat daar 'n toevalling kan wees, is bespreek in paragraaf Wisselkoersverliese van 'n kapitale aard 'n Voorbeeld van sodanige verlies is waar 'n kapitale bate in die buiteland aangekoop is, en daar metdie omrekening van die skuld op jaareinde, meer rande betaal is as (a), waarteen die transaksie oorspronklik aangeteken is indien die transaksie- en vereffeningsdatum in dieselfde jaar is, of (b), waarteen die krediteur op die vorige jaareindeomgereken is indien die transaksie in 'n vorige belastingjaar plaasgevind het. Verliese wat kapitaal van aard is, is nie aftrekbaar onder die algemene aftrekkingsformule nie, aangesien aftrekkings ten opsigte van verliese van 'n kapitale aard spesifiek daardeur uitgesluit word Wisselkoersverliese van 'n inkomste aard Dieselfde voorbeeld as in kan gebruik word, met die uitsondering dat die item wat gekoop word van 'n inkomste aard is. Diewisselkoersverlies wat op jaareinde gely is met die omrekening van die buitelandse bladsy 21

26 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing krediteur teen die koers wat op jaareinde geheers het, was aftrekbaar indien dit plaasvind in dieselfde aanslagjaar as waarin die transaksie plaasgevind het. Hierdie beginsel is vasqele in die Caltex-saak wat in paragraaf bespreek word. Diewisselkoersverlies gely in die daaropvolgende jaar van aanslag was nie aftrekbaar nie. Duidelikheid aangaande hierdie aangeleentheid is eers in 'n onlangse appelhofsaak, CIR v Felix Schuh (SA) (pty) Ltd (56 SATC 57), verkry. Hierdie beslissing is gelewerop 28 Maart 1994, na die inwerkingtreding van artikel 241 wat die belasinghantering van valutatransaksies in jare van aanslag geeindig op of na 1 Januarie 1994 reel. Voorhierdie beslissing was daar onsekerheid oor die aftrekking van sodanige verliese. 'n Obiteropmerking in Plate Glass & Shatterprufe Industries (Finance Company) (Pty) UdvSIR(41 SATC 103), gesteun deur die beslissing in ITC 1531 (54 SATC 323), het steun verleen aan die aftrekking daarvan (Van Blerck, 1992:19-1 0). Dit is ITC 1531 wat in die appelhof beslis is as Felix Schuh. Felix Schuh (SA) (Pty) Ltd was die filiaal van 'n Duitse houermaatskappy, wat gedeeltelik gefinansier was deur lenings vanaf Duitsland. As gevolg van die voortdurende verswakking van die Rand teenoor die Duitse Mark, het die randekwivalent van die lening stelselmatig toegeneem. Die ongerealiseerde wisselkoersverliese op hierdielening is deur die belastingpligtige as 'n aftrekking onder die algemene aftrekkingsformule geeis. Die appelhof het beslis dat hierdie ongerealiseerde wisselkoersverlies nie aftrekbaar wasnie, aangesien dit nie ''werkjik aangegaan" was nie. Die verlies sou eers aftrekbaar woos in die aanslagjaar waarindie skuld terugbetaal word, omrede dit dan eers "werklik aangegaan" sou wees. Die volgende aanhaling uit die hofsaak (op 71) vat die beslissing saam: "... the conversion of the OM into rands constituted neither an bladsy 22

27 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing expenditure ora loss. It was simply a currency conversion. nothing..." The respondent expended 2.4 DIE AANKOOP VAN BATES EN DIE AANGAAN VAN UITGAWES IN BUITELANDSE VALUTA Transaksies van "n inkomste aard Indien'n bate, soos byvoorbeeld voorraad, in In buitelandse valuta aangekoop word, of 'n uitgawe van 'n inkomste aard is aangegaan, is die bepaling van die aftrekking daarvan gereel deur die beslissing in Caltex Oil (SA) Ltd v SIR (37 SATC 1). Indie Caltex-saak het die belastingpligtige voorraad ingevoer vanaf die buiteland. As gevolg van die devaluasie van die Britse Pond teenoor die Rand is op jaareinde In wisselkoerswins gemaak. Die belastingpligtige het egter die koste van die voorraad soos te boek gestel op transaksiedatum, as aftrekking geeis. Dieappelhofhet beslis dat die bedrag van die aftrekking op die volgende wyse bepaal moes word: (1) Indien die skuld vereffenis in die jaar waarin dit ontstaan het, sou die bedrag wat werklik betaal is, die koste wat afgetrek kon word, verteenwoordig. (2) Indien die skuld, of In gooeelte daarvan nog uitstaande was op die einde van die jaar van aanslag, moes die bedrag in buitelandse valuta uitstaande waardeer word teen die koers wat op jaareinde heers. Hierdie was dan die koste wat afgetrek kon word. bladsy 23

28 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing Die aankoop van kapitale bates Die mees algemene toelaes wat as belastingaftrekkings verkry word ten opsigte van kapitalebates aangekoop, vind plaas in terme van artikels 11(e) en 12C. Seide artikels baseer die toolaag op die koste van die bate, maar die definisie van koste verskil egter. ArtikeI11(e)(vii) bepaal dat die koste waarop die aftrekking gebasseer moet word, die koste is wat II ingevolge'n kontanttransaksie, waarin die uiterste voorwaardes beding is, aangegaan op die datum waarop die transaksie... inderdaad aangegaan is... ". Hieruitblyk dit dat die toolaag, vir die doeleindes van artikel 11(e), gebaseer moet word op die koste soos bepaal op die datum waarop die transaksie plaasgevind het. Die wisselkoers op daardie datum moet dus gebruik word. Die koste vir die doeleindes van die artikel 12C toelaag word in sub-artikel (2) gedefinieer as (i), die minste van die werklike koste of (ii), die koste aangegaan ingevolge 'n kontanttransaksie, waarin die uiterste voorwaardes beding is, op die datum waarop die transaksie inderdaad aanqeqaan is. Die werklikekoste is die bedrag wat betaal word met vereffening van die skuld. Indien dit dus, as gevolg van 'n gunstige beweging in die wisselkoers, minder is as die koste soos bepaal op transaksiedatum, dan word die toelaag op hierdie bedrag gebaseer. 2.5 WISSELKOERS-VERSKANSINGSINSTRUMENTE Inleiding As gevolgvan die feit dat wisselkoerse op 'n daaglikse basis fluktueer en dat die Rand bladsy 24

29 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing stelselmatig depresieer teenoor die geldeenhede van Suid-Afrikaanse ondernemings se belangrikste handelsvennote, is dit bykans standaardpraktyk van Suid-Afrikaanse ondernemings om transaksies in buitelandse valuta te verskans. Die belangrikste wisselkoers-verskansingsinstrumente wat in gebruik is, is valutatermynkontrakte en buitelandse valuta-opsiekontrakte. Valutatermyntransaksies en valutaruiltransaksies word ook in 'n beperkte mate deur die groot bankgroepe gebruik. Die belastinghantering van wisselkoers-verskansingsinstrumente het weinig aandag in die Wet gekry en daar is staatgemaak op die algemene belastingbeginsels ten einde hierdie instrumente te hanteer. Die belastinggevolge van valutatermynkontrakte en buitelandse valuta-opsiekontrakte word vervolgens bespreek Valutatermynkontrakte Soos venneld, is artikel 248 die enigste plek in die Wet waar die be:astinggevolge van buitelandse valutatransaksies spesifiek aangespreek was. Die enigste verwysing na valutatennynkontrakteword gevind in sub-artikel (7) waarin bepaal is dat die premie of ander vergoeding wat ingevolge die kontrak betaalbaar is ten einde die valuta te bekom, aftrekbaar is. Die begrippe "premie of ander vergoeding" word nie in die Wet gedefinieer nie en dit blyk of daar onsekerheid aangaande die betekenis hiervan was. Huxham en Haupt (1992:320) was van mening dat die normale betekenis daaraan gegee moet word, dus dat dit die verskil tussen die wisselkoers op transaksiedatum en die termynkoers op daardie datum was. In teenstelling hiermee het Rapsch (1989:81) bevind dat diepremie waarna in artikel 248(7) verwys word, 'n premie verteenwoordig wat voor die inwerkingtreding van artikel bladsy 25

30 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing 248 deur die Reserwebank gehef is, as vergoeding vir die waarborg van die termynkoers. Die premie is dus soortgelyk aan 'n versekeringspremie. Dit verklaar ook die feit dat artikel 248(7) nie melding maak van die moontlike diskonto tussen die kontantkoers en termynkoers wat teoreties kan bestaan nie. Diebelastinggevolge van valutatermynkontrakte bestaan eerstens ten opsigte van die koers waarteen die uitgawe omgereken moet word en tweedens oor die hantering van die verskil tussen die sigkoers en termynkoers op die datum toe die valutatermynkontrak aangegaan is. Rapsch (1989:69) het tot die gevolgtrekking gekom dat die uitgawe teen die kontantkoers op transaksiedatum omgereken moes word. Aangesien lewering van die buitelandse valuta voor of op die vervaldag van die kontrak geweier kan word, 'n nuwe kontrak op die vervaldag aangegaan kan word, of daar op die vervaldag besluit kan word om geen verdere dekking uit te neem nie, is dit duidelik dat daar op die transaksiedatum onsekerheid is aangaande die uiteindelike gevolg van die valutatermynkontrak. 'n Verdere aspek wat oorweeg is, is die feit dat daar volgens wet geen direkte verband tussen die skuld of vordering en die termynkontrak bestaan nie (Margo-verslag, 1986:184). Die gebruikvan die kontantkoers op transaksiedatum ten einde die randwaarde van die skuld te bepaal is ook deur 8rettenny (1991: 12) gesteun, ongeag of die skuld in buitelandse valuta vir die hele termyn daarvan gedek is al dan nie. Daarenteen het Huxham en Haupt (1992:321) voorgestel dat, aangesien die randwaarde van die skuld vasgestel was teen die termynkoers, die termynkoers gebruik moes word om die randwaarde van die uitgawe te bepaal. Die skrywer is van mening dat die hantering soos voorgestel deur Rapsch en Bretteny, vir die redes verskaf deur Rapsch, die korrekte benadering was. Dus moet die uitgawe bladsy 26

31 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing omgereken word teen die kontantkoers wat op die transaksiedatum geheers het. Die tweede aspek wat ter sprake kom is die hantering van die verskil tussen die sigkoers en termynkoers op die datum waarop die valutatermynkontrak aangegaan is. Hiemaword gerieflikheidshalwe verwys as die premie op die valutatermynkontrak ten spyte daarvan dat dit, soos hierbo aangetoon, nie werklik 'n premie verteenwoordig nie. Rapsch (1989:71) het tot die gevolgtrekking gekom dat die bedrag in buitelandse valuta wat verkry word uit die valutatermynkontrak, handelsvoorraad verteenwoordig en as sodanig hanteer moes word. Aangesien die uiteindelike gevolg van die valutatermynkontrak eers op die vervaldatum daarvan bepaalbaar is, is dit eers op hierdie datum dat daar 'n onvoorwaardelike wetlike verpligting bestaan en dat die aftrekking ten opsigte van die handelsvoorraad onder die algemene aftrekkingsformule verkry kan word. Geen verwysing was nodig na die kapitale- of inkomste aard van die batewat verkry was nie, aangesien die valutatermynkontrak as handelsvoorraad beskou word en gevolglik van 'n inkomste aard is. In teenstelling hiermee was Brettenny (1991: 15) van mening dat die premie op die valutatermynkontrak onder die bepalings van artikel 248(7) aftrekbaar was, ongeag of die transaksie van 'n inkomste- of kapitale aard was. Die korrektheid van hierdie stelling is egter te betwyfel in die lig van Rapsch se bevinding, soos hierbo bespreek, dat die premie in werklikheid 'n versekeringspremie is betaal aan die Reserwebank vir die waarborg van die termynkoers. De Jager (1984:102) was van mening dat die aftrekbaarheid van die premie op die valutatermynkontrak bepaal moet word met verwysing na die bedoeling van die belastingpligtige met die aangaan van die valutatermynkontrak. Die rede hiervoor is die feit dat daar 'n noue verband bestaan tussen die aanvanklike transaksie en die valutatermynkontrak. Dit blyk asofhierdie afleiding korrek is aangesien in ITC 1498 (53 bladsy 27

32 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing SATe 260) bevind is dat die valutatermynkontrak van dieselfde aard is as die "originating cause" daarvan. Met verwysing na Rapsch se benadering, is my gevolgtrekking dat die buitelandse valuta wat in terme van die valutatermynkontrak verkry word, handelsvoorraad was en dat die premie dus as sodanig aftrekbaar was. Die aftrekking of insluiting vind eers plaas op die tydstip wanneer die valutatermynkontrak verval. Dit is eers op hierdie datum waarop die belastingpligtige onvoorwaardelik geregtig of aanspreeklik word op enige bedrag wat voortspruit uit die valutatermynkontrak. Hierdie mening word gesteun deur beide Rapsch (1989:72) en De Jager (1984:102) Buitelandse valuta-opsiekontrakte Geen spesifieke melding is in die Wet gemaak van buitelandse valuta-opsiekontrakte nie. Die belastinggevolge hiervan moes dus bepaal word met verwysing na die algemene bepalings van die Wet. Slegs die belastinghantering van die opsie-houer, dit is die persoon wat die opsiekontrak aangegaan het om 'n aankoop of verkoop in 'n buitelandse valuta eenheid te verskans, word aangespreek. Valuta-opsies verskaf aan die houer daarvan die reg, en nie die verpligting nie, om 'n spesifieke hoeveelheid valuta voor of op 'n bepaalde datum te koop of te verkoop (Hubner, 1993:4-79). Die belastinggevolge voortspruitende uit buitelandse valuta-opsiekontrakte bestaan eerstens uit die hantering van die premie betaalbaar.!er verkryging van die opsiekontrak, tweedens uit die moontlike wins wat gemaak word by die uitoefening van bladsy 28

33 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing die opsie en derdens uit die koers wat gebruik moet word om die uitgawe of inkomste om te reken. Die opsiepremie was aftrekbaar onder die bepalings van die algemene aftrekkingsformule op die tydstip wanneer daar 'n onvoorwaardelike wetlike verpligting om te betaal bestaan [CIR v Edgars Stores Ltd (48 SATe 89)], tensy dit van 'n kapitale aard was. Ten einde te bepaal of die opsiepremie kapitaal van aard was, moes daar gekyk word na die bedoeling van die belastingpligtige met die aangaan van die opsiekontrak. Lategan (1993:66) is van mening dat daar onsekerheid oor hierdie situasie bestaan het. Indien die opsie aangegaan is met die bedoeling om die aankoop van 'n kapitale bate te verskans is die premie kapitaal van aard. In teenstelling hiermee is die bedoeling met die aangaan van enige verskansingstransaksie om blootstelling in 'n verlies situasie te beperk. Ten einde dit te bereik word die buitelandse valuta-opsiekontrak aangegaan wat 'n gelyke en teenoorgestelde effek, naamlik 'n wins in die geval van 'n verlies op die onderliggende skuld, sal veroorsaak Oit dui weer op 'n skema van winsbejag wat dus van 'n inkomste aard is. Die belasbaarheid van die wins wat gemaak word met die uitoefening van die opsie het weereens afgehang van die kapitale- of inkomste aard daarvan. Dieselfde probleme ten einde hierdie onderskeid te bepaal, het bestaan en daar was dus onsekerheid aangaande die korrekte hantering hiervan. Die randwaarde van die uitgawe is bepaal deur die kontantkoers op transaksiedatum te gebruik. 800s bespreek in bestaan daar volgens wet geen direkte verband tussen die skuld en die valutatermynkontrak nie. Hierdie beginsel kan uitgebrei word bladsy29

34 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing om 'n buitelandse valuta-opsiekontrak in te sluit. 2.6 PROBLEEMGEBIEDE, ONSEKERHEDE EN ONTOEREIKENDHEDE Inlaiding Die hantering van buitelandse valutatransaksies vir belastingdoeleindes is vir die eerste keer direk deur die wetgewer aangeraak deur die invoeging van artikel 248 tot die Inkomstebelastingwet in Uit verskeie oorde is kritiek teen hierdie artikel, die belastinghantering van buitelandse valutatransaksies en die belastinghantering van wisselkoers-verskansingsinstrumente uitgespreek. So is daar onder andere in die Margo-Kommissie se verslag vermeld dat die situasie in verband met wisselkoersskommelinge tans onbevredigend is. Verskeie vooraanstaande inkomstebelastingkundiges huldig dieselfde mening. Die vernaamste punte van kritiek behels die volgende: o die belastingwet was nie in Iynmet algemene aanvaarde rekeningkundige praktyk nie; o artikel 248 het slegs die situasie hanteer waar die belastingpligtige 'n bedrag verskuldig was aan 'n buitelandse krediteur, en nie die situasie waar daar deur 'n buitelandse debiteur 'n bedrag aan die belastingpligtige verskuldig was nie; o artikel248 het glad nie ongerealiseerde winste en -verliese hanteer nie; o die hantering van valutatermynkontrakte was onvoldoende; en bladsy30

35 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing o geen melding is gemaak oor die hantering van buitelandse valuta opsiekontrakte nie. Bogenoemde en ander tekortkominge kan, volgens die besprekingsdokument van die SAIGR (1992:2) onder andere aan die volgende toegeskryf word: odie gespesialiseerde aard van buitelandse valuta transaksies en kontrakte; en o die snelle ontwikkeling in die tipes van kontrakte wat beskikbaar is. Tekortkominge in die belastingwet rakende hierdie transaksies het tot onsekerheid by belastingpligtiges gelei oor die belastinggevolge van die transaksies. Dit het weer daartoe gelei dat die groei van ons steeds ontwikkelende finansiele markte beperk is. Dit is dus duidelik dat die wetgewing ontoereikend was. AI die probleemgebiede en onsekerhede sal vervolgens uitgelig word. Die nuwe wetgewing, wat van toepassing is op aanslagjare wat op of na 1 Januarie 1994 eindig en in die volgende hoofstuk bespreek word, beskou die onderliggende transaksie en die wisselkoers-verskansingsinstrument as afsonderlike items. Om hierdie rede word die tekortkominge in 'n soortgelyke formaat uiteengesit Die onderliggende transaksie o Valutaverskille wat ontstaan het uit transaksies van 'D kapitale aard waarby 'n buitelandse debiteur betrokke was, byvoorbeeld die verkoop van kapitale bates bladsy31

36 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing in 'n buitelandse geldeenheid, is nie in ag geneem by die bepaling van belasbare inkomste nie. In teenstelling hiermee is 'n soortgelyke transaksie, waarby 'n buitelandse krediteur betrokke was, wei deur die bepalings van artikel 248 gedek. o Die feit dat ongerealiseerde winste nie belasbaar was nie, terwyl ongerealiseerde verliese wei as aftrekkings toegelaat is, was onbillik. o Die onderskeid tussen kapitaal en inkomste ter bepaling van aftrekkings onder die algemene aftrekkingsformule en insluitings onder die definisie van bruto inkomste, het tot vele belastinghofsake gelei. In gerealiseerde transaksies waar 'n buitelandse debiteur betrokke was, was winste van 'n kapitale aard nie belasbaarnie en kapitaleverliese nie aftrekbaar nie. In 'n soortgelyke transaksie was winste van 'n inkomste aard wei belasbaar en verliese aftrekbaar. o In transaksies van 'n kapitale aard waar daar 'n buitelandse krediteur betrokke was, was gerealiseerde verhalings van verliese voorheen afgetrek wei belasbaar tot in die mate dat dit die vorliese vergoed het. In die geval van 'n buitelandse debiteur is egter geen voorsiening gemaak vir die belasbaarheid van die verhaling nie. o Die randwaarde van vaste bates vir die doeleindes van kapitaaltoelaes moes volgens die beslissing in Plate Glass bepaal word op jaareinde. Die praktyk van die Kommissaris het egter vereisdat die wisselkoers op transaksiedatum gebruik moesword. bladsy32

37 HOOFSTUK 2 Historiese wetgewing Valutatermynkontrakte o A1hoewel artikei24b(7) voorsiening gemaak het vir die aftrekking van die premie wat ingevolge die kontrak betaalbaar is, het dit slegs die geval waar daar 'n buitelandse krediteur situasie bestaan gedek. Indien die dekking verkry was ten opsigte van 'n transaksie wat 'n buitelandse debiteur behels, is geen voorsiening vir die aftrekking van die premie gemaak nie. Verder het daar onsekerheid, soos bespreek in paragraaf 2.5.2, bestaan oor wat presies hierdie premie verteenwoordig het. n Daar het onsekerheid bestaan oar die tydstip wanneer die premie afgetrek kon word - dit was onseker of die premie werklik aangegaan was by die aanvang van die kontrak. o Weens die korttermyn aard van valutatermynkontrakte en buitelandse valutaopsiekontrakte is dit noodsaaklik dat die kontrakte periodiek verlenq moet word, voordat die onderliggende transaksie voltooi is. As gevolg van die voortdurende verswakking van die Rand het dit dan tot belasbare winste wat gerealiseer is op die verskansingsinstrumente gelei, terwyl die potensiele verliese op die onderliggende transaksie nie altyd voor die realisasie daarvan toegelaat is nie Buitelandse valuta-opsiekontrakte o Die koste van die premie betaalbaar ten opsigte van die kontrak was, indien die transaksie van 'n inkomste aard was, normaalweg onder die algemene aftrekkingsformule attrekbaar. Indien die transaksie egter van 'n kapitale aard was, is daar nerens vir die aftrekking van die premie voorsieninq gemaak nie. bladsy33

38 HOOFsTUK 2 Historiese wetgewing o Daar het onsekerheid bestaan of buitelandse valuta-opsiekontrakte en valutatermynkontrakte as handelsvoorraad beskou moes word. o Die aftrekbaarheid van die premie betaalbaar ten opsigte van die kontrak onder die bepalings van die algemene aftrekkingsformule was onseker. Die kontrak word aangegaan ter beskerming van inkomste en nie ter voortbrenging van inkomste nie. 2.7 SAMEVATTING In hierdiehoofstuk is die historiese wetgewing rakende transaksies in buitelandse valuta kortliks bespreek. Soos ook aangetoon is, het daar 'n hele aantal probleemgebiede en onsekerhede bestaan. Dit is duidelik dat daar wei 'n nodigheid vir nuwe wetgewing bestaan het. In die volgende hoofstuk sal die nuwe wetgewing volledig aanqespreek word en daar sal gekyk word of die wetgewing wei die mate van belastingsekerheid verskaf as wat benodig word. bladsy34

39 HOOFSTUK3 HUIDIGE WETGEWING DIE INKOMSTEBELASTINGBEPALINGS VAN TOEPASSING OP TRANSAKSIES IN BUITELANDSE VALUTA IN AANSLAGJARE WAT OP OF NA 1 JANUARIE 1994 EINDIG

40 HOOFSTUK 3 Bladsy 3.1 INLEIDING Die transaksies waarop artikel 241 betrekking het Die beoefening van 'n bedryf in die Republiek Die toepaslikheid van Aigemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk vir die doeleindes van artikel DIE ONDERLIGGENDE TRANSAKSIE Inleiding Die bepalings van artikel Praktiese toepassing WISSELKOERS-VERSKANSINGSINSTRUMENTE Inleiding Valutatermynkontrakte Inleiding Die bepalings van artikel Praktiese toepassing Buitelandse valuta-opsiekontrakte Inleiding Die bepalings van artikel Praktiese toepassing

41 3.4 OORGANGSMAATREELS Inleiding Die bepalings van artikel Praktiese toepassing DIVERSE BEPALINGS VAN ARTIKEL 241 EN VERBANDHOUDENDE WETSWYSIGINGS Verbod op dubbele aftrekkings of insluitings Die uitstel van sekere aftrekkings of insluitings Teenvermydingsmaatreels Verbandhoudende wetswysigings Die implikasie van artikel 241 op die hantering van slegte skulde Die hantering van bates in die buiteland aangekoop SAMEVATTING 96

42 HOOFSTUK3 Huidige wetgewing 3.1 INLEIDING In die vorige hoofstuk is die historiese wetgewing en die tekortkominge daarvan bespreek. Dit het duidelik geblyk dat die wetgewing onvoldoende was en nie tred gehou het met die realiteite van die modeme valutahandel nie. Ten einde hierdie tekortkominge te oorbrug, is die Wet gewysig deur die invoeging van 'n artikel wat veel meer verband hou met die ekonomiese werklikheid en rekeningkundige verantwoording van valutatransaksies. Vanaf jare van aanslag wat op of na 1 Januarie 1994 eindig, word die belastinggevolge van buitelandse valutatransaksies qereel deur die bepalings van artikel 241 van die Wet. Indien die belastingpligtige se jaar van aanslag dus op 28 Februarie 1994 eindig, sal die datum van inwerkingtreding vir hom op 1 Maart 1993 wees. Hierdie bespreking van die nuwe wetgewing sluit aile wysigings aan artikel 241, tot en met 13 Oktober 1993, in. Verdere wysigings aan artikel 241 in die 1994 Inkomstebelastingwetsontwerp word nie volledig bespreek nie, maar word wei na verwys in Hoofstuk 5. Die uitwerking van die nuwe bepalings is dat aile winste en verliese op buitelandse valutatransaksies op 'n jaarlikse basis in aanmerking geneem word ter bepaling van belasbare inkomste, ongeag of dit gerealiseer is en ongeag of dit van 'n kapitale- of inkomste aard is. Volgens die Verklarende Memorandum (1993:3) is die rede hiervoor dat die aard van valutaverskille soortgelyk is aan finansieringskoste, en bring die nuwe bepalings die hantering van valutaverskille in Iyn met die hantering van finansieringskoste. Die toevoeging van artikel 241 tot die Inkomstebelastingwet het heelwat van die onsekerhede rakende die belastinghantering van transaksies in "buite/andse va/uta", soos bespreek in die vorige hoofstuk, uit die weg geruim. bladsy39

43 HOOFSTUK 3 Huidige wetgewing Alhoewel die werking van die artikel, met die uitsondering van een of twee gevalle, relatiet eenvoudig is, bestaan dit uit 'n hele aantal op die oog af komplekse definisies wat noodsaaklik is am te verstaan ten einde die werking te begryp. Die bepalings word breedvoerig bespreek en ten einde beter verstaanbaarheid te verseker sal die bespreking aangevul word met voorbeelde, wat oorwegend uit die konsep praktyknota geneem is. Aile verwysings na items wat in die Wet gedetinieer is, word wanneer dit vir die eerste keer gebruik word, kursief in aanhalingstekens weergegee en die volledige teks kan gevind word in Bylaag 4, bladsy 126, waar die bewoording van artikel 241 weergegee word. Artikel 241 bestaan uit agt sub-artikels, wat kortliks die volgende behels: o In artikei241(1) word die onderskeie begrippe, noodsaaklik vir die werking van die artikel, gedefinieer. o Artikel 241(2) beskryf die algemene werking van die artikel. o Artikel 241(3) hanteer die oorgangsstadium tussen die historiese- en huidige wetgewing. n Artikel 241(4) hanteer die aftrekbaarheid en belasbaarheid van die premie of ander vergoeding betaal of ontvang ingevolge 'n buitelandse valuta-opsiekontrak. n Artikel 241(5) bepaal onderwatter omstandighede die "premie ofdiskonto op 'n valutatermynkonfrak" oor die tydperk van die kontrak geamortiseer moet word. o Artikel 241(6) plaas 'n verbod op die dubbele aftrekking of insluiting van valutaverskille, oorgangsvalutaverskille en opsie-premies. o In artikel 241(7) word die omstandighede omskryf wanneer die in berekening bladsy40