K-KUIZ : SISTEM KUIZ KOLABORATIF

Transcription

1 K-KUIZ : SISTEM KUIZ KOLABORATIF SHAMSUL BIN SANIRON FAKULTI SAINS KOMPUTER DAN TEKNOLOGI MAKLUMAT UNIVERSITI MALAYSIA DISEMBER 2007

2 K-KUIZ : SISTEM KUIZ KOLABORATIF SHAMSUL BIN SANIRON Penyerahan disertasi untuk memenuhi sebahagian daripada keperluan Ijazah Sarjana Kejuruteraan Perisian FAKULTI SAINS KOMPUTER DAN TEKNOLOGI MAKLUMAT UNIVERSITI MALAYSIA DISEMBER 2007

3 UNIVERSITI MALAYA PERAKUAN KEASLIAN PENULISAN Nama: SHAMSUL BIN SANIRON (No. K.P/Pasport: ) No. Pendaftaran/Matrik: WGCY Nama Ijazah: SARJANA KEJURUTERAAN PERISIAN Tajuk Kertas Projek/Laporan Penyelidikan/Disertasi/Tesis ( Hasil Kerja ini ): K-KUIZ : SISTEM KUIZ KOLABORATIF Bidang Penyelidikan: KEJURUTERAAN PERISIAN Saya dengan sesungguhnya dan sebenarnya mengaku bahawa: (1) Saya adalah satu-satunya pengarang/penulis Hasil Kerja ini; (2) Hasil Kerja ini adalah asli; (3) Apa-apa penggunaan mana-mana hasil kerja yang mengandungi hakcipta telah dilakukan secara urusan yang wajar dan bagi maksud yang dibenarkan dan apa-apa petikan, ekstrak, rujukan atau pengeluaran semula daripada atau kepada mana-mana hasil kerja yang mengandungi hakcipta telah dinyatakan dengan sejelasnya dan secukupnya dan satu pengiktirafan tajuk hasil kerja tersebut dan pengarang/penulisnya telah dilakukan di dalam Hasil Kerja ini; (4) Saya tidak mempunyai apa-apa pengetahuan sebenar atau patut semunasabahnya tahu bahawa penghasilan Hasil Kerja ini melanggar suatu hakcipta hasil kerja yang lain; (5) Saya dengan ini menyerahkan kesemua dan tiap-tiap hak yang terkandung di dalam hakcipta Hasil Kerja ini kepada Universiti Malaya ( UM ) yang seterusnya mula dari sekarang adalah tuan punya kepada hakcipta di dalam Hasil Kerja ini dan apa-apa pengeluaran semula atau penggunaan dalam apa jua bentuk atau dengan apa juga cara sekalipun adalah dilarang tanpa terlebih dahulu mendapat kebenaran bertulis dari UM; (6) Saya sedar sepenuhnya sekiranya dalam masa penghasilan Hasil Kerja ini saya telah melanggar suatu hakcipta hasil kerja yang lain sama ada dengan niat atau sebaliknya, saya boleh dikenakan tindakan undang-undang atau apa-apa tindakan lain sebagaimana yang diputuskan oleh UM. Tandatangan Calon Tarikh: Diperbuat dan sesungguhnya diakui di hadapan, Tandatangan Saksi Tarikh : Nama: Jawatan: i

4 PENGHARGAAN Sesungguhnya kejayaan dan penghasilan tesis sarjana ini amat bermakna dalam kehidupan saya. Pertama sekali, saya ingin mengucapkan setinggi penghargaan dan terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelia(supervisor), Profesor Dr. Siti Salwa Salim kerana memberi peluang dan persekitaran kerja yang sungguh bererti kepada saya. Terima kasih juga atas dorongan, teguran dan bimbingan yang diberi demi menghasilkan tesis ini. Segala ilmu, sokongan, kepercayaan dan masa yang diberi khususnya dalam melihat dan memberi komen terhadap draf-draf tesis saya sehingga terhasilnya tesis ini adalah amat bererti dan penuh bermakna, hanya Allah yang dapat membalasnya. Keduanya, saya ingin mengucapkan ribuan terima kasih kepada Kementerian Pelajaran Malaysia, yang sudi membiayai pengajian saya. Akhirnya, saya ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada semua ahli keluarga yang memberi sokongan. Khususnya kepada Isteri (Nurulhana bt Hj Abd. Hamid) dan Anak(Irfan Ilhami bin Shamsul) kerana memahami dan setiasa memberi harapan, galakan dan kepercayaan yang tidak terhingga. Sesungguhnya segala jaya dan bakti kalian akan tetap di kenang hingga ke akhir hayat. ii

5 ABSTRAK Sokongan komputer kepada pembelajaran kolaboratif (Computer Supported Collaboratif Learning (CSCL)) menyediakan kemudahan teknologi maklumat dan komunikasi sebagai salah satu media terhadap persekitaran kaedah pembelajaran secara kolaboratif. Tesis ini menfokuskan kepada rekabentuk dan pembangunan prototaip sistem kuiz kolaboratif berasaskan web bagi Institut Pendidikan Guru (IPG). Kajian kesusasteran dilaksanakan terhadap empat topik utama iaitu kuiz kolaboratif, pembelajaran kolaboratif, pelaksanaan kuiz kolaboratif di tiga buah universiti di luar negara dan di IPG dan aplikasi CSCL. Jadual perbandingan pelaksanaan kuiz kolaboratif dan jadual komponen & aktiviti kuiz kolaboratif yang dihasilkan menjadi asas bagi sesi percambahan fikiran dalam merangka model proses pelaksanaan sistem K-Kuiz. Model proses pelaksanaan ini menunjukkan aliran aktiviti dan komponen-komponen utama yang terlibat. Menerusi model proses tersebut prototaip K-Kuiz yang berasaskan web direkabentuk dan dibangunkan. Teknik Object Oriented Analysis digunakan dalam mengenalpasti keperluan sistem dengan lebih terperinci dengan cara mengaplikasikan UML (Unified Modeling Language). Pembangunan prototaip k-kuiz menggunakan metodologi pembangunan Iterative and Incremental. Penilaian dilaksanakan terhadap keberkesanan K-Kuiz menerusi ujian pilot terhadap 20 orang guru pelatih dan 3 orang pensyarah di IPG. Dapatan kajian menunjukkan pensyarah dan guru pelatih secara umumnya mempunyai persepsi yang positif terhadap penggunaan sistem K-Kuiz dalam pengajaran dan pembelajaran. iii

6 Kandungan Abstrak iii Kandungan..... iv Senarai Gambarajah... viii Senarai Jadual..... viii BAB 1 Pengenalan Latar Belakang Penyataan Masalah Motivasi Penyelidikan Objektif Penyelidikan Hasil Penyelidikan Skop Penyelidikan Metodologi Penyelidikan Organisasi Tesis BAB 2 - Kajian Kesusasteraan Pengenalan Pembelajaran Kolaboratif (Colaborative Learning) Jenis Aktiviti Kolaboratif Kelebihan Pembelajaran Secara Kolaboratif Kekangan Pembelajaran Kolaboratif Teknik Pembelajaran Kolaboratif Circle of Learning (COL) Student Teams-Achievment Division (STAD) Teams-Games-Tournaments (TDT) Group Investigation (GI) Co-op Co-op Cooperative Integrated Reading and Composition (CIRS) Jigsaw Classroom Teknik-Teknik Lain iv

7 2.2 Kuiz Kuiz Kolaboratif Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di Indiana University- Purde (Yokomota and Ware, 1997) Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di School of Medicine, Detroit, Michigan (Rao et. al, 2002) Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di Indiana Of Texas (UT Learning, 2006) Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di IPG Ringkasan Kajian Pelaksanaan Kolaboratif Sokongan Komputer Terhadap Pembelajaran Secara Kolaboratif (Computer-Supported Collaborative Learning (CSCL) Aplikasi CSCL yang Dibangunkan Umum bagi Menyokong Kolaboratif Aplikasi CSCL yang Dibangunkan Khusus bagi Menyokong Kuiz Kolaboratif Perbincangan dan Rumusan Ringkasan BAB 3- Model Proses Pelaksanaan Kolaboratif Kuiz Pengenalan Strategi bagi Penghasilan Model Proses Sesi Percambahan Fikiran (Brainstorming Sessions) Pelaksanaan Sesi Percambahan Fikiran Hasil Sesi Percambahan Fikiran Model Proses Pelaksanaan Kolaboratif Kuiz Komponen Aktiviti Kuiz Kolaboratif Ringkasan BAB 4 Keperluan dan Analisis Sistem Pengenalan v

8 4.1 Keperluan Fungsian Sistem K-Kuiz Keperluan Bukan Fungsian Sistem K-Kuiz Fasa Analisis K-Kuiz (Use-case Driven) Kenalpasti Actors bagi K-Kuiz Kenalpasti Use Cases bagi K-Kuiz Ringkasan. 57 BAB 5 - Rekabentuk Sistem Pengenalan Rekabentuk K-Kuiz menerusi Object Oriented Pembinaan Class Diagram Pembinaan Sequence Diagram bagi setiap Use Case (scenario) Rekabentuk Antaramuka K-Kuiz Rekabentuk Halaman Utama Rekabentuk Antaramuka Menyokong Kerja Berkumpulan Senibina Sistem K-Kuiz Ringkasan BAB 6 Pembangunan Dan Pelaksanaan K-Kuiz Pengenalan Persekitaran Infrastruktur Komunikasi Pelayan Web Bahasa Pengaturcaraan Pelaksanaan Fungsian K-Kuiz Modul Pensyarah Modul Guru Pelatih Penggunaan K-Kuiz Ringkasan BAB 7 Penilaian K-Kuiz Pengenalan Pilot Study vi

9 7.2 Peserta-Peserta Bahan Kajian Pelaksanaan Pilot Study Borang Soal Selidik Keputusan Pilot Study Pandangan dan Cadangan Ringkasan BAB 8 Penilaian K-Kuiz Pengenalan Ringkasan Kajian Sumbangan Kajian Peningkatan di Masa Akan Datang Rujukan Appendix : A Analisis Object Oriented K-KUIZ Gambarajah Use Case Appendix : B Soal Selidik K-Kuiz vii

10 Senarai Gambarajah Gambarajah 1.1 Metodologi Penyelidikan bagi K-Kuiz 8 Gambarajah 1.2 Model Iterative Lifecycle with Increments (Oleh : Leszek A. Maciaszek dan Bruc Lee Liong. 2003)... 9 Gambarajah 3-1 Strategi bagi penghasilan model proses Gambarajah 3-2 Model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif bagi sistem K- Kuiz.. 43 Gambarajah 3.3 Kolaboratif dalam Kumpulan 45 Gambarajah 4.1 Gambarajah use case utama bagi modul pensyarah Gambarajah 4.2 Gambarajah use case utama untuk modul pelajar Gambarajah 5.1 Constucting Class Diagram K-Kuiz Gambarajah 5.2 Gambarajah Sequence Login pengguna 61 Gambarajah 5.3 Gambarajah Sequence yang memaparkan set kuiz yang perlu dijawab Gambarajah 5.4 Gambarajah Sequence proses Jawab Soalan. 63 Gambarajah 5.5 Lakaran halaman utama sistem K-Kuiz 64 Gambarajah 5.6 Lakaran Antaramuka Pengguna bagi Aktiviti Kolaboratif. 65 Gambarajah 5.7 Lakaran antaramuka pengguna bagi ketua kumpulan Gambarajah 5.8 Senibina sistem K-Kuiz.. 68 Gambarajah 5.9 Rekabentuk sistem K-Kuiz Gambarajah 6.1 Pelayan aplikasi perisian coldfusion Gambarajah 6.2 Antaramuka mendaftarkan pengguna baru Gambarajah 6.3 Senarai pengguna yang telah didaftarkan ke dalam sistem 72 Gambarajah 6.4 Antaramuka pensyarah membina soalan baru Gambarajah 6.5 Antaramuka bagi pensyarah mencari soalan Gambarajah 6.6 Antaramuka senarai soalan berdasarkan carian Gambarajah 6.7 Antaramuka bagi pensyarah membina set soalan Gambarajah 6.8 Antaramuka pensyarah membina set soalan Gambarajah 6.9 Antaramuka bagi pensyarah mencari set soalan 76 Gambarajah 6.10 Senarai set soalan yang terdapat dalam pangkalan data Gambarajah 6.11 Antaramuka sistem apabila guru pelatih berjaya login Gambarajah 6.12 Antaramuka ketua kumpulan memilih soalan Gambarajah 6.13 Soalan yang telah dipilih dan dikemaskini kedalam viii

11 pangkalan data Gambarajah 6.14 Antaramuka paparan status soalan Gambarajah 6.15 Antaramuka paparan status soalan untuk ketua kumpulan 79 Gambarajah 6.16 Antaramuka paparan ahli kumpulan Gambarajah 6.17 Antaramuka paparan beri jawapan dan komen Gambarajah 6.18 Antaramuka paparan keputusan kuiz kumpulan Carta 7.1 Peratus Kebolehgunaan bagi K-Kuiz (Bahagian A) Carta 7.2 Peratus Keberkesanan bagi fungsi K-Kuiz (Bahagian B) Carta 7.3 Peratus Keberkesanan Pembelajaran bagi K-Kuiz (Bahagian C) Gambarajah A.1.1 Use case login Gambarajah A.1.2 Use case Selenggara Profil Pensyarah. 103 Gambarajah A.1.3 Use case Selenggara profil Guru Pelatih Gambarajah A.1.4 Use case Selenggara Tukar Katalaluan 109 Gambarajah A.1.5 Use case Selenggara Soalan 111 Gambarajah A.1.6 Use case Selenggara Kumpulan Gambarajah A.1.7 Use case Selenggara Set Soalan Gambarajah A.1.8 Use case Selenggara kuiz 120 Gambarajah A.2.1 Use case Login Guru Pelatih Gambarajah A.2.2 Use case Selenggara Penyelarasan Kuiz Gambarajah A.2.3 Use case Menjawab Soalan ix

12 Senarai Jadual Jadual 2-1 Perbandingan Pelaksanaan Aktiviti Kuiz Kolaboratif Jadual 2-2 Aktiviti utama kuiz kolaboratif 29 Jadual 3-1 Pelaksanaan kuiz kolaboratif sedia ada di IPG dan Cadangan Pelaksanaan Jadual 4.1 Senarai fungsi bagi Modul Pensyarah.. 53 Jadual 4.2 Senarai fungsi bagi Modul Pelajar Jadual 7.1 Ringkasan Agihan Soalan Jadual 7.2 Ringkasan Keputusan Penilaian Sistem K-Kuiz Jadual 7.3 Ringkasan Keseluruhan Persepsi Responden Terhadap Sistem K-Kuiz Jadual A Penerangan Use Case Login Jadual A Penerangan Use Case Tambah Profil Pensyarah Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Profil Pensyarah Jadual A Penerangan Use Case Papar Profil Pensyarah Jadual A Penerangan Use Case Padam Profil Pensyarah Jadual A Penerangan Use Case Padam Profil Guru pelatih Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Profil Guru pelatih Jadual A Penerangan Use Case Papar Profil Guru pelatih Jadual A Penerangan Use Case Padam Profil Guru pelatih Jadual A Penerangan Use Case Tukar Katalaluan Pensyarah Jadual A Penerangan Use Case Tukar Katalaluan Guru pelatih 109 Jadual A Penerangan Use Case Tambah Soalan 111 Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Soalan. 112 Jadual A Penerangan Use Case Papar Soalan. 112 Jadual A Penerangan Use Case Padam Soalan. 113 Jadual A Penerangan Use Case Tambah Kumpulan. 114 Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Kumpulan. 115 Jadual A Penerangan Use Case Padam Kumpulan. 116 Jadual A Penerangan Use Case Papar Kumpulan Jadual A Penerangan Use Case Tambah Set Soalan Jadual A Penerangan Use Case kemaskini Set Soalan Jadual A Penerangan Use Case Padam Set Soalan x

13 Jadual A Penerangan Use Case Papar Set Soalan Jadual A Penerangan Use Case Tambah Kuiz Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Kuiz Jadual A Penerangan Use Case Padam Kuiz Jadual A Penerangan Use Case Papar Kuiz Jadual A Penerangan Use Case Login Guru Pelatih Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini soalan dipilih Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini status soalan Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Jawapan Akhir 126 Jadual A Penerangan Use Case Kemaskini Papar soalan. 127 Jadual A Penerangan Use case Kemaskini Jawapan dan Komen xi

14 BAB 1 Pengenalan 1.0 Latar Belakang Sistem pendidikan di serata dunia sedang mengalami cabaran untuk memanfaatkan teknologi maklumat bagi meningkatkan ilmu dan kemahiran pelajar yang diperlukan dalam abad ke-21. Laporan UNESCO World Education Report Tahun 1998, Teachers and Teaching in a Changing World, menggambarkan implikasi radikal Teknologi Maklumat dan Komunikasi atau Information and Communication Technology (ICT) ke atas pengajaran dan pembelajaran (P&P). Peranan teknologi maklumat dan komunikasi membawa perubahan dan impak yang besar terhadap pelaksanaan proses P&P dalam bilik darjah. Pembangunan Koridor Raya Multimedia atau Multimedia Super Coridor (MSC) bertujuan untuk menyediakan ICT yang komprehensif dan bertaraf dunia serta memacu perkembangan ICT di Malaysia (Jabatan Perdana Menteri, 2001). Di antara komponen utama dalam MSC ialah mewujudkan sistem persekolahan bestari. Sejajar dengan usaha tersebut pada tahun 1997, Kementerian Pendidikan Malaysia (KPM) telah mengorak langkah dengan mewujudkan konsep Sekolah Bestari yang bertujuan membantu mencapai hasrat Falsafah Pendidikan Negara serta matlamat wawasan Sekolah Bestari Malaysia ditakrifkan sebagai institusi pembelajaran yang direka semula secara sistematik dari segi proses pengajaran dan pembelajaran serta pengurusan untuk menyediakan pelajar menghadapi era maklumat (Kementerian Pelajaran Malaysia, 1997). Salah satu fokus utama Sekolah Bestari adalah penggunaan teknologi komputer secara meluas di mana komputer digunakan sebagai alat atau bahan sokongan dalam proses P&P. Menerusi inisiatif sekolah bestari, pembelajaran kolaboratif telah dipilih sebagai strategi utama dalam melaksanakan P&P dalam bilik darjah. 1

15 Selari dengan itu, aspek pembelajaran secara kolaboratif menjadi semakin penting khususnya dalam persekitaran P&P di Malaysia. Pembelajaran kolaboratif membolehkan penglibatan pelajar secara aktif dalam sesuatu proses P&P. Pada umumnya pelajar bekerja dalam kumpulan-kumpulan kecil, berkongsi dan berbincang dalam mencapai sesuatu tujuan pembelajaran. Proses ini juga melibatkan peranan guru atau pensyarah untuk membimbing dan memantau pelaksanaan aktiviti yang dijalankan. Dalam masa yang sama pelajar adalah bertanggungjawab terhadap kumpulan masing-masing disamping menggalakkan pelajar bekerjasama dan saling membantu untuk kejayaan bersama-sama (Gokhale, 1995). Menurut Panitz (1997) dan Gokhale (1995), dalam usaha meningkatkan keberkesanan P&P menerusi kaedah pembelajaran secara kolaboratif, telah banyak kajian-kajian yang dijalankan menunjukkan banyak kelebihan dan kesan yang positif ketika melaksanakan pembelajaran secara kolaboratif. Sebagai contohnya, pembelajaran kolaboratif membolehkan tugasan yang lebih mencabar diberikan kepada kumpulan pelajar, penglibatan pelajar secara aktif menerusi proses pembelajaran kolaboratif, menggalakkan pelajar memahami pelbagai perkara dan memberi peluang kepada pelajar untuk menyuarakan pendapat. Peranan teknologi sebagai alat dan medium dalam menyokong proses pembelajaran merupakan faktor utama yang digunakan untuk melancarkan lagi strategi P&P. Situasi tersebut membolehkan maklumat dapat diperolehi dan disebarkan dengan lebih meluas. Teknologi pada masa kini juga, memungkinkan informasi bergerak tanpa had dan sempadan serta dapat membantu mengatasi beberapa kekangan yang dihadapi ketika melaksanakan aktiviti kolaboratif secara tradisi. 2

16 Era Internet telah bermula pada tahun 60an dan dibangunkan oleh Berabek Bolt dan Newmann di bawah kontrak Advanced Research Project Agency (ARPA). Perkembangan Internet bermula secara pantas dengan wujudnya World Wide Web (WWW) oleh Tim Berners-Lee (Aitken, 1999). Semenjak daripada itu fungsi web telah berkembang dengan luas dan mengalami revolusi ke arah pengumpulan, pemprosesan dan penggunaan maklumat. Seiring dengan potensi dan perkembangan teknologi serta keupayaan internet dan WWW beberapa aktiviti pembelajaran kolaboratif juga telah menggunakan persekitaran elektronik menerusi pelbagai sistem dan perisian (Scardamalia and Bereiter, 1994; Edelson et. Al. 1995; Gibbs, et al. 1998; Suthers 1998). Menerusi paradigma baru ini, satu bentuk pembelajaran persekitaran berkomputer seperti Computer Supported Collaborative Learning (CSCL) telah diperkenalkan. CSCL merupakan bidang penyelidikan yang dilaksanakan terhadap pembelajaran kolaboratif yang disokong oleh teknologi khususnya dalam meningkatkan interaksi dalam kumpulan (Lipponen, 2001). Ia juga melibatkan bagaimana kemudahan teknologi menyediakan ruang kolaboratif bagi tujuan perkongsian pengetahuan dan kepakaran di kalangan ahli (Lipponen, 2001). Aplikasi CSCL boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu aplikasi kolaboratif yang umum seperti , chat, persidangan video; dan aplikasi CSCL yang khusus iaitu aplikasi yang menyokong teknik pembelajaran kolaboratif yang spesifik. 1.1 Penyataan Masalah Institut Pendidikan Guru (IPG) adalah domain dalam penyelidikan ini. IPG merupakan tempat di mana latihan perguruan secara profesional diberikan kepada guru-guru dalam perkhidmatan dan guru-guru dalam latihan (guru pelatih) di Malaysia. Ia adalah bertujuan menyediakan guru-guru yang berkelayakan dan diiktiraf untuk mengajar di sekolah-sekolah dan kolej di seluruh Malaysia. Kurikulum di IPG adalah dirangka dan digubal berdasarkan 3

17 kepada keperluan pendidikan di peringkat kebangsaan dan ianya dikelolakan oleh Bahagian Pendidikan Guru (BPG), Kementerian Pelajaran Malaysia. Pada masa kini terdapat 27 buah IPG di Malaysia yang menyediakan latihan secara profesional kepada guru dan guru pelatih. Matlamat pembelajaran guru pelatih tidak terbatas kepada keperluan kandungan akademik, malah turut tertumpu kepada kemahiran menyampaikan maklumat dan penguasaan pedagogi dalam bilik darjah. Guru pelatih didedahkan dengan pelbagai teknik pengajaran dan pembelajaran sebagai pendedahan dan persediaan mereka sebagai guru yang terlatih. Kaedah pembelajaran yang melibatkan kolaboratif merupakan salah satu pendekatan pembelajaran yang biasa digunakan dalam kelas-kelas pembelajaran. Di antara aktiviti kolaboratif yang sering digunakan di IPG ialah seperti kerja berkumpulan, tugas berkumpulan, pembentangan kumpulan, projek berkumpulan dan kuiz kolaboratif. Pelaksanaan kuiz kolaboratif di IPG mula dilaksanakan oleh pensyarah Ilmu Pendidikan dalam aktivi P&P sebagai usaha untuk mempelbagaikan kaedah penilaian dalam bilik kuliah. Kuiz kolaboratif di IPG dijalankan bertujuan untuk menilai kefahaman dan menggalakkan aktiviti kolaboratif dikalangan guru pelatih. Namun begitu kuiz kolaboratif masih dijalankan tanpa menggunakan aplikasi CSCL. Keadaan tersebut menyebabkan beberapa kekangan dari aspek persediaan, pelaksanaan aktiviti kuiz kolaboratif, pemantauan dan penilaian. Fokus tesis ini ialah menghasilkan sistem kuiz kolaboratif berasaskan web untuk IPG. 1.2 Motivasi Penyelidikan Motivasi terhadap penyelidikan ini adalah merujuk kepada perkara-perkara berikut: Kemajuan dan perkembangan Internet bersama-sama dengan WWW menyediakan satu medium yang sangat efektif kepada kolaboratif pembelajaran berasaskan web (Eugenia dan Ada, 2002). Evolusi ke arah persekitaran secara dinamik menerusi web 4

18 telah menjadi pemacu ke arah kajian yang lebih intensif dalam bidang komunikasi dan rangkaian. Ia juga jelas menunjukkan peningkatan kepada keperluan penggunaan aplikasi pembelajaran kolaboratif yang berasaskan web. Tiada aplikasi CSCL di Malaysia yang mengkhususkan kepada aktiviti kuiz kolaboratif, IPG memerlukan aplikasi CSCL yang boleh digunakan oleh guru pelatih di IPG menjalani aktiviti kolaboratif. IPG mempunyai prasarana dan infrastruktur teknologi maklumat dan komunikasi yang menyokong aplikasi secara dalam talian. Kemudahan rangkaian intranet dan rangkaian di antara kolej-kolej membolehkan sistem kuiz kolaboratif dilaksanakan secara bersepadu. Pensyarah dan guru pelatih juga telah didedahkan dan mempunyai pengetahuan dan pengalaman menggunakan kuiz dalam talian. IPG juga mendapat sokongan daripada BPG dan Kementerian Pelajaran Malaysia. 1.3 Objektif Penyelidikan Objektif bagi penyelidikan ini adalah: Menghasilkan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif. Model proses ini menjadi asas bagi rekabentuk dan pembangunan Sistem Kuiz Kolaboratif (K-Kuiz). Menghasilkan prototaip Sistem K-Kuiz bagi IPG. Melaksanakan penilaian keberkesanan sistem K-Kuiz terhadap pensyarah dan guru pelatih di IPG. 1.4 Hasil Penyelidikan Hasil daripada penyelidikan ini adalah: Model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif Sistem K-Kuiz berasaskan web. Ciri-ciri utama bagi sistem K-Kuiz adalah: 5

19 o Menyediakan ruang bagi pensyarah mengagihkan guru pelatih kepada kumpulan kolaboratif, melantik ketua kumpulan dan menyediakan tugasan kuiz kolaboratif. o Menyediakan ruang kolaboratif bagi membolehkan ahli dalam kumpulan membincang dan memperolehi jawapan bagi aktiviti kuiz. o Menyediakan analisis jawapan secara visual bagi membolehkan ketua kumpulan menentukan jawapan yang terbaik bagi setiap soalan. o Menjana keputusan kuiz secara automatik. 1.5 Skop Penyelidikan Skop bagi penyelidikan dalam tesis ini adalah : Membangunkan aplikasi berasaskan web yang boleh diakses menerusi peluncur Internet Explorer. Aplikasi hanya menyokong soalan pelbagai pilihan yang membolehkan guru pelatih atau ahli-ahli dalam kumpulan memilih hanya satu jawapan betul. Prototaip yang dibangunkan, menumpukan kepada aktiviti persediaan dan pelaksanaan kuiz kolaboratif. Aktiviti pemantauan, perbincangan dengan pensyarah dan penilaian bukan skop utama dalam pembangunan prrototaip ini. Ia merupakan aktiviti yang akan dilaksanakan untuk peningkatan di masa akan datang. Hanya melibatkan pensyarah dari IPG dan guru-guru pelatih dalam mendapatkan maklumat dan maklumbalas. 1.6 Metodologi Penyelidikan Terdapat beberapa pendekatan yang digunakan dalam mencapai objektif penyelidikan ini. Kajian kesusasteran dilaksanakan terhadap empat topik utama iaitu kuiz kolaboratif, 6

20 pembelajaran kolaboratif, pelaksanaan kuiz kolaboratif di tiga buah universiti di luar negara dan di IPG dan aplikasi CSCL. Jadual perbandingan pelaksanaan kuiz kolaboratif dan jadual komponen & aktiviti kuiz kolaboratif yang dihasilkan menjadi asas bagi sesi percambahan fikiran dalam merangka model proses pelaksanaan sistem K-Kuiz. Model proses pelaksanaan ini menunjukkan aliran aktiviti dan komponen-komponen utama yang terlibat. Menerusi model proses tersebut prototaip K-Kuiz yang berasaskan web direkabentuk dan dibangunkan. Teknik Object Oriented Analysis digunakan dalam mengenalpasti seterusnya keperluan sistem dengan lebih terperinci dengan cara mengaplikasikan UML (Unified Modeling Language). Pembangunan prototaip K-Kuiz menggunakan metodologi pembangunan Iterative and Incremental. Menerusi pembangunan secara Iterative, projek dibahagikan kepada bahagian-bahagian kecil bagi membolehkan pembangun dilaksanakan dengan lebih pantas. (Ctg. Albany, 2003). Di dalam sesuatu iteration terdapat empat fasa utama yang terlibat iaitu Analisis Keperluan (Requirements Analysis), Rekabentuk Sistem(Sistem Design), pelaksanaan (Implementation) dan Integrasi dan Pemasangan(Integration and Deployment). Gambarajah 1-2 menunjukkan model Iterative Lifecycle with Increments. Pendekatan ini membolehkan sistem dibangunkan secara berperingkat-peringkat bermula dari sub sistem yang kecil dan berterusan sehingga aplikasi lengkap sepenuhnya. Proses kitar hayat K-Kuiz dilakukan berulang-ulang sehingga ke semua fungsi sempurna dibangunkan. Akhirnya, penilaian dilaksanakan terhadap keberkesanan K-Kuiz menerusi ujian pilot terhadap 20 orang guru pelatih dan 3 orang pensyarah di IPG. Gambarajah 1-1 menunjukkan metodologi penyelidikan yang digunakan dalam membangunkan aplikasi K-Kuiz. 7

21 Gambarajah 1-1 Metodologi penyelidikan bagi K-Kuiz 8

22 Gambarajah 1-2 Model Iterative Lifecycle with Increments (Maciaszek & Liong 2003) 1.7 Organisasi Tesis Organisasi tesis ini secara umumnya dibahagikan kepada 8 bab seperti berikut: Bab 1 : Pengenalan Pengenalan ringkas tentang penyelidikan yang dijalankan, mengandungi penyataan masalah, latar belakang IPG iaitu domain bagi penyelidikan ini, motivasi penyelidikan, objektif penyelidikan, hasil penyelidikan, skop penyelidikan dan metodologi penyelidikan. Bab 2 : Kajian Kesusasteraan Bab ini merangkumi kajian yang berkaitan dengan pembelajaran kolaboratif (Collaboratif Learning), pengenalan kuiz, kuiz kolaboratif dan aplikasi CSCL (Computer-Supported Collaborative Learning). 9

23 Bab 3: Model Proses Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Bab ini membincangkan penghasilan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif. Bab ini juga menghuraikan aliran aktiviti dan komponen utama yang berkaitan dengan pelaksanaan kuiz kolaboratif. Bab 4 : Keperluan dan Analisa Sistem (Requirement and Sistem Analysis) Bab ini membincangkan keperluan fungsian dan keperluan bukan fungsian bagi sistem K- Kuiz. Keperluan fungsian dan bukan fungsian adalah berlandaskan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif yang dihasilkan. Bab 5 : Rekabentuk Sistem Bab ini menerangkan rekabentuk K-Kuiz. Rekabentuk teknikal K-Kuiz dihuraikan menggunakan class diagram dan sequence diagram. Bab ini juga membincangkan rekabentuk antaramuka K-Kuiz dan senibina sistem K-Kuiz. Bab 6 : Pembangunan dan Pelaksanaan K-Kuiz Bab ini menerangkan pembangunan dan pelaksanaan K-Kuiz. Di dalam seksyen pembangunan, ia membincangkan infrastruktur komunikasi, pelayan web dan bahasa pengaturcaraan yang digunakan dalam membangunkan K-Kuiz. Seksyen pelaksanaan menerangkan fungsian K-Kuiz menerusi skrin antaramuka. 10

24 Bab 7 : Penilaian K-Kuiz Bab ini menerangkan proses penilaian K-Kuiz yang dikendalikan melalui satu pilot study yang melibatkan para pensyarah dan guru pelatih IPG. Bab 8 : Kesimpulan Bab ini menyediakan ringkasan kajian, sumbangan dan cadangan untuk peningkatan pada masa akan datang. 11

25 BAB 2 Kajian Kesusasteraan 2.0 Pengenalan Bab 2 merangkumi kajian yang berkaitan dengan pembelajaran kolaboratif (Collaboratif Learning), pengenalan kuiz, kuiz kolaboratif dan aplikasi CSCL (Computer-supported Collaborative Learning. 2.1 Pembelajaran Kolaboratif (Colaborative Learning) Pembelajaran Kolaboratif adalah merujuk kepada satu pendekatan pembelajaran yang melibatkan hubungan kepakaran dikalangan pelajar, atau di antara pelajar dengan guru secara bersama-sama (Smith dan MacGregor, 1992). Menurut Schrage (1990), pembelajaran kolaboratif merupakan satu aktiviti yang melibatkan kerjasama dan hasil-hasil penemuan dikongsi bersama. Pembelajaran secara kolaboratif dapat membantu pelajar membina pengetahuan yang lebih bermakna jika dibandingkan dengan pembelajaran secara individu. Dengan menjalankan aktiviti dan projek pembelajaran secara kolaboratif kemahirankemahiran seperti berkomunikasi dan berinteraksi dapat dipelajari oleh pelajar. (Duffy & Jonassen, 1992) Dalam semua situasi kolaboratif, setiap ahli dalam kumpulan berinteraksi dalam kumpulan dan memerlukan penghormatan tentang kebolehan dan sumbangan ahli kumpulan. Perkara asas pembelajaran kolaboratif ialah pembinaan pemuafakatan melalui kerjasama ahli kumpulan. Oleh yang demikian setiap ahli berperanan dan bertanggugjawab terhadap kumpulan masing-masing. Ia juga tidak seharusnya wujud situasi persaingan dikalangan ahli di mana setiap ahli cuba mengatasi orang lain (Duffy & Jonassen, 1992). 12

26 Pembelajaran kolaboratif mementingkan proses bekerjasama di kalangan pelajar. Proses ini membantu pelajar bertindak balas dengan persekitaran perbincangan dengan lebih aktif dan bertanggungjawab. Pelajar digalakkan berbincang dan mengeluarkan idea bagi menyelesaikan sesuatu masalah yang diberi (Kemery, 2000; Kochan, 2000; Schultz, 2003) Jenis Aktiviti Kolaboratif Pada umumnya terdapat dua jenis aktiviti kolaboratif seperti berikut : 1. Pembelajaran kolaboratif secara tidak formal adalah membentuk kumpulan pelajar sementara dengan membahagikan pelajar dalam sesuatu sesi kelas pembelajaran, contohnya meminta pelajar membincangkan sesuatu topik yang diberi kepada kumpulan pelajar, meminta kumpulan pelajar menyelesaikan soalan yang diberi dalam tempoh masa yang ditetapkan, membentuk kumpulan pembelajaran secara tidak formal pada bila-bila masa dalam menguji kefahaman pelajar terhadap bahan pembelajaran, memberi peluang kepada pelajar mengaplikasikan atau menggunakan apa yang telah dipelajari atau menyediakan peluang untuk memperkembangkan apa yang dipelajari. 2. Pembelajaran kolaboratif secara formal merupakan kumpulan yang dibentuk dalam menyelesaikan sesuatu tugas yang spesifik, seperti eksperimen dalam lab, menulis laporan, menghasilkan projek atau menyediakan sesuatu kertas kerja. Kumpulan ini mungkin menyelesaikan tugasan dalam satu sesi kelas atau melibatkan satu jangkasama yang agak panjang. Kebiasaannya pelajar bekerja bersama sehingga setiap tugasan sempurna dilaksanakan dan tugasan tersebut dinilai. 13

27 2.1.2 Kelebihan Pembelajaran Secara Kolaboratif Kajian terhadap pembelajaran kolaboratif menunjukkan terdapat banyak kebaikan yang telah diperolehi hasil daripada pembelajaran secara kolaboratif. Terdapat 59 senarai kebaikan yang telah digariskan oleh (Panitz, 1997). Bahagian ini menyenaraikan beberapa kebaikan yang penting. Pembelajaran kolaboratif dapat membantu pelajar meningkatkan kemahiran berfikir yang lebih baik dan tinggi (Webb, Nemer, & Ing, 2006). Di dalam persekitaran kolaboratif, pelajar bekerjasama secara aktif dalam kumpulan dibandingkan mereka hanya mendengar secara senyap apa yang disampaikan oleh pensyarah. Pembelajaran kolaboratif juga menggalakkan pemikiran secara kritis dan menggalakkan pelajar mengemukakan idea dan pendapat masing-masing (Gokhale, 1995). Semasa aktiviti perbincangan, pelajar bebas memberi pendapat, menerima idea ahli-ahli dalam kumpulan dan membahaskan idea yang dikemukakan. Secara tidak langsung ia dapat meningkatkan kemahiran pemikiran secara kritikal. Di samping itu juga, pembelajaran kolaboratif menggalakkan dan menekankan pembinaan kumpulan (team building). Setiap kumpulan menyelesaikan sesuatu masalah secara bersama-sama. Aktiviti kuiz kolaboratif memerlukan setiap indivividu bertanggungjawab dalam tugasan yang diberi, ia memupuk sifat akauntabiliti ahli dalam kumpulan untuk membuat yang terbaik (Cooper et. al 1990; Johnson et. al. 1984). 14

28 Selain itu, kepentingan kelebihan pembelajaran kolaboratif ialah membolehkan tugasan yang lebih mencabar dilakukan tanpa membuat bebanan dalam tugasan yang tidak munasabah (Panitz, 1997). Pelajar bertanggungjawab terhadap kumpulan masing-masing dan berusaha menyelesaikan masalah secara bersama-sama Kekangan Pembelajaran Kolaboratif Walaupun kelebihan pembelajaran kolaboratif seperti disenaraikan di atas telah dikenalpasti, namun begitu terdapat juga kekangan dalam melaksanakan pembelajaran kolaboratif. Laister dan Koubek (2001) membincangkan beberapa kekangan dalam pelaksanaan pembelajaran kolaboratif: i. Ramai guru dan tenaga pensyarah mendapati sukar untuk mengawal kelas semasa proses aktiviti berkumpulan secara kolaboratif dilaksanakan dan ini menyebabkan keberkesanan dan penglibatan pelajar dalam proses pembelajaran tidak berjaya. ii. Perancangan yang lebih teliti dan pemerhatian yang menyeluruh perlu dilakukan apabila hendak membuat penilaian terhadap individu. iii. Terdapat tekanan kepada pelajar yang bersifat malu dan mendapati mereka sukar untuk melibatkan diri dalam aktiviti kumpulan secara keseluruhannya Teknik Pembelajaran Kolaboratif Terdapat pelbagai jenis teknik pembelajaran kolaboratif telah dibangunkan bagi menyokong aktiviti kolaboratif di dalam kelas seperti yang dinyatakan dibawah: Circles Of Learning (COL) ( Johnson dan Johnson, 1975). 15

29 COL merupakan satu aktiviti kolaboratif yang memerlukan setiap ahli dalam kumpulan mencari maklumat dan bahan pembelajaran. Maklumat dan bahan tersebut dikongsi bersamasama dalam kumpulan masing-masing. Penilaian dilakukan berdasarkan tahap dan pencapaian kumpulan Student Teams-Achievement Division (STAD) (Slavin, 1980). STAD merupakan satu teknik yang melibatkan persaingan antara kumpulan dan pemberian penghargaan. Pelajar diagihkan kepada kumpulan mengikut kebolehan, jantina dan etnik. Pelajar berbincang dalam kumpulan bagi menguasai pembelajaran yang diajar. Kemudiannya semua pelajar dikehendaki menjawab kuiz secara individu. Pemarkahan kumpulan diperolehi dari skor yang diperolehi oleh setiap individu. Kumpulan yang berjaya mencapai tahap yang ditetapkan diberi sijil dan penghargaan Teams-Games-Tournaments (TGT) (DeVries dan Slavin, 1978) TGT merupakan aktiviti pertandingan dalam kumpulan kecil. Pemenang bagi setiap pusingan berlawan dengan kumpulan yang lain. Markah dikumpulkan berlandaskan bilangan pertandingan yang disertai oleh sesuatu kumpulan dan dikira sebagai markah kumpulan Group Investigation (GI) (Sharan et. al., 1984). GI merupakan satu aktiviti yang melibatkan pelajar berkerja dalam kumpulan kecil bagi mencari maklumat. Maklumat yang diperolehi dibincang dan dirumuskan di peringkat kumpulan untuk dibentangkan kepada ahli kelas yang lain. Penilaian diberikan kepada kumpulan dalam aspek kerjasama, kesungguhan dan persembahan kumpulan. 16

30 Co-op Co-op (Kagan, 1985). Co-op Co-op memberi penekanan kepada penglibatan pelajar mencari maklumat secara mendalam berkaitan tajuk-tajuk yang mereka minati secara individu atau kumpulan kecil. Teknik ini menggalakkan pelajar berkongsi pengetahuan dan pengalaman dengan rakan yang lain. Ia juga memberi penekanan kepada kebijaksanaan, kesungguhan, kerjasama, dan keperihatinan pelajar ketika memperolehi maklumat. Aktiviti Co-op Co-op secara individu melibatkan pelajar mencari maklumat secara bekerjasama dan berinteraksi dengan pelajar lain. Penilaian dilakukan terhadap hasil kerja individu atau kumpulan Cooperative Integrated Reading and Composition (CIRS) (Madden et. Al., 1986). CIRC merupakan aktiviti kolaboratif yang melibatkan pelajar bekerja secara berpasangan atau dalam kumpulan kecil. Teknik ini melibatkan kerjasama dikalangan pelajar dalam mengukuhkan kemahiran bacaan dan kefahaman. Di antara aktiviti yang dilakukan dalam teknik ini ialah aktiviti bacaan, membuat ringkasan cerita, mencari makna dan perbendaharaan kata. Penghargaan dan ganjaran diberi kepada kumpulan berdasarkan kepada purata prestasi keseluruhan anggota dalam kumpulan menerusi aktiviti yang dijalankan Jigsaw Classroom (Aronson et. al., 1978) Setiap ahli dalam kumpulan diberi tugasan, permasalahan atau topik. Kemudiannya, ahli kumpulan dari kumpulan yang berbeza dan mempunyai tugasan yang sama berjumpa dan berbincang di antara satu sama lain berkaitan tugasan yang diberi. Akhirnya, mereka kembali kepada kumpulan asal dan berkongsi keputusan atau maklumat yang telah dibincangkan. 17

31 Teknik-Teknik Lain Terdapat pelbagai lagi teknik-teknik yang digunakan dalam melaksanakan aktiviti kolaboratif dalam pengajaran dan pembelajaran. Di antaranya ialah Perbincangan secara Kumpulan (Group Discussion), Projek secara Berkumpulan (Group Project), Persembahan secara Berkumpulan (Group Presentation), Kuiz Kolaboratif (Collaborative Quiz) dan Belajar secara Berkumpulan (Group Study). Tesis ini mengfokuskan kepada Kuiz Kolaboratif. 2.2 Kuiz Kuiz merupakan satu teknik pengajaran yang membolehkan proses pengukuran dan penilaian dilakukan kepada individu atau kumpulan manusia. Kuiz juga membolehkan para pendidik mempelbagaikan kaedah pengajaran dan pembelajaran. (Yokomota, 2000; Sumangala, 2002). Selain itu, kuiz boleh membantu pensyarah dan guru membuat aktiviti pengukuhan disamping memantapkan pemahaman pelajar mengenai topik-topik tertentu. Di samping itu juga kaedah kuiz ini dipercayai dapat menggalakkan pelajar berfikir secara kreatif dan menggalakkan pelajar berfikir dengan pantas dalam menyelesaikan sesuatu masalah. Pada kelazimannya kuiz diberi secara spontan, sama ada pada peringkat permulaan, perkembangan ataupun penutup sesuatu sesi pembelajaran. Kuiz boleh dilaksanakan secara formal di mana pelajar telah dimaklumkan pada peringkat awal sebelum sesuatu kuiz dijalankan dan penilaian diberi kepada kuiz tersebut. Kuiz juga boleh dijadikan sebagai aktiviti rangsangan, pengayaan (enhancement), pemulihan dan pengukuhan. Ianya juga boleh dijadikan sebagai aktiviti pertandingan dikalangan pelajar. Dari perspektif pelajar, kuiz boleh menggalakkan pelajar lebih bersedia terhadap pembelajaran yang dijalankan disamping menyediakan maklumbalas awal berhubung 18

32 perkara-perkara yang disampaikan oleh tenaga pengajar. Ia juga membolehkan pelajar menilai kefahaman berhubung subjek atau pengajaran yang dipelajari. Perkembangan dan kepesatan teknologi maklumat membolehkan kuiz dijalankan menggunakan komputer, bahkan dengan wujudnya talian komunikasi dan perkembangan internet, kuiz boleh dilaksanakan secara atas talian (on-line). Keupayaan komputer dan teknologi maklumat juga membolehkan kuiz dijalankan secara lebih menarik dan sistematik, di antaranya adalah seperti mewujudkan pangkalan data soalan dan bank soalan, penggunaan elemen-elemen multimedia, penyemakan keputusan secara automatik, penyediaan laporan dan kemajuan, mencadangkan aktiviti susulan dan aplikasi kuiz yang dibangunkan boleh diakses secara meluas. Pada masa kini terdapat banyak sumber aplikasi kuiz dalam talian yang telah dibangunkan. (Umeda et. al, 2002 ; Totto et. Al, 2005). 2.3 Kuiz Kolaboratif Kuiz kolaboratif merupakan satu aktiviti pelajar yang dijalankan di dalam kumpulan yang terbina lebih daripada seorang. Menerusi akiviti ini, pelajar menyelesaikan masalah atau kuiz secara kolaboratif bagi mendapatkan jawapan yang terbaik bagi kumpulan itu sendiri Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Seksyen ini membincangkan pelaksanaan kuiz kolaboratif yang telah dilaksanakan di tiga buah universiti di luar negara dan di IPG. Kelebihan yang diperolehi daripada pelaksanaan kuiz kolaboratif juga dibincangkan. 19

33 Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di Indiana University, Purdue (IUP) (Yokomota and Ware, 1997) Pelaksanaan kuiz kolaboratif telah dilakukan terhadap satu kelas pembelajaran Cell Biology oleh Becky Robinson pada tahun 2003 di universiti tersebut. Tujuan utama pelaksanaan aktiviti kuiz kolaboratif adalah untuk menggalakkan kolaboratif dalam pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Berikut adalah langkah-langkah yang dijalankan dalam aktiviti kuiz kolaboratif: 1. Pensyarah menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif, persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar. 2. Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz yang dijalankan. 3. Mengulangkaji pelajaran lepas selama 5 10 minit. 4. Mengagihkan pelajar kepada 4-6 orang satu kumpulan. 5. Mengedarkan/ agihkan soalan yang sama kepada semua pelajar. 6. Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. 7. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan. 8. Jawapan terbaik dihantar kepada pensyarah. 9. Perbincangan dengan pensyarah jawapan-jawapan bagi soalan yang dikemukakan. 10. Ahli kumpulan diminta menyediakan soalan pendek. Soalan yang dihasilkan hendaklah berkaitan dengan soalan yang dikemukakan oleh pensyarah. 11. Soalan yang dihasilkan oleh setiap ahli dibincangkan satu persatu dalam kumpulan masing-masing. 12. Perbincangan dengan pensyarah bagi soalan yang dihasilkan oleh pelajar. 20

34 13. Pensyarah memberi markah kepada kumpulan, berdasarkan jawapan yang betul. 14. Pensyarah memberi penegasan perkara penting yang perlu dipelajari oleh pelajar. 15. Pensyarah memberi galakan, penghargaan dan semangat. Kelebihan yang dikenalpasti daripada pelaksanaan kuiz kolaboratif adalah : - Menjalani kuiz di dalam kumpulan membantu pelajar mengurangkan perasaan bimbang dan risau jika dibandingkan menjawabnya secara individu. - Perbincangan dalam kumpulan memberi peluang kepada pelajar mempelajari bagaimana menyelesaikan masalah menerusi pengalaman dari rakan-rakan yang lain Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di University School of Medicine, Detroit, Michigan (Rao et. al, 2002). Pelaksanaan kuiz kolaboratif telah dilakukan terhadap program Post-Baccalaureate di Wayne State University School of Medicine. Program ini direkabentuk bagi membantu pelajar meningkatkan pengetahuan saintifik, kemahiran belajar dan pensyesuaian kendiri (personal adjustment). Pelajar telah diuji dalam empat bidang Cardiovascular Physiology. Setiap topik diuji dengan pelbagai jenis kuiz (Isi tempat kosong, pilihan terbaik dari pelbagai soalan, esei pendek, betul atau salah). Berikut adalah langkah-langkah yang dijalankan dalam aktiviti kuiz kolaboratif: 1. Pensyarah menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif, persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar 21

35 2. Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz yang dijalankan. 3. Soalan diedarkan kepada semua pelajar dan pelajar menjawab soalan secara individu. 4. Mengagihkan pelajar kepada 2-6 orang satu kumpulan. 5. Ketua kumpulan dipilih dikalangan ahli dalam kumpulan. 6. Ketua kumpulan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dalam kumpulan masingmasing. 7. Mengedarkan dan mengagihkan soalan yang sama kepada semua pelajar. 8. Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. 9. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan. 10. Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan dan menghantar kepada pensyarah. 11. Perbincangan dengan pensyarah jawapan-jawapan bagi soalan yang dikemukakan. 12. Pensyarah memberi markah kepada kumpulan berdasarkan jawapan yang betul. 13. Pensyarah memberi galakan, penghargaan dan semangat. Kelebihan yang dikenalpasti daripada pelaksanaan kuiz kolaboratif adalah : - Kuiz kolaboratif memberi kesan terhadap P&P pelajar dan meningkatkan pencapaian pelajar dalam peperiksaan yang dijalankan. - Kuiz kolaboratif memberi peluang kepada pelajar untuk membincangkan pendapat dan fikiran masing-masing tentang sebab-sebab atau asas bagi sesuatu jawapan. Tambahan lagi, maklumbalas yang diperolehi adalah secara terus. 22

36 - Kuiz kolaboratif dilihat dapat menyediakan peluang kepada pelajar untuk berinteraksi dan berbincang disamping dapat menambah pengetahuan dikalangan pelajar Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di University Of Texas (UT Learning Center, 2005). Pelaksanaan kuiz kolaboratif dijalankan terhadap sesi kursus Biologi. Berikut adalah langkah-langkah yang dijalankan dalam aktiviti kuiz kolaboratif. 1. Pensyarah menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif, persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar. 2. Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz yang dijalankan. 3. Pelajar mengulangkaji pelajaran lepas, selama 5-10 minit. 4. Mengagihkan pelajar kepada 3-6 orang satu kumpulan. 5. Ketua kumpulan dipilih dikalangan ahli dalam kumpulan 6. Ketua kumpulan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dikumpulan masingmasing. 7. Kumpulan diberi masa 15 minit untuk membina soalan daripada nota yang diberi. 8. Soalan yang sama diedarkan kepada kumpulan. (soalan yang dibina oleh kumpulan lain). 9. Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. 10. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan. 11. Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan dan menghantar kepada pensyarah. 12. Perbincangan dengan pensyarah jawapan-jawapan bagi soalan yang dikemukakan. 23

37 13. Perbincangan dengan pensyarah, bagi soalan yang dihasilkan oleh kumpulan. 14. Pensyarah memberi markah kepada kumpulan berdasarkan jawapan yang betul. 15. Pensyarah memberi galakan, penghargaan dan semangat. Kelebihan yang dikenalpasti daripada pelaksanaan kuiz kolaboratif adalah : - Memupuk budaya kerja secara berkumpulan. - Bertoleransi dalam menyelesaikan sesuatu masalah yang dihadapi Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif di IPG Aktiviti Kuiz Kolaboratif di IPG dilaksanakan dalam proses P&P yang melibatkan matapelajaran Ilmu Pendidikan. Kuiz kolaboratif dilaksanakan bagi menggalakkan guru pelatih menguasai dan mengalami sendiri pelaksanaan kuiz kolaboratif dalam bilik kuliah. Berdasarkan pemerhatian dan temubual yang dilakukan terhadap 2 orang pensyarah dari jabatan Ilmu Pendidikan, Intitut Perguruan Ilmu Khas, berikut disenaraikan langkah-langkah yang biasa digunakan oleh para pensyarah semasa mengendalikan aktiviti kuiz kolaboratif: 1. Pensyarah menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif, persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar. 2. Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz yang dijalankan. 3. Mengagihkan guru pelatih kepada 3-6 orang satu kumpulan. 4. Ketua kumpulan dipilih dikalangan ahli dalam kumpulan. 5. Ketua kumpulan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dalam kumpulan masingmasing. 6. Kumpulan diberi masa 15 minit untuk membina soalan daripada nota yang diberi. 24

38 7. Soalan yang sama diedarkan kepada kumpulan (soalan yang dibina oleh kumpulan lain). 8. Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. 9. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan. 10. Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan dan menghantar kepada pensyarah. 11. Perbincangan dengan pensyarah jawapan-jawapan bagi soalan yang dikemukakan. 12. Pensyarah beri markah kepada kumpulan berdasarkan jawapan yang betul. Setiap ahli mendapat markah yang sama berdasarkan prestasi dan pencapaian. 13. Pensyarah beri galakan, penghargaan dan semangat. Kelebihan yang dikenalpasti daripada pelaksanaan kuiz kolaboratif adalah : - Kuiz kolaboratif menggalakkan guru pelatih bekerjasama dalam menyelesaikan masalah. - Membolehkan guru pelatih menguasai kemahiran pembelajaran dengan lebih cepat dengan bimbingan rakan kumpulan Ringkasan Kajian Terhadap Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif. Ringkasan terhadap pelaksanaan aktiviti kuiz kolaboratif di tiga buah universiti dan di IPG adalah diberikan di Jadual

39 Jadual 2-1 Perbandingan Pelaksanaan Aktiviti Kuiz Kolaboratif Universiti Indiana University- University School of University Of Texas Purdue (IUP) Medicine (USM) (UOT) 1 Menyediakan soalan Menyediakan soalan dan Menyediakan nota dan set soalan. set soalan. Merancang pelajaran. Merancang Merancang langkahlangkah langkah-langkah langkah-langkah pelaksanaan pelaksanaan kuiz pelaksanaan kuiz kuiz kolaboratif. kolaboratif kolaboratif Persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar 2 Menjelaskan peraturan Menjelaskan peraturan Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah dan langkah-langkah dan langkah-langkah aktiviti kuiz aktiviti kuiz aktiviti kuiz 3 Mengulangkaji Mengulangkaji pelajaran pelajaran lepas selama lepas, selama 5-10 minit 5 10 minit 4 Soalan diedarkan kepada semua pelajar dan pelajar menjawab soalan secara individu. 5 Mengagihkan pelajar Mengagihkan pelajar Mengagihkan pelajar kepada 4-6 orang satu kepada 2-6 orang satu kepada 3-6 orang satu kumpulan kumpulan. kumpulan. Seorang ketua kumpulan Seorang ketua kumpulan dipilih dikalangan ahli dipilih dikalangan ahli 6 Ketua kumpulan Ketua kumpulan menyelaras perjalanan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dalam kuiz kolaboratif dalam kumpulan masingmasinmasing kumpulan masing- 8 Kumpulan diberi masa 15 minit untuk membina soalan daripada nota yang diberi IPG Menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkahlangkah pelaksanaan kuiz kolaboratif. Persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz Mengagihkan guru pelatih kepada 3-6 orang satu kumpulan. Seorang ketua kumpulan pilih dikalangan ahli Ketua kumpulan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dalam kumpulan masingmasing 26

40 Sambungan Jadual Berbincang dengan pensyarah kesesuaian soalan yang dibina 10 Soalan yang sama diedarkan kepada semua kumpulan Soalan yang sama diedarkan kepada semua kumpulan Soalan yang sama diedarkan kepada kumpulan (soalan yang dibina oleh kumpulan lain) 11 Ketua kumpulan Kumpulan berbincang menyelaras menjawab soalan satu perbincangan. persatu. Kumpulan berbincang Kumpulan berbincang Kumpulan berbincang menjawab soalan satu menjawab soalan satu menjawab soalan satu persatu. persatu. persatu. 12 Ahli dalam kumpulan Ahli dalam kumpulan Ahli dalam kumpulan membincangkan membincangkan setiap membincangkan setiap setiap soalan yang soalan yang soalan yang dikemukakan dan dikemukakan dan dikemukakan dan menentukan jawapan menentukan jawapan yang terbaik untuk yang terbaik untuk menentukan jawapan setiap soalan setiap soalan yang terbaik untuk setiap soalan 13 Jawapan terbaik Ketua kumpulan Ketua kumpulan dihantar kepada menyelaras jawapan menyelaras jawapan pensyarah terbaik bagi kumpulan terbaik bagi kumpulan dan menghantar dan menghantar kepada pensyarah kepada pensyarah 14 Perbincangan dengan Perbincangan dengan Perbincangan dengan pensyarah jawapanjawapan pensyarah jawapan- pensyarah jawapan- bagi soalan jawapan bagi soalan jawapan bagi soalan yang dikemukakan yang dikemukakan yang dikemukakan Soalan yang sama diedarkan kepada semua kumpulan Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan dan menghantar kepada pensyarah Perbincangan dengan pensyarah jawapanjawapan bagi soalan yang dikemukakan 27

41 Sambungan Jadual Ahli kumpulan diminta menyediakan soalan pendek. Soalan yang dihasilkan, hendaklah berkaitan dengan soalan yang dikemukakan oleh pensyarah pada langkah 1 16 Soalan yang dihasilkan oleh setiap ahli dibincangkan satu persatu dalam kumpulan masingmasing 17 Perbincangan dengan Perbincangan dengan pensyarah bagi soalan pensyarah bagi soalan yang dihasilkan oleh yang dihasilkan oleh pelajar kumpulan 18 Memberi markah Memberi markah kepada Memberi markah kepada Memberi markah kepada kumpulan kumpulan berdasarkan kumpulan berdasarkan kepada kumpulan berdasarkan jawapan jawapan yang betul. jawapan yang betul. berdasarkan jawapan yang betul. yang betul. Setiap ahli mendapat markah yang sama berdasarkan prestasi dan pencapaian kumpulan 19 Beri penegasan perkara Beri penegasan perkara penting yang perlu penting yang perlu dipelajari oleh pelajar. dipelajari oleh pelajar. 20 Beri galakan, Beri galakan, Beri galakan, Beri galakan, penghargaan dan penghargaan dan penghargaan dan penghargaan dan semangat semangat semangat semangat 28

42 Langkah-langkah pelaksanaan di Jadual 2-1 boleh dikategorikan kepada beberapa komponen utama, contohnya: Komponen Perancangan dan Persediaan Awal. Ia melibatkan aktivitiaktiviti seperti menyediakan soalan dan set soalan, merancang langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif, persiapan & penyediaan bahan bantu mengajar, menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz dan mengulangkaji pelajaran; Komponen Kolaboratif Kumpulan. Ia melibatkan aktiviti-aktiviti seperti kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu, guru pelatih membincangkan satu persatu soalan yang diterima, ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan, mencadangkan jawapan dan komen bagi setiap soalan dan membina soalan pendek; dan komponen-komponen lain. Terdapat 5 komponen utama yang dikenalpasti dalam pelaksanaan kuiz kolaboratif di universiti di luar negara dan di IPG iaitu 1) komponen perancangan dan persediaan awal, 2) kolaboratif kumpulan, 3) perbincangan soalan dan jawapan dengan pensyarah, 4) penentuan markah, dan 5) penghargaan dan penegasan. Jadual 2-2 menyenaraikan 5 komponen utama tersebut dan aktiviti-aktiviti yang terlibat bagi setiap komponen. Jadual 2-2 Komponen dan Aktiviti Kuiz Kolaboratif Komponen Utama Aktiviti dan penerangan ringkas Aktiviti dilaksanakan IUP USM UOT IPG 1) Perancangan dan a) Dilakukan sebelum sesuatu sesi kuiz persediaan awal kolaboratif dilaksanakan. Ia melibatkan proses penyediaan soalan, merancang aktiviti kuiz kolaboratif, menentukan jangkasama kuiz kolaboratif. b) Pensyarah menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz c) Mengulangkaji pelajaran lepas 29

43 Sambungan Jadual 2-2 d) Soalan diedarkan kepada semua pelajar dan dijawab secara individu e) Pelajar atau guru pelatih diagihkan kepada kumpulan-kumpulan kecil 2-6 orang f) Ketua dipilih dan dilantik dari kalangan ahli kumpulan 2) Kolaboratif a) Membina soalan menerusi nota dan kumpulan bahan-bahan pembelajaran serta (menjawab dan berbincang dengan pensyarah membina soalan) kesesuaian soalan yang dibina b) Soalan yang sama diedarkan kepada semua kumpulan c) Ketua kumpulan menyelaras perbincangan d) Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu e) Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan f) Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan. g) Jawapan terbaik dihantar kepada pensyarah h) Ahli kumpulan diminta menyediakan soalan pendek dan membincangkan soalan yang dihasilkan diperingkat kumpulan. i) Membina soalan pendek berdasarkan soalan yang berkaitan dengan soalan yang dikemukakan oleh pensyarah 30

44 Sambungan Jadual 2-2 3) Perbincangan a) Perbincangan dengan pensyarah soalan dan jawapan-jawapan bagi soalan yang jawapan dengan dikemukakan. pensyarah b) Perbincangan dengan pensyarah bagi soalan yang dihasilkan oleh pelajar/ kumpulan. 4) Penentuan markah a) Memberi markah kepada kumpulan berdasarkan jawapan yang betul. b) Setiap orang ahli dalam kumpulan mendapat markah yang sama berdasarkan prestasi dan pencapaian kumpulan 5) Penegasan dan 1. Memberi penegasan perkara penting Penghargaan yang perlu dipelajari oleh pelajar 2. Memberi galakan, penghargaan dan semangat Berdasarkan Jadual 2-2 : 1) Bagi komponen perancangan dan persediaan awal, kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti 1(a), 1(b) dan 1(d). Bagi aktiviti 1(c) hanya IUP dan UT sahaja yang melaksanakan, aktiviti tersebut dilaksanakan kerana ia bertujuan memberi kesediaan awal kepada pelajar mengulangkaji pelajaran sebelum mereka menjalani aktiviti 2(a) dan 2(i). 2) Kesemua universiti dan di IPG melaksanakan aktiviti 2(b), 2(d) dan 2(e). 3) Aktiviti 2(c) dan 2(f) dilaksanakan oleh kesemua universiti dan di IPG kecuali di IUP. Di IUP kumpulan akan membincangkan soaolan-soalan tanpa melibatkan peranan ketua. 31

45 4) Aktiviti 3(a) dilaksanakan di kesemua universiti dan di IPG. Manakala aktiviti 3(b) hanya melibatkan IUP dan UT sahaja. Ia kerana hanya dua universiti ini sahaja yang menghasilkan soalan dalam kumpulan masing-masing. 5) Aktiviti 4(a) dilaksanakan di seluruh universiti dan di IPG namun begitu hanya di IPG sahaja yang menyatakan aktiviti 4(b) dilaksanakan. 6) Aktiviti 5(a) dilaksanakan di IUP dan di IPG sahaja manakala bagi aktiviti 5(b) kesemua universiti dan IPG melaksanakannya Sokongan Komputer Terhadap Pembelajaran Secara Kolaboratif (Computer-Supported Collaborative Learning (CSCL)) CSCL adalah bidang penyelidikan yang mengfokuskan kepada bagaimana pembelajaran kolaboratif yang disokong oleh teknologi boleh meningkatkan interaksi dalam kumpulan serta bagaimana kolaboratif dan kemudahan teknologi menyediakan ruang perkongsian serta agihan pengetahuan dan kepakaran di kalangan ahli (Lipponen, 2001). Aplikasi yang menyokong kolaboratif boleh dibahagikan kepada dua bahagian iaitu: 1. Aplikasi kolaboratif yang umum contohnya seperti , chat, sms dan persidangan video. 2. Aplikasi CSCL yang dibangunkan khusus bagi menyokong aktiviti kolaboratif yang tertentu seperti aktiviti kuiz kolaboratif, jigsaw dan learning of circle Aplikasi CSCL yang Dibangunkan Umum bagi Menyokong Kolaboratif Di bawah ini disenaraikan aplikasi yang biasa digunakan dan menyokong pelaksanaan kolaboratif dalam kumpulan (Coleman, 1977). 32

46 Surat Elektronik ( ) Surat elektronik merupakan salah satu perkhidmatan yang sering digunakan dalam internet. Ia membolehkan pesanan dan mesej dihantar daripada individu kepada individu yang lain atau kepada kumpulan manusia yang lain. Dokumen seperti video, audio dan gambar boleh hantar bersama-sama dengan pesanan yang dihantar. juga boleh dihantar kemana sahaja diseluruh dunia dan boleh dilihat apabila pengguna, login kepada internet dan menyemak yang dihantar menerusi mailbox dimana itu disimpan. Pesanan Ringkas (Instant Messaging) Ia membolehkan sesuatu pesanan dihantar dari satu komputer kepada komputer yang lain. Ia berasal daripada instant dan ianya sangat popular dikalangan kanakkanak dan orang dewasa. Ia membolehkan sesuatu pesanan dihantar secara dalam talian dan membolehkan komunikasi dijalankan secara dua hala. Ia lebih kurang sama dengan pesanan teks SMS pada alat telefon mudah alih. Beberapa aplikasi pesanan ringkas yang popular adalah seperti, ICQ, MSN Messenger, AOL Instant Messenger dan Trillian. Chat Room Ia merupakan ruang di dalam internet yang membolehkan sesiapa yang mempunyai persamaan minat yang sama bekomunikasi dengan cara menaip pesanan menerusi komputer. Pesanan yang ditaip oleh pengguna di dalam chat room boleh dilihat oleh setiap pengguna yang berada dalam ruangan (kumpulan) chat room tersebut. Konsep yang terdapat pada chat room adalah bersifat terbuka dan membolehkan sesiapa sahaja boleh memasuki ruang chat room tanpa sebarang pengesahan. 33

47 Perisian Sidang Video (Video Conferencing software) Sidang video merupakan satu teknologi komunikasi yang melibatkan video dan audio yang menghubungkan pengguna secara jauh (di tempat yang berbeza) seolah-olah mereka berkomunikasi didalam bilik yang sama. Setiap pengguna memerlukan alat, webcam(kamera web), mikrofon dan talian internet berjalur lebar (broadband) bagi menyertai sidang video ini. Pengguna melihat dan mendengar diantara satu sama pada masa nyata. Terdapat banyak universiti yang menggunakan perisian sidang video sebagai aplikasi pendidikan yang digabungkan kepada kursus secara dalam talian. Forum Merupakan perbincangan kumpulan, dimana peserta yang terlibat biasanya terdiri daripada mereka yang mempunyai sama minat. Perbincangan kumpulan boleh dilakukan secara tertup (private) atau secara terbuka (public). Forum juga biasa digunakan untuk aktiviti perbincangan dalam kumpulan, soal selidik atau penyelesaian projek berkumpulan di dalam kelas. Kerja-kerja kolaboratif juga boleh dilaksanankan dengan menggunakan forum, menghantar dan menerima pesanan dan berkongsi fokus kerja dalam sesuatu topik. Papan Kenyataan (Whiteboard) Membolehkan ahli dalam kumpulan menulis atau menyatakan pendapat pada dokumen yang sama secara sinkronus Aplikasi CSCL yang Dibangunkan Khusus bagi Menyokong Kuiz Kolaboratif Terdapat beberapa aplikasi CSCL yang telah dibangunkan di luar negara seperti Belvedere (Suthers, 1998), CSILE (Scardamalia & Bereiter, 1993; 1994), CoVis-Collaborative 34

48 Visualization (Edelson, et. al., 1995). Namun begitu, masih tiada lagi aplikasi CSCL yang khusus dalam pelaksanaan kuiz kolaboratif. Kajian yang dijalankan oleh Sai Kit (2004) dan pemerhatian yang dilakukan menerusi carian internet juga mendapati tiada aplikasi CSCL yang khusus dibangunkan di Malaysia bagi memenuhi keperluan pembelajaran secara kolaboratif. Dalam persekitaran P&P di IPG pada kebiasaannya aplikasi CSCL yang umum seperti yang dibincangkan pada Seksyen iaitu , chat dan aplikasi sistem pesanan ringkas biasa digunakan bagi tujuan aktiviti kolaboratif. 2.4 Perbincangan dan Rumusan Berikut adalah perbincangan dan rumusan terhadap kajian yang telah dijalankan: Kebaikan dan Kelebihan Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Pada keseluruhannya pelaksanaan kuiz kolaboratif dalam aktiviti P&P memberi kesan yang positif kepada perkembangan pembelajaran pelajar disamping memupuk semangat kerjasama dalam kumpulan. Kajian yang dijalankan terhadap pelaksanaan kuiz kolaboratif di tiga buah universiti seperti pada Seksyen jelas menunjukkan bahawa aktiviti kuiz kolaboratif memberi kesan dan faedah terhadap proses pembelajaran. Keberkesanan tersebut dapat dikategorikan kepada aspek peningkatan kefahaman dan keberkesanan P&P dalam bilik darjah, peningkatan motivasi pembelajaran didalam diri pelajar dan mewujudkan semangat kerjasama serta semangat berkumpulan. Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Berdasarkan kajian yang dijalankan di tiga buah universiti dan di IPG, menunjukkan terdapat perbezaan dalam mengendalikan aktiviti kuiz kolaboratif. Tesis ini menghasilkan satu model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif yang menjadi asas (basis) 35

49 bagi rekabentuk dan pembangunan sistem kuiz kolaboratif di IPG. Bab tiga membincangkan penghasilan model proses ini. Tiada Aplikasi CSCL bagi Kuiz Kolaboratif Masih tiada lagi aplikasi CSCL bagi kuiz kolaboratif sama ada di Malaysia dan di luar negara. Bab 4, 5 dan 6 membincangkan proses merekabentuk dan membangunkan prototaip sistem K-Kuiz, manakala Bab 7 membincangkan penilaian terhadap sistem K- Kuiz. 2.5 Ringkasan Bab ini telah menjelaskan pembelajaran kolaboratif dan teknik-teknik pembelajaran kolaboratif, kuiz kolaboratif dan CSCL. Bab ini juga telah membuat perbandingan pelaksanaan kuiz kolaboratif di 3 buah universiti di luar negara dan di IPG. Bab ini di akhiri dengan perbincangan yang di perlukan dalam merekabentuk model proses kuiz kolaboratif yang menjadi asas bagi rekabentuk dan pembangunan sistem K-Kuiz. 36

50 BAB 3 Model Proses Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif 3.0 Pengenalan Bab ini membincangkan penghasilan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif. Bab ini juga menghuraikan komponen utama dan aliran aktiviti yang berkaitan dengan pelaksanaan kuiz kolaboratif. 3.1 Strategi bagi Penghasilan Model Proses Gambarajah 3-1 menunjukkan strategi yang diambil dalam menghasilkan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif. Model proses ini menjadi asas bagi rekabentuk dan pembangunan Sistem K-Kuiz di IPG. Gambarajah 3-1 Strategi bagi Penghasilan Model Proses 37

51 Jadual 2-1 dan jadual 2-2 yang dihasilkan dalam bab dua iaitu perbandingan pelaksanaan aktiviti kuiz kolaboratif dan komponen & aktiviti kuiz kolaboratif di tiga buah universiti luar negara dan di IPG menjadi asas bagi perbincangan dalam sesi percambahan fikiran. Sesi percambahan fikiran tersebut melibatkan 12 orang pensyarah yang meneliti dan membincangkan kelebihan dan kelemahan langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif di setiap universiti dan di IPG. Hasil daripada sesi tersebut ialah cadangan langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif yang menjadi asas kepada pembentukan model proses bagi pembangunan sistem K-Kuiz. Seksyen 3.2 menghuraikan sesi percambahan fikiran yang dijalankan. 3.2 Sesi Percambahan Fikiran (Brainstorming Sessions) Sesi percambahan fikiran ini melibatkan perbincangan kumpulan dengan 12 orang pensyarah. Mereka yang dipilih adalah dikalangan pensyarah-pensyarah yang pernah terlibat dan berpengalaman dalam melaksanakan aktiviti kuiz kolaboratif. Mereka terdiri daripada pensyarah-pensyarah dari jabatan Ilmu Pendidikan dan dipilih daripada 5 buah Institut Perguruan (IP) zon tengah iaitu IP Teknik, IP Ilmu Khas, IP Islam Bangi, IP Raja Melewar dan IP Melaka. Sesi percambahan fikiran ini juga melibatkan 2 orang pensyarah daripada jabatan teknologi maklumat bagi mendapatkan pandangan berkaitan isu-isu teknikal pelaksanaan kuiz kolaboratif secara dalam talian Pelaksanaan Sesi Percambahan Fikiran Berikut langkah-langkah pelaksanaan sesi percambahan fikiran : Peserta diterangkan tujuan asal sesi percambahan fikiran dijalankan iaitu bagi menghasilkan cadangan langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif. Jadual 2-1 dan jadual 2-2 dibentangkan kepada semua. 38

52 Peserta meneliti dan membandingkan aktiviti-aktiviti pelaksanaan kuiz kolaboratif. Mencadangkan langkah-langkah pelaksanaan kuiz kolaboratif bagi pembangunan sistem K-Kuiz. 3.3 Hasil Sesi Percambahan Fikiran Jadual 3-1 menunjukkan hasil daripada sesi percambahan fikiran iaitu cadangan langkahlangkah pelaksanaan kuiz kolaboratif bagi pembangunan sistem K-Kuiz. Jadual tersebut juga menunjukkan pelaksanaan kuiz kolaboratif yang sedia ada di IPG. Teks yang digelapkan menunjukkan perbezaan pelaksanaan berbanding dengan yang sedia ada. Jadual 3-1 Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Sedia Ada di IPG dan Cadangan Pelaksanaan Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Sedia ada Cadangan Pelaksanaan Kuiz Justifikasi Cadangan Sistem K-Kuiz Di IPG Kolaboratif bagi Sistem K-Kuiz 1. Menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkahlangkah Menyediakan soalan dan set soalan. Merancang langkahlangkah Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. pelaksanaan kuiz kolaboratif. Persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar pelaksanaan kuiz kolaboratif. Persiapan dan penyediaan bahan bantu mengajar 2. Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz Menjelaskan peraturan dan langkah-langkah aktiviti kuiz Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. 39

53 Sambungan Jadual Mengagihkan guru pelatih kepada 3-6 orang satu kumpulan Mengagihkan guru pelatih kepada 3-6 orang satu kumpulan Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Melantik seorang ketua kumpulan dikalangan ahli 4. Ketua kumpulan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dalam kumpulan masingmasing 5. Soalan yang sama diedarkan kepada semua kumpulan Pensyarah menentukan salah seorang daripada guru pelatih dalam setiap kumpulan untuk menjadi ketua Ketua kumpulan menyelaras perjalanan kuiz kolaboratif dalam kumpulan masingmasing Set soalan yang berbeza diedarkan kepada kumpulan Cadangan baru: Dari jadual 2-1, ketua kumpulan adalah dipilih oleh ahli kumpulan. Hasil dari percambahan fikiran adalah dicadangkan ketua kumpulan ditentukan oleh pensyarah bagi memudahkan proses pengurusan dan kelancaran aktiviti. Ia juga bagi memastikan ketua kumpulan yang dilantik berkebolehan mengetuai perbincangan dan menyelaras aktiviti kumpulan. Dikekalkan Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut kecuali di IUP. Cadangan baru: Dari Jadual 2-1, Kesemua universiti di luar negara dan di IPG mengedarkan soalan yang sama. Hasil dari percambahan fikiran adalah dicadangkan set soalan yang berbeza diedarkan kepada kumpulan. Rasionalnya adalah: 1) Mengelakkan kumpulan meniru jawapan kumpulan lain 2) Menyediakan tahap soalan yang berbeza berdasarkan kebolehan dan prestasi kumpulan 40

54 Sambungan Jadual Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. 7. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan Perbincangan dalam menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan 8. Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan dan menghantar kepada pensyarah Kumpulan berbincang menjawab soalan satu persatu. Ahli dalam kumpulan membincangkan setiap soalan yang dikemukakan Ketua kumpulan menyelaras perbincangan dan setiap ahli dikehendakki mencadangkan jawapan dan komen bagi setiap soalan yang dikemukakan Ketua kumpulan menyelaras dan memutuskan jawapan yang terbaik berdasarkan cadangan jawapan dan komen dari setiap ahli kumpulan. Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Cadangan baru: Dari Jadual 2-1, ahli dalam kumpulan membincang dan menentukan jawapan yang terbaik untuk setiap soalan. Hasil dari percambahan fikiran adalah dicadangkan setiap ahli kumpulan dikehendaki mencadangkan jawapan dan komen bagi setiap soalan. Rasionalnya adalah : 1) Proses ini menggalakkan pelajar memberi idea dan pendapat masing-masing. 2) Cadangan jawapan dan komen setiap ahli direkodkan dan dianalisis. Cadangan baru: Dari jadual 2-1, Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik bagi kumpulan. Hasil dari percambahan fikiran adalah dicadangkan ketua kumpulan menyelaras dan memutuskan jawapan yang terbaik berdasarkan cadangan jawapan dan komen dari setiap individu. 41

55 Sambungan Jadual Perbincangan dengan pensyarah jawapanjawapan bagi soalan yang dikemukakan 10. Memberi markah kepada kumpulan berdasarkan jawapan yang betul. 11. Memberi penegasan perkara penting yang perlu dipelajari oleh pelajar. 12. Ahli dalam kumpulan mendapat markah yang sama berdasarkan prestasi dan pencapaian kumpulan 13. Memberi galakan, penghargaan dan semangat Perbincangan dengan pensyarah jawapanjawapan bagi soalan yang dikemukakan Memberi markah kepada kumpulan berdasarkan jawapan yang betul. Memberi penegasan perkara penting yang perlu dipelajari oleh pelajar. Ahli dalam kumpulan mendapat markah yang sama berdasarkan prestasi dan pencapaian kumpulan Memberi galakan, penghargaan dan semangat Rasionalnya adalah : 1) Jawapan terakhir yang diberi adalah hasil analisis cadangan jawapan dari setiap ahli. Proses ini menyokong ketua kumpulan Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Dikekalkan. Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Dikekalkan. Hanya di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. Hasil dari percambahan fikiran adalah dicadangakan aktiviti ini dikekalkan. Dikekalkan Kesemua universiti di luar negara dan di IPG melaksanakan aktiviti tersebut. 3.4 Model Proses Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif Gambarajah 3.2 menunjukkan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif bagi cadangan yang dibincangkan di Jadual 3-1. Model ini menunjukkan 5 komponen utama yang terlibat dalam pelaksanaan kuiz kolaboratif iaitu perancangan dan persediaan awal, kolaboratif kumpulan, 42

56 perbincangan jawapan dengan pensyarah, penentuan markah dan penghargaan & penegasan. Model ini juga menunjukkan aliran aktiviti kuiz kolaboratif dari mula hingga tamat sesi dan penglibatan pensyarah serta guru pelatih dalam komponen-komponen yang dinyatakan. Gambarajah 3.2 Model Proses Pelaksanaan Kuiz Kolaboratif bagi Sistem K-Kuiz 43

57 3.4.1 Komponen Utama Kuiz Kolaboratif Seksyen ini menerangkan komponen utama yang terlibat dalam aktiviti kuiz kolaboratif bagi sistem K-Kuiz: Persediaan dan Perancangan Awal Komponen ini melibatkan proses persediaan dan persiapan awal sebelum kuiz dimulakan oleh pensyarah - melibatkan aktiviti merancang jangkamasa sesi kuiz kolaboratif, aktiviti konfigurasi sistem iaitu masukkan soalan ke dalam pangkalan data, mengemaskini set-set soalan dan mendaftarkan pengguna. - menyediakan penerangan dan penjelasan terhadap peraturan dan langkahlangkah aktiviti kuiz dilaksanakan. - guru pelatih diagihkan kepada kumpulan yang terdiri daripada 3 hingga 5 orang. - melantik salah seorang ahli dalam kumpulan menjadi ketua kumpulan bagi melancarkan lagi aktiviti kuiz kolaboratif. Kolaboratif Kumpulan Komponen ini merupakan aktiviti utama di mana kumpulan berbincang dalam menyelesaikan tugasan yang diberi. Gambarajah 3-3 menunjukkan kolaborasi yang berlaku di dalam kumpulan. Ketua kumpulan menyelaras soalan yang perlu dibincangkan daripada senarai set soalan yang diberi oleh pensyarah. 44

58 Kolaboratif dalam kumpulan B Set Soalan 1..n A C Soalan 1.. n SOALAN E D Jawapan Ulang sehingga selesai semua soalan di jawab Cadangan Jawapan dan komen Setiap Ahli Ketua Kumpulan selaras jawapan terbaik untuk kumpulan dan beri jawapan muktamad A = Ketua Kumpulan B,C,D & E = Ahli kumpulan Gambarajah 3-3 : Kolaboratif dalam Kumpulan Kumpulan membincangkan soalan satu persatu sehingga selesai dan setiap ahli mengemukakan cadangan jawapan dan komen terhadap jawapan yang diberi. Ketua kumpulan memutuskan jawapan yang terbaik berdasarkan cadangan jawapan dan komen dari setiap ahli kumpulan. Soalan yang telah dimuktamadkan tidak boleh lagi dibincangkan oleh ahli kumpulan. Perbincangan Jawapan dengan Pensyarah Komponen ini melibatkan peranan pensyarah memberi jawapan dan penerangan terhadap soalan yang diberikan. Sesi soal jawab dibuka untuk memberi peluang kepada pelajar mengemukakan sebarang pertanyaan dan persoalan berkaitan soalan yang diberi. 45

59 Penentuan markah Komponen ini melibatkan proses penentuan markah dilaksanakan. Semua ahli mendapat markah yang sama berdasarkan prestasi kumpulan masing-masing. Penghargaan Komponen ini melibatkan peranan pensyarah untuk mengulas prestasi setiap kumpulan dan memberi penghargaan serta galakan kepada kumpulan untuk aktiviti pada masa akan datang. 3.5 Ringkasan Bab ini membincangkan strategi dalam menghasilkan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif. Strategi utama yang digunakan ialah mengadakan sesi percambahan fikiran berdasarkan kajian pelaksanaan kuiz kolaboratif di tiga universiti dan di IPG. Bab ini diakhiri dengan penghasilan gambarajah bagi model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif yang menunjukkan aliran dan komponen-komponen utama yang terlibat bagi Sistem K-Kuiz. 46

60 BAB 4 Keperluan dan Analisis Sistem 4.0 Pengenalan Bab ini membincangkan keperluan dan analisis sistem K-Kuiz. Keperluan fungsian dan bukan fungsian bagi sistem K-Kuiz adalah berlandaskan model proses pelaksanaan kuiz kolaboratif yang telah dibincangkan dalam bab Keperluan Fungsian Sistem K-Kuiz Keperluan fungsian bagi sistem K-Kuiz dibahagikan kepada tiga jenis pengguna. Pengguna yang dimaksudkan ialah pentadbir, pensyarah dan guru pelatih. Pentadbir adalah bertanggungjawab untuk menyelenggara sistem K-Kuiz, mendaftarkan pengguna, mengemaskini profil pengguna, menyelenggara ruangan maklumat dan kalender. (Modul Pentadbir tidak dibincangkan dalam tesis ini). Pensyarah adalah bertanggungjawab bagi menyediakan soalan kuiz, mengagihkan kumpulan, memberi tugasan kuiz, memantau aktiviti kolaboratif dan menilai jawapan kuiz guru pelatih. Guru pelatih adalah bertanggungjawab untuk menjawab soalan kuiz secara kolaboratif, mencadangkan jawapan dan memberi komen. Ketua kumpulan menyelaras jawapan terbaik berdasarkan perbincangan yang dijalankan. Seksyen seterusnya membincangkan keperluan fungsian sistem K-Kuiz menerusi modul pensyarah dan modul guru pelatih. 1. Keperluan Fungsian bagi Pensyarah adalah seperti berikut: i. membina kuiz baru untuk dijawab oleh guru pelatih. 47

61 ii. menerima dan menggunakan soalan menerusi template yang sedia ada dalam tugasan kuiz. iii. iv. memindahkan grafik atau gambar ke dalam tugasan kuiz kolaboratif. meminda kuiz yang dibina dalam tugasan kuiz. v. menentukan ahli dalam sesebuah kumpulan. vi. vii. viii. ix. melantik seorang ketua bagi setiap kumpulan. menentukan tarikh dan masa sesebuah kuiz perlu dilaksanakan. mengagihkan set soalan kepada kumpulan. membuat penilaian terhadap kuiz yang dijawab oleh guru pelatih. x. menghapuskan atau memadam kuiz yang tidak diperlukan dalam sistem kuiz kolaboratif. xi. xii. xiii. menyelenggara sistem kuiz kolaboratif. memantau aktiviti kolaboratif semasa kuiz sedang berjalan. turut sama memberi komen dan pendapat kepada kumpulan semasa aktiviti perbincangan sedang berjalan. 2. Keperluan fungsian bagi guru pelatih adalah seperti berikut: i. melihat kuiz yang disediakan oleh pensyarah mengikut kumpulan. ii. iii. menyertai aktiviti dan menjawab kuiz secara kolaboratif. berbincang secara dalam talian dalam menyelesaikan sesuatu masalah atau soalan yang diberi oleh pensyarah. iv. menghantar cadangan jawapan dan komen. v. melihat maklumbalas semua ahli dalam kumpulan. vi. menjawab soalan dengan mengambilkira cadangan jawapan dan komen dari ahli kumpulan (ketua kumpulan). 48

62 vii. viii. menghantar kepada pensyarah untuk dinilai (ketua kumpulan) menentukan status setiap soalan sama ada pada peringkat perbincangan atau tamat (ketua kumpulan). Ahli dalam kumpulan menjawab dan memberi komen untuk soalan yang mempunyai status bincang. ix. melihat keputusan markah individu dan kumpulan 4.2 Keperluan Bukan Fungsian Sistem K-Kuiz Keperluan bukan fungsian bagi K-Kuiz adalah melibatkan beberapa perkara berikut: Browser K-Kuiz merupakan aplikasi yang berasaskan web. Oleh yang demikian penguna perlu mempunyai web browser untuk mengakses K-Kuiz, contohnya seperti Microsoft Internet Explorer sekurang-kurangnya versi 6.0 dan keatas. Penyelenggaraan Struktur yang digunakan dalam pembangunan sistem seharusnya mudah untuk diselenggara Penggunaan Sistem yang dibangunkan seharusnya mengambil kira pelbagai jenis pengguna. Seperti yang jelaskan pada sebelum ini, terdapat tiga jenis pengguna(pentadbir, pensyarah, guru pelatih). Scalability K-Kuiz seharusnya menyokong scalability dalam membuat modifikasi terhadap komponen atau terhadap sistem dalam menyelesaikan sesuatu masalah yang timbul. Ia juga menyediakan kemudahan bagi penambahbaikan dan peningkatan pada masa hadapan tanpa memberi kesan struktur sedia ada dan yang lebih penting adalah data dan maklumat yang disimpan. 49

63 Efisien Berlandaskan penggunaan aplikasi berasaskan web. K-Kuiz seharusnya menyediakan masa respon yang baik sekurang-kurangnya 3 saat. 4.3 Fasa Analisis K-Kuiz (Use-Case Driven) Seksyen ini menerangkan use cases yang utama sahaja dalam membina fungsi-fungsi sistem K-Kuiz. Appendix A menunjukkan keterangan keseluruhan bagi Use cases Sistem K-Kuiz Kenalpasti Actors bagi K-Kuiz Terdapat dua pengguna utama yang merupakan Actors kepada sistem K-Kuiz. Pengguna tersebut ialah pensyarah dan guru pelatih: a) Guru Pelatih Guru pelatih adalah merujuk kepada guru-guru dalam latihan di IPG yang dibenarkan mengakses kepada sistem K-Kuiz dan menjalani kuiz kolaboratif. b) Pensyarah Pensyarah adalah merujuk kepada mereka yang terlibat dan mengajar di IPG yang melaksanakan sistem K-Kuiz dan diberi kebenaran untuk mengakses dan mengendalikan sistem K-Kuiz. Pensyarah adalah bertanggungjawab untuk membina, mengemaskini dan memadam soalan dalam sistem. Mereka juga terlibat dalam membina set soalan dan menentukan ahli dalam sesebuah kumpulan. Sebagai tambahan, mereka juga terlibat dalam menentukan peraturan dan langkah-langkah pelaksanaan aktiviti bagi sistem K-Kuiz. 50

64 4.3.2 Kenalpasti Use cases bagi K-Kuiz Use cases bagi sistem K-Kuiz dibahagikan kepada dua modul yang utama, iaitu modul pensyarah dan modul guru pelatih. Modul Pensyarah Berikut adalah Use cases bagi modul pensyarah; Login Pensyarah Use case ini membenarkan pensyarah untuk melogin sistem. Menyelenggara Profil Guru Pelatih Use case ini membenarkan pentadbir menambah, mengemaskini, melihat dan memadam profil guru pelatih di dalam sistem. Menyelenggara Kumpulan Use case ini membenarkan pensyarah untuk mencipta, mengemaskini, melihat dan memadam kumpulan. Menyelenggara Set Soalan Use case ini membenarkan pensyarah untuk mencipta, mengemaskini, melihat dan memadam set soalan. Menyelenggara Kuiz Use case ini membenarkan pensyarah untuk mencipta, mengemaskini, melihat dan memadam kuiz serta menambah set soalan dan kumpulan yang mengambil kuiz. Menyelenggara Soalan-soalan Use case ini digunakan untuk mencipta, mengemaskini, memadam dan melihat soalan-soalan untuk kuiz kolaboratif. Pada masa ini, sistem hanya menyokong soalan pelbagai pilihan sahaja. Pensyarah dikehendaki menetapkan tahap kesukaran bagi setiap soalan. 51

65 Melihat Rekod Keputusan Guru Pelatih Use case ini membenarkan pensyarah melihat tahap pencapaian guru pelatih. Pada masa yang sama pensyarah boleh mengetahui kekuatan dan kelemahan yang dihadapi oleh guru pelatih dalam subjek tersebut berdasarkan markah mereka. Memantauan, Semak dan Komen Use case ini digunakan untuk memantau, menyemak jawapan dan perbincangan guru pelatih dan memberi komen. Menukar Katalaluan Use case ini membenarkan pensyarah menukar kata laluan sendiri. Gambarajah 4.1 menunjukkan gambarajah use case utama bagi modul pensyarah. Penerangan yang lengkap bagi use case pensyarah ditunjukkan dalam Appendix A. Semua use cases yang utama diterjemahkan sebagai fungsian K-Kuiz. Jadual 4.1 menyenaraikan semua fungsi yang dikenalpasti dan disokong oleh use cases untuk modul pensyarah. Login Selenggara profil guru pelatih Selenggara profil Sendiri Pensyarah Selenggara Kumpulan Selenggara Set Soalan Selenggara Kuiz Semak Pantau Rekod Keputusan guru pelatih Selenggara soalan Selenggara Tukar katalaluan 52

66 Gambarajah 4.1 Gambarajah Use case Utama bagi Modul Pensyarah Jadual 4.1 : Senarai Fungsi bagi Modul Pensyarah Fungsi Use cases Login Use case Login (Rujuk Appendix A untuk gambarajah use case bagi Login pensyarah dan penerangan berkaitan use case) Menyelenggara Profil Sendiri Use case mengemaskini Profil Pensyarah Use case melihat Profil Pensyarah (Rujuk Appendix A untuk gambarajah use case bagi menyelenggara profil pensyarah & penerangan berkaitan use case) Menyelenggara Guru Pelatih Use case menambah Profil guru pelatih Use case mengemaskini Profil guru pelatih Use case melihat Profil guru pelatih Use case memadam Profil guru pelatih (Rujuk Appendik A untuk gambarajah use case bagi menyelenggara profil guru pelatih & penerangan berkaitan use case) Menyelenggara Set Soalan Use case menambah Set Soalan Use case mengemaskini Set Soalan Use case memadam Set Soalan (Rujuk Appendix A untuk gambarajah use case menyelenggara set soalan dan penerangan berkaitan use case) Menyelenggara Kumpulan Use case menambah kumpulan Use case mengemaskini kumpulan Use case memadam kumpulan (Rujuk Appendix A untuk gambarajah use case menyelenggara kumpulan dan penerangan berkaitan use case) 53

67 Sambungan Jadual 4-1 Menyelenggara Kuiz Menyelenggara Soalan-soalan Rekod Keputusan Kumpulan Semak dan Pantau Tukar Katalaluan Sendiri Use case menambah kuiz Use case mengemaskini kuiz Use case memadam kuiz Use case menambah kumpulan terlibat Use case menambah set soalan untuk kuiz (Rujuk Appendik A untuk diagram use case menyelenggara kumpulan dan penerangan berkaitan use case) Use case menambah Soalan-soalan Use case mengemaskini Soalan-soalan Use case memadam Soalan-soalan (Rujuk Appendix A untuk diagram use case menyelenggara soalan dan penerangan berkaitan use case) Melihat rekod pencapaian dan keputusan kumpulan Menyemak keputusan Use case memberi komen Melihat perbincangan kumpulan Use case mengemaskini katalaluan sendiri Modul Guru Pelatih Berikut adalah Use cases bagi modul guru pelatih; Login Guru Pelatih Use case ini membenarkan guru pelatih melogin sistem. Menyelaras Kuiz Kolaboratif 54

68 Ketua kumpulan berperanan sebagai penyelaras perbincangan dan ahli kumpulan menjawab soalan yang diaktifkan oleh ketua kumpulan sahaja. Ketua kumpulan melihat skor jawapan terbaik daripada ahli kumpulannya dan seterusnya memberikan jawapan muktamad bagi kumpulannya sendiri. Jawapan terakhir ketua kumpulan dikira sebagai jawapan muktamad bagi kumpulan tersebut. Mengambil Kuiz Use case ini membenarkan guru pelatih untuk mengambil kuiz mengikut kumpulan masing-masing. Guru pelatih menjawab semua soalan dan memberi komen bagi jawapan yang dicadangkan. Melihat Rekod Pencapaian Kumpulan Use case ini membenarkan guru pelatih untuk melihat tahap pencapaian kumpulan. Menukar Katalaluan Use case ini membenarkan pengguna tukar katalaluan sendiri. Gambarajah 4.2 menunjukkan gambarajah use case yang utama untuk modul guru pelatih. Penerangan use cases yang lengkap bagi modul guru pelatih ditunjukkan dalam Appendix A. Semua use cases utama kemudiannya diterjemah sebagai fungsian sistem K-Kuiz. Jadual 4.2 menyenaraikan juga semua fungsi yang dikenalpasti dan disokong oleh use cases untuk modul guru pelatih. 55

69 Gambarajah 4.2 Gambarajah Use case Utama bagi Modul Guru Pelatih Jadual 4.2 Senarai Fungsi bagi Modul Guru Pelatih Fungsi Use cases Rekod Keputusan Kuiz Melihat rekod keputusan kuiz (Rujuk Appendik A untuk gambarajah use case) Login Use case Login (Rujuk Appendik A untuk gambarajah use case login guru pelatih dan penerangan berkaitan use case) Ketua Kumpulan Menyelaras Kuiz Kolaboratif Use case memilih soalan Use case mengemaskini soalan dipilih Use case mengemaskini status soalan Use case Mengemaskini jawapan akhir 56

70 Sambungan Jadual 4-2 Guru Pelatih Mengambil Kuiz Use case memapar soalan dipilih oleh ketua Use case mengemaskini jawapan dan komen Use case menunjukkan Maklumbalas Use case memilih Soalan (Rujuk Appendix A untuk guru pelatih mengambil kuiz) Rekod Keputusan Kumpulan Melihat rekod pencapaian dan keputusan kumpulan 4.3 Ringkasan Bab ini menunjukkan keperluan dan analisa sistem untuk K-Kuiz. Ia bermula dengan penakrifan kepada keperluan fungsian (functional) dan bukan fungsian (non-functional) yang terlibat dalam sistem K-Kuiz. Modul Pensyarah dan Modul Guru Pelatih telah dihuraikan dan ditunjukkan dalam bentuk use case.. 57

71 BAB 5 Rekabentuk Sistem 5.0 Pengenalan Bab ini menerangkan rekabentuk K-Kuiz. Rekabentuk K-Kuiz dihuraikan menggunakan class diagram dan sequence diagram. Bab ini juga membincangkan rekabentuk antaramuka K-Kuiz dan senibina sistem K-Kuiz. 5.1 Rekabentuk K-Kuiz Menerusi Object Oriented Menerusi Object Oriented, huraian tugasan dan fungsi diterangkan menggunakan dua bentuk gambarajah iaitu Sequence Diagrams dan Class Diagrams Pembinaan Class Diagram Gambarajah 5.1 menunjukkan Class Diagram bagi K-Kuiz. Kotak di dalam gambarajah mewakili setiap class manakala hubungan di antara class ditunjukkan menggunakan garisan dan anak panah. 58

72 Gambarajah 5.1 Class Diagram bagi K-Kuiz Pembinaan Sequence Diagram bagi setiap Use case (Senario) Terdapat empat puluh lima use case yang telah dikenalpasti untuk K-Kuiz di fasa analisis. Seksyen ini hanya menerangkan senario bagi modul guru pelatih. Sebelum guru pelatih menjawab kuiz secara kolaboratif, mereka perlu login ke dalam sistem untuk menentukan dan mengesahkan pengguna telah didaftarkan. Sequence diagram bagi login pengguna (guru pelatih) adalah seperti dalam gambarajah

73 Ketua kumpulan menentukan soalan-soalan yang perlu dijawab dan dibincangkan. Gambarajah 5.3 menunjukkan Sequence diagram yang memaparkan set kuiz yang perlu dijawab oleh kumpulan. Gambarajah 5.4 menunjukkan proses menjawab kuiz, ahli dalam kumpulan memberi jawapan dan komen masing-masing terhadap soalan yang dibincangkan. Senario Login Pengguna Sistem Pengguna (pensyarah atau guru pelatih) buka web browser Pengguna memasukkan URL hamparan utama Browser menghubungkan dengan pelayan web Browser minta hamparan utama daripada pelayan Pelayan minta namapengguna dan katalaluan daripada pengguna Pengguna memasukkan namapengguna dan katalaluan yang betul Pelayan mengesahkan namapengguna dan katalaluan Pelayan menerima namapengguna dan katalaluan Pelayan terima hamparan utama daripada pelayan pangkalan data Pangkalan data pelayan menghantar hamparan yang diminta oleh browser Browser memaparkan hamparan utama ke skrin 60

74 Gambarajah 5.2 Gambarajah Sequence Login Pengguna Senario Papar Set Kuiz dan Pilih Soalan untuk Dibincang dalam Kumpulan Ketua kumpulan klik pada tugasan ketua Browser meminta paparan set soalan untuk kumpulan Pelayan menerima set soalan kumpulan daripada pangkalan pelayan data Pangkalan pelayan data mencari set soalan mengikut kumpulan Paparan set soalan dihantar kepada browser Browser memaparkan paparan set soalan untuk ketua kumpulan Ketua kumpulan melihat dan memilih soalan Ketua kumpulan menghantar soalan dipilih kepada pangkalan pelayan data Pelayan pangkalan data menghantar pesanan pengesahan kepada browser Browser memaparkan pesanan kepada ketua kumpulan 61

75 Gambarajah 5.3 Gambarajah Sequence Memaparkan Set Kuiz yang Perlu Dijawab Senario Guru Pelatih Menjawab Soalan dan Memberi Komen Guru pelatih klik pada butang soalan yang dipilih untuk dibincangkan Browser minta soalan daripada pelayan pangkalan data Pelayan pangkalan data menerima permintaan Pelayan Pangkalan data menghantar permohonan kepada browser Soalan, jawapan-jawapan ahli kumpulan dan komen dihantar kepada browser Browser memaparkan soalan, jawapan-jawapan ahli kumpulan dan komen Guru pelatih memberi cadangan jawapan dan komen Guru pelatih klik pada butang menghantar jawapan Pelayan web menerima jawapan guru pelatih Pelayan pangkalan data menerima jawapan guru pelatih Pelayan pangkalan data menghantar pesanan pengesahan kepada browser Browser memaparkan pesanan kepada pengguna 62

76 Gambarajah 5.4 Gambarajah Sequence Proses Jawab Soalan 5.2 Rekabentuk Antaramuka K-Kuiz Seksyen ini membincangkan rekabentuk halaman utama dan rekabentuk antaramuka yang menyokong aktiviti kuiz kolaboratif Rekabentuk Halaman Utama Gambarajah 5.5 menunjukkan lakaran halaman utama sistem K-Kuiz. Ruang utama merupakan ruang yang disediakan untuk paparan semua aktiviti. Paparan pada ruang utama berubah apabila pengguna membuat pilihan di bahagian menu (sebelah kiri) halaman utama. 63

77 Banner Menu Pilihan Pengguna Pautan Maklumat umum berkaitan sistem Ruangan Utama Ruangan Berita Maklumat terkini Ruangan pengurusan pensyarah dan pelajar Ruangan Aktiviti Ruangan Kolaboratif Login Pengguna/ Log Keluar Memaparkan Gambarajah 5.5 Lakaran Halaman Utama Sistem K-Kuiz Rekabentuk Antaramuka Menyokong Kerja Berkumpulan Gambarajah 5.6 menunjukkan antaramuka bagi aktiviti kolaboratif K-Kuiz. Antaramuka tersebut terbahagi kepada tiga bahagian utama iaitu ruangan soalan (question workspace, ruangan individu (individual workspace) dan ruang perkongsian (shared workspace) 64

78 Ruangan mengisi cadangan jawapan Ruangan cadangan ahli Soalan Guru harus meneliti dan mentafsir kandungan serta memahami secara mendalam hasrat dan cita-cita Falsafah Pendidikan Negara. Perubahan yang paling sesuai dilakukan oleh guru selaras dengan hasrat Falsafah Pendidikan Negara ialah A - meningkatkan taraf profesionalismanya B - menggubal kurikulum berasaskan teknologi C - mengeratkan hubungan guru dengan ibu bapa D - mewujudkan sistem komunikasi yang berkesan Ruangkerja Soalan (Question Workspace) A Ruangkerja Individu (Individual Workspace) HANTAR Ruangkerja perbincangan (shared Workspace) Paparan perbincangan ahlikumpulan beserta cadangan jawapan Button hantar Gambarajah 5.6 Lakaran Antaramuka Pengguna bagi Aktiviti Kolaboratif Bahagian ruangkerja soalan memaparkan soalan yang sedang dibincangkan oleh kumpulan. Bahagian kedua merupakan Ruangkerja Individu, ruangan ini disediakan bagi membolehkan pengguna memasukkan pilihan jawapan dan seterusnya memberi pendapat tentang soalan atau penjelasan kenapa sesuatu jawapan diberi. Pengguna memasukkan cadangan di ruangan cadangan ahli. Setelah itu guru pelatih menekan butang hantar untuk menghantar jawapan dan cadangan. Cadangan dan jawapan tersebut dipaparkan dalam ruang kerja perbincangan. 65

79 Gambarajah 5.7 menunjukkan antaramuka bagi ketua kumpulan. Antaramuka dibahagikan kepada empat ruangan, iaitu ruangan soalan, ruangan statistik, ruangan individu dan ruangan perbincangan seperti berikut: ruangan soalan memaparkan soalan yang sedang dibincangkan. ruangan statistik pula memaparkan rumusan jawapan yang diberi oleh ahli lain dalam bentuk peratus. ruangan individu merupakan ruangan untuk ketua kumpulan memilih jawapan muktamad bagi soalan tersebut serta komen umum berkaitan jawapan yang dipilih. ruangan perbincangan pula memaparkan perbincangan ahli semasa menyelesaikan soalan tersebut. 66

80 Statistik (menunjukkan peratusan bagi setiap jawapan yang diberi oleh ahli kumpulan) Soalan Guru harus meneliti dan mentafsir kandungan serta memahami secara mendalam hasrat dan cita-cita Falsafah Pendidikan Negara. Perubahan yang paling sesuai dilakukan oleh guru selaras dengan hasrat Falsafah Pendidikan Negara ialah A - meningkatkan taraf profesionalismanya B - menggubal kurikulum berasaskan teknologi C - mengeratkan hubungan guru dengan ibu bapa D - mewujudkan sistem komunikasi yang berkesan Ruangkerja Soalan (Question Workspace) Ruangkerja Statistik Jawapan A HANTAR Ruangkerja Individu (Individual Workspace) Ruangkerja perbincangan (shared Workspace) Ruangan mengisi jawapan akhir Paparan perbincangan ahlikumpulan beserta cadangan jawapan Ruangan mengisi Komen/ cadangan Button hantar jawapan akhir Gambarajah 5.7 Lakaran Antaramuka Pengguna bagi Ketua Kumpulan 67

81 5.3 Senibina Sistem K-Kuiz Senibina sistem K-Kuiz dibangunkan berdasarkan rekabentuk three-tier dan berasaskan web. Secara fizikalnya ia dibahagikan kepada tiga bahagian seperti di bawah. 1. Browser atau Aplikasi GUI untuk client tier 2. Pelayan Web atau Pelayan aplikasi untuk middle tier 3. Pelayan pangkalan data untuk backend tier Gambarajah 5.8 menunjukkan senibina sistem K-Kuiz. Pengguna berhubung menerusi web browser, menghantar permintaan kepada pelayan web (Middle tier) menggunakan rangkaian internet menerusi HTTP( Hypertext Transfer Protocol). Pelayan web (mengandungi aplikasi K-Kuiz) memproses permintaan berdasarkan peraturan yang ditetapkan. Output bagi proses tersebut dihantar kepada pangkalan data dengan menggunakan ODBC untuk proses pengemaskinian (backend tier). Gambarajah 5.8 Senibina Sistem K-Kuiz. Gambarajah 5.9 menunjukkan secara logikal rekabentuk K-Kuiz. Rekabentuk antaramuka pengguna K-Kuiz berada pada Client-Tier di bahagian pengguna, di mana ia menerima input 68

82 daripada pengguna dan memaparkan paparan maklumat kepada pengguna menerusi web browser. Modul K-Kuiz dan aplikasi logik berada di Middle-Tier di bahagian server. Application-Tier adalah komponen utama yang menyokong aktiviti K-Kuiz. Backend-Tier pula menyediakan capaian pangkalan data K-Kuiz. Pangkalan data hanya boleh dicapai menerusi Middle-Tier. Gambarajah 5.9 Rekabentuk Sistem K-Kuiz 5.4 Ringkasan Bab ini telah menerangkan proses rekabentuk K-Kuiz menerusi object oriented, rekabentuk antaramuka pengguna, rekabentuk sistem dan senibina K-Kuiz. Gambarajah UML seperti gambarajah use case, gambarajah class dan gambarajah sequence digunakan dalam menghuraikan rekabentuk proses K-Kuiz secara object oriented. Bab ini juga di akhiri dengan penerangan berkaitan senibina K-Kuiz. 69

83 BAB 6 Pembangunan Dan Pelaksanaan K-Kuiz 6.0 Pengenalan Bab ini menerangkan pembangunan dan pelaksanaan K-Kuiz. Seksyen pembangunan membincangkan infrastruktur komunikasi, pelayan web, bahasa pengaturcaraan yang digunakan dalam membangunkan K-Kuiz. Seksyen pelaksanaan fungsian K-Kuiz diterangkan menerusi skrin antaramuka sistem K-Kuiz. 6.1 Persekitaran Pembangunan K-Kuiz dilaksanakan dalam persekitaran seperti berikut: Infrastuktur Komunikasi K-Kuiz dibangunkan menggunakan internet sebagai infrastruktur komunikasi dan WWW sebagai satu perantara komunikasi. WWW dipilih kerana ia membolehkan K-Kuiz diakses pada bila-bila masa dan di mana-mana tempat jua selagi komputer dihubungkan dengan internet. Menerusi WWW juga membolehkan aplikasi yang dibangunkan berasaskan web, boleh diakses menggunakan pelbagai platform seperti Linux, Macintoch dan Windows Pelayan Web Coldfusion dipilih sebagai pelayan utama dalam sistem K-Kuiz. Colfusion merupakan sistem pelayan perisian, bahasa pengaturcaraan, mengintegrasikan pangkalan data dengan kod HTML disamping merangkaikan dengan lain-lain teknologi. 70

84 Terdapat tiga komponen utama bagi pembangun sistem iaitu pelayan perisian FTP, pelayan perisian web dan pelayan perisan ColdFusion MX 7. Peranan Pelayan FTP dan perisian web ialah melibatkan pergerakan fail, manakala fungsi Colfusion ialah memproses data dan menghubungkannya dengan sistem yang lain. Gambarajah 6.1 menunjukkan pelayan aplikasi perisian Coldfusion. Gambarajah 6.1 Pelayan Aplikasi Perisian Coldfusion Bahasa Pengaturcaraan Coldfusion merupakan bahasa pengaturcaraan yang menggunakan tags untuk memberi arahan kepada aplikasi. Coldfusion Markup Language (CFML) berhubung dengan pelayan aplikasi Coldfusion MX 7 untuk memproses data, mengurus maklumat pengguna dan merangkaikan dengan aplikasi-aplikasi lain manakala format dan paparan dalam Coldfusion menggunakan bahasa HTML. 6.2 Pelaksanaan Fungsian K-Kuiz Seksyen ini menerangkan pelaksanaan fungsian sistem K-Kuiz menerusi skrin antaramuka yang dibangunkan. Seksyen menerangkan antaramuka bagi modul pensyarah dan seksyen menerangkan antaramuka bagi modul guru pelatih. 71

85 6.2.1 Modul Pensyarah Gambarajah 6.2 menunjukkan antaramuka mendaftarkan pengguna baru ke dalam sistem K- Kuiz. Gambarajah 6.2 Antaramuka Mendaftarkan Pengguna Baru 6.3 Senarai Pengguna Sistem K-Kuiz 72

86 Gambarajah 6.3 menunjukkan antaramuka senarai pengguna sistem yang telah didaftarkan kedalam pangkalan data. Sistem menyediakan rangkaian untuk tujuan mengutus dan mengemaskini maklumat pengguna sistem. Gambarajah 6.4 Antaramuka Pensyarah Membina Soalan Baru Gambarajah 6.5 Antaramuka bagi Pensyarah Mencari Soalan 73

87 Gambarajah 6.6 Antaramuka Senarai Soalan Berdasarkan Carian Gambarajah 6.6 menunjukkan antaramuka senarai soalan berdasarkan carian yang dilakukan. Menerusi antaramuka ini sistem menyediakan rangkaian untuk mengemaskini (edit) atau menghapuskan (padam) soalan yang dikehendaki. Sistem menyediakan kawalan dalaman di mana hanya pembina asal soalan dan penyelia soalan sahaja yang dibenarkan untuk mengemaskini dan memadam soalan yang ada dalam pangkalan data. 74

88 Gambarajah 6.7 Antaramuka bagi Pensyarah Membina Set Soalan Gambarajah 6.8 Antaramuka Pensyarah Membina Set Soalan Gambarajah 6.8 menunjukkan antaramuka bagi pensyarah memilih soalan daripada pangkalan data dan memasukkan dalam set soalan yang dibina. Senarai pilihan soalan berdasarkan kategori pilihan. 75

89 Gambarajah 6.9 Antaramuka bagi Pensyarah Mencari Set Soalan Gambarajah 6.10 Senarai Set Soalan yang Terdapat Dalam Pangkalan Data Modul Guru Pelatih Login Pengguna Fungsi ini digunakan oleh guru pelatih yang berdaftar untuk mengakses sistem K-Kuiz. Gambarajah 6.11 menunjukkan antaramuka sistem apabila guru pelatih berjaya login. Di sebelah kiri antaramuka adalah menu yang boleh diakses oleh guru pelatih. 76

90 Gambarajah 6.11 Antaramuka Sistem Apabila Guru Pelatih Berjaya Login Ketua Kumpulan Menyelaras Aktiviti Kuiz Kolaboratif Ketua kumpulan berperanan sebagai penyelaras perbincangan. 77

91 Gambarajah 6.12 Antaramuka Ketua Kumpulan Memilih Soalan Gambarajah 6.12 menunjukkan ketua kumpulan memilih soalan untuk dikemaskini ke dalam pangkalan data. Paparan memaparkan soalan-soalan mengikut set soalan yang telah diberi oleh pensyarah. Pilihan perlu dilakukan untuk mengaktifkan soalan sebelum dibincangkan dalam kumpulan. Gambarajah 6.13 menunjukkan paparan soalan-soalan yang telah dikemaskini kedalam pangkalan data kumpulan. Gambarajah 6.13 Soalan yang telah Dipilih 78

92 Gambarajah 6.14 Antaramuka Paparan Status Soalan Gambarajah 6.14 menunjukkan borang untuk kemaskini status setiap soalan. Status Bincang membolehkan perbincangan dilakukan terhadap soalan berkenaan. Status Mula menunjukkan soalan telah ada dalam pangkalan data kumpulan. Status Tamat menunjukkan soalan telah tamat dan dijawab oleh ketua kumpulan. Pada status ini perbincangan untuk soalan ini tidak boleh dilakukan. Status Tamat juga dilakukan secara automatik apabila ketua kumpulan menjawab soalan berkenaan. Gambarajah 6.15 Antaramuka Paparan Status Soalan untuk Ketua Kumpulan Gambarajah 6.15 Paparan peratus cadangan dan komen-komen yang dijawab oleh ahli kumpulan. Ketua kumpulan mempertimbangkan jawapan semua ahli dan membaca komenkomen jawapan ahli dan seterusnya memberi jawapan muktamad untuk soalan tersebut. 79

93 Ahli Kumpulan Berbincang, Memberi Komen dan Menjawab Ahli kumpulan melihat senarai kumpulan yang terlibat dalam setiap aktiviti. Menerusi paparan ini guru pelatih boleh melihat senarai kuiz yang perlu diselesaikan dan senarai ahli dalam kumpulan. Gambarajah 6.16 menunjukkan antaramuka paparan yang menyenaraikan ahli-ahli dalam kumpulan. Gambarajah 6.16 Antaramuka Paparan Ahli Kumpulan Gambarajah 6.17 Antaramuka Paparan Beri Jawapan dan Komen Gambarajah 6.17 Ruangan jawapan dan komen disediakan untuk guru pelatih memberi jawapan dan komen. Perbincangan dan jawapan ahli kumpulan lain juga dipaparkan sebagai 80

94 rujukan. Sistem juga membenarkan guru pelatih untuk berbincang dan memberi pendapat sahaja tanpa memberi jawapan. Gambarajah 6.18 Antaramuka Paparan Keputusan Kuiz Kumpulan Gambarajah 6.18 Paparan keputusan kuiz. Paparan ini hanya boleh diakses oleh individu dalam kumpulan sendiri dan juga diakses oleh pensyarah serta pentadbir sistem. 6.3 Penggunaan Sistem K-Kuiz Semua pensyarah dan guru pelatih perlu login terlebih dahulu untuk menggunakan sistem K- Kuiz. Sistem menyediakan menu aplikasi yang berbeza berdasarkan kepada paras dan tugasan setiap pengguna. Sistem perlu dikonfigurasi untuk digunakan. Tugasan untuk konfigurasi sistem dilakukan oleh pentadbir atau pensyarah. Berikut adalah konfigurasi awal yang perlu dilakukan terhadap sistem K-Kuiz sebelum aktiviti kuiz kolaboratif dijalankan: Mendaftarkan pengguna (pensyarah / guru pelatih) Menyelenggara set soalan dan kumpulan 81