Ný vídd í leiðtoga- og stjórnendafræðum: Meiri persónuleg hæfni, núvitund, hugarró, vellíðan, ánægja og árangur.

Transcription

1 Ný vídd í leiðtoga- og stjórnendafræðum: Meiri persónuleg hæfni, núvitund, hugarró, vellíðan, ánægja og árangur.

2 Leiðbeinendur í dag; A sdi s Olsen (B.Ed. og MA) Viðurkenndur Mindfulness kennari Sérfræðingur í Mindfulness fyrir stjo rnendur og vinnustaði Fyrirlesari Fjölmiðlakona Ra ðgjafi Aðjúnkt við HÍ

3 Þórður Víkingur Friðgeirsson (PhD) Verkfræðingur Stjórnunarráðgjafi Lektor við HR

4 Þróun stjórnunar- og leiðtogafræða í hnotskurn Vísindaleg stjórnun Framleiðslustjórnu n Ferlastjórnun Starfastjórnun Skipuheildafræði Gæðastjórnun Hegðun og umbun okkar daga Flækjustjórnu n Alþjóðavæðing Netið Hraði, streita, álag Verkefnastjórnun Leiðtoginn og teymið Markaðsfærsla Samruni fræðasviða

5 Hvað eiga þessir nútíma stjórnunarhættir sameiginlegt? Agile Beyond Budgeting Lean Management Mindful Leadership Servant Leadership O.fl...

6 Google SIY (Search Inside Yourself) Mörg af áhugaverðustu fyrirtæki heimsins hafa innleitt Mindfulness til að ná árangri 1. Athyglisþjálfun (Attention training)starfsmönnum kennt að þjálfa hugann til að vera í senn skýr og hvíldur 2. Sjálfsþekking og stjórn (Self-knowledge/-mastery)Starfsmönnum kennt að skilja þá ferla sem valda hugrenningum og tilfinningum og hafa stjórn á þeim 3. Tileinka sér Mindful venjur (Creating Mindful habits)mindful venjur eru í stuttu máli að óska öðrum þess að njóta gæfu og gengis. Mindful venjur geta breytt öllu til hins betra því óafvitandi skynja aðrir slíkar hugsanir og vinnan gengur betur

7 Nokkrar örstuttar alhæfingar... Einu sinni var... Gera það sem manni er sagt Verkefni taka langan tíma Stjórnunarhlutverkið Kerfi og deildir Umbun og refsing Formfesta Áætlanir Rökvísi Framleiðni Gildi Nýja víddin... Skapa og hugsa frumlega Sprettir Leiðtogahlutverkið Verkefni, einstaklingar og teymi Hvatning Sveigjanleiki Ákvarðanir Tilfinningagreind Sjálfbærni Menning

8 Heilinn og leyndardómar hans...

9 Erum við rökvís? Linda er 31 árs, einhleyp, skörp og með ákveðnar skoðanir sem hún liggur ekki á. Hún nam félagsfræði við Háskóla Íslands. Í háskóla tók hún virkan þátt í umræðum um félagslegan jöfnuð og félagslegt réttlæti. Hún hefur mótmælt virkjunum á áberandi hátt meðal annars með því að standa með kröfuspjöld fyrir framan Alþingishúsið. Hvort er líklegra? Linda er gjaldkeri í banka? Linda er gjaldkeri í banka og kýs Vinstri Græn? Pizza og lítil kók kostar 1100 á tilboði. Pizzan kostar 1000 kalli meira en litla kókin. Hvað kostar pizzan? Ef það tekur fimm bakara fimm mínútur að búa til fimm pizzur hvað eru 100 bakarar lengi að gera 100 pizzur? Tjörn ein er þakin liljubeði. Á hverjum degi tvöfaldast beðið. Ef það tekur 48 daga fyrir beðið að þekja alla tjörnina hvað tekur langan tíma að þekja hana að hálfu?

10 Erum við rökvís? Í bæ einum eru tvö sjúkrahús. Í stærra sjúkrahúsinu fæðast að meðaltali 45 börn á hverjum degi en í minna sjúkrahúsinu fæðist að meðaltali 15 börn á hverjum degi. Eins og þú veist eru nokkurnveginn 50% fæddra barna strákar. Þó kann þetta hlufall að vera breytilegt milli daga; stundum kann hlutfallið að vera hærra en 50% og stundum minna. Eitt árið skráði hvort sjúkrahús fjölda daga þar sem 60% eða fleiri fæddra barna voru strákar. Hvort sjúkrahúsið skyldi hafa haft fleiri slíka daga? Það stærra? Það minna? Sami fjöldi fyrir bæði sjúkrahús? Þessi og fjöldi annarra prófa hafa verið notuð til að sýna fram á nauðsyn þess að þekkja sjálfan sig...

11 Lýsing (representativeness) Vitsmunaskekkjur (cognitive biases)... T.d. tölfræðiskekkju lítilla úrtaka Staðbinding (availability) T.d. líkur á atburðum á grunni þess sem við upplifðum nýlega frekar en empirískum gögnum Krækja (anchoring) T.d. hvernig að fyrsta upplifun situr í höfðinu og verður viðmið jafnvel þó að nýjar upplýsingar bendi til einhvers annars Framsetning (framing) T.d. að framsetning upplýsinga hefur jafnvel meiri áhrif en upplýsingarnar sjálfar

12 Hver er þýðingin? Þróun samfélagsins færir okkur nýjar áskoranir

13 Hvernig verður fyrirtæki framtíðarinnar (2035)? Fyrirtæki framtíðarinnar er þekkingarfyrirtæki sem leggur áherslu á sköpun og góða menningu í því augnamiði að ná árangri. Að hugleiða um eigin hamingju og annarra í kyrrðarstund verður jafn sjálfsagt og að safnast í spjall við kaffivélina. Að ræða um tilfinningar sínar og leiðrétta hugsanir sínar verður jafn sjálfsagt og að ræða um rekstarlega niðurstöðu síðasta mánaðar. Við verðum mun fremur upptekin af orsökum en afleiðingum, ákvörðunum frekar en áætlunum, forystu frekar en fyrirmælum og óvissu frekar en staðreyndum. Við vinnum í smáum teymum með mikla hæfni við tímabundin verkefni. Behavioral economics verður mikilvægt starf.

14 Jákvæð sálfræði Ný nálgun og afstaða í sálfræði (Seligman, 1998) Rannsóknir á því sem er í lagi og virkar hjá heilbrigðu fólki. Spurt er: Hvað einkennir þá sem líður vel, gengur vel og eru heilbrigðir og hamingjusamir? Áhersla á styrkleika, ekki veikleika Jákvæð afstaða og orðræða: heilsumódelið vs. sjúkdómsmódelið Hagnýt og aðgengileg fræði sem gagnast almenningi í daglegu lífi

15 Líðan okkar og hegðun er í okkar höndum Við getum aukið hamingju okkar! Hamingja fólks er að jafnaði bundin við ákveðinn hamingjustuðul Við getum hækkað hamingjustuðulinn okkar Hamingjan er að litlu eða engu leyti háð ytri aðstæðum heldur hugarfari og lífsstíl Það er auðvelt að breyta hugarfari sbr. hugrænu fræðin (Cognitive Theory) Það er hægt að styrkja hamingjusvæðin í heilanum sbr. heilarannsóknir (Damasio, 1998) Aðferðir til umbreytinga: Mindflness og hugarfarsvinna (Cognitive Behavioral Therapy)

16 Skilgreining á Mindfulness Dr. Jon Kabat-Zinn: Mindfulness þýðir að vera með athyglina hjá sér og upplifa það sem er að gerast á meðan það er að gerast, án þess að dæma eða taka afstöðu. Dr. Shaunu Shapiro: Mindfulness er meðvitund sem opnast þegar við veitum einhverju athygli í vinsemd og sátt, með opinn og forvitinn huga - og með opið hjarta. Ásdís Olsen

17 Tilvitnun í frumkvöðullinn - Dr. Ellen Langer hefur verið leiðandi í rannsóknum á sviði Mindful Leadership "Með rannsóknum síðustu 30 ára höfum við komist að því Mindfulness styrkir persónuleikann (charisma) og eykur framleiðni. Mindfulness kemur í veg fyrir kulnun og fækkar slysum, eykur sköpunargáfu, minni, athygli, jákvætt hugarfar, bætir heilsu og jafnvel langlífi. Þeir sem eru Mindful nýta tækifæri betur og er líklegri til að sjá fyrir og koma í veg fyrir aðsteðjandi vanda." "Það má færa rök fyrir því, að í flóknum heimi, sé það helsta verkefni leiðtogans að efla og virkja fólk til meðvitundar ( distributed mindfulness)." - Dr. Ellen Langer, Professor in Psychology at Harvard University: Harvard Business Review, A Call for Mindful Leadership Ásdís Olsen

18 "Mindfulness byltingin" "Vísindalega sönnuð hagnýt leið til að finna fókus í yfirspenntu tæknisamfélagi nútímans." Fyrirsögnin í Time vísar til þeirrar vitundarvakningar sem á sér stað hjá nokkrum af öflugustu fyrirtækjum heims, eins og Google, Nike, Apple og Harvard Business School sem hafa innleitt Mindfulness. í Time segir m.a. að "Mindfulness er öflugasta aðferðin sem þekkist til að til bæta árangur og auka nýsköpun og framleiðni". Forsíða TIME Magazine, 3 febr. 2014, Ásdís Olsen

19 HUGURINN er ekki eins klár og þú heldur! Emo Philips: I used to think that the mind was the most wonderful organ in my body. Then I realized who was telling me this. Athyglin er sjaldnast hjá okkur, þar sem við viljum hafa hana. Hún er hrifin burt af hugsunum okkar, vangaveltum og áhyggjum, minningum úr fortíðinni eða plönum fyrir framtíðina. 12 til 50 þús. hugsanir á dag sömu hugsanir aftur og aftur, sem hafa lítið sem ekkert gildi og við erum ekki einu sinni meðvituð um þær Ómarkvisst hugarflakk allt að 46,9% af tímanum á sjálfstýringunni Hugsanavillur vitsmunaskekkjur (Cognitve Biase) - Sbr. Dr. Lipton Stanford Univeristy og fleiri Ef þú hefur ekki stjórn á huganum hefur hugurinn stjórn á þér! Ásdís Olsen

20 Mindfulness er hugarþjálfun (mind-training) Hugarró fæst aðeins með markvissri þjálfun. Taugasérfræðingurinn Marcus Raichle hefur komist að því, eftir að hafa rannskaðað heilann í áratugi, að hugur okkar er "víraður til að reika" (vired to wander). Með Mindfulness erum við að læra að stýra athygli okkar við verðum meðvituð um hugsanir okkar, upplifun, líðan og viðbrögð. Við verður fær um að meta skynsem i hugsana okkar og velja hvort hvort við eltum þær eða ekki. Ásdís Olsen

21 1. Mindfulness æfing Að vera hér og nú (Arriving) - Að stýra athyglinni - Að kynnast núvitundarstoðunum - Að fá fjarlægð frá huganum/hugsunum Núvitundarstoðir: líkamsskynjun, andardráttur og heyrn 1. Hvað vakti athygli þína? 2. Lærðir þú eitthvað nýtt um sjálfan þig?

22 Heilinn okkar er í mótun á meðan við lifum Rannsóknir sýna að með Mindfulness ástundun verðu aukin virkni í vinstri hluta framheila aukin bjartsýni, sköpun, lífsgleði hrifning og snerpa. Meiri þéttni á öðrum svæðum heilans (the gray matter) - tengjast athygli, minni, sjálfsvitund, sjálfstjórn, kærleika og samúð. Nýjar taugatengingar - varanlegar breytingar á aðeins 4 vikum (neuroplastic effects). Ásdís Olsen

23 Hugræna líkanið Afstaðan skapar raunveruleikann! Það eru ekki ATBURÐIR sem koma fólki í uppnám heldur VIÐHORF þess til þeirra! Ásdís Olsen

24 2. Mindfulness æfing Hvernig hugsanir hafa áhrif á líðan okkar - Að fylgjast með hugsunum - Að velja sér hugsanir - Að finna áhrif hugsana á líðan Jákvæðar hugsanir og myndssýnir - tilfinningagreind 1. Hvað vakti athygli þína? 2. Lærðir þú eitthvað nýtt um sjálfan þig? Ásdís Olsen

25 Mörg hundruð rannsóknir á síðustu árum Fjöldi rannsókna á sviði heilbrigðisvísinda, heilarannsókna, taugalífeðlisfræða, geðlækninga og sálfræði. Mindfulness er mest rannsakaða viðfangsefni félagsvísinda á síðustu árum. 549 birtar rannsóknagreinar árið birtar rannsóknagreinar hafa verið gefnar út af virtum háskólum eins og UCLA, Harvard, Oxford og Monash. Ásdís Olsen

26 Hvað sýna rannsóknir? Helsti ávinningurinn fyrir fyrirtæki Betri vitsmunaleg geta starfsmanna, þ.e. betri einbeiting, minni og námsgeta) Betri samskipti við samstarfsfólk og viðskiptavini Meiri starfsánægja Meiri framleiðni Minni kostnaður vegna fjarvista og starfsmannaveltu Áhrif á starfsfólk: Minni streita Skýrari hugur, meira jafnvægi, einbeiting og orka Meiri hæfni í ákvarðanatöku og til að leysa verkefni (problem-solving) Eflir leiðtogahæfni Meiri tilfinningagreind - betri viðbrögð (less reactive) Meira andlegt jafnvægi ogvellíðan Meira heilbrigði - ölfugra ónæmiskerfi Ásdís Olsen

27 6 STAÐREYNDIR - ávinningur af Mindfulness á vinnustað 31% meiri afköst hjá þeim sem líður vel en hjá hinum sem eru neikvæðir og stressaðir - University of Wisconsin Starfsmenn eru öflugri og skila meiri árangri - Dan Cable, London Business School Mindfulness eykur vellíðan, sköpunargáfu, einbeitingu og bætir heilsu, og kemur í veg kulnun í starfi - Ellen Langer, Harvard University 31% meiri framleiðni og þrefalt meiri sköpunarmáttur hjá þeim sem líður vel og eru sáttir í starfi. - Harvard Business Review Fyrirtæki í flokknum Bestu fyrirtækin að vinna fyrir juku hagnað sinn um 315% á fjögurra ára tímabili - Aon Hewitt Minni streita fækkar fjarvistum sem áætlað er að spari $6,4 milljarða á ári í Ástralíu - Mediabank

28 Þjónandi forysta með Mindfulness Persónuleg hæfni, innsæi og viska til að efla aðra til dáða Mindfulness býður: sjálfskilning auðmýkt opinn huga nærveru hlustun kærleika samkennd "Vertu breytingin sem þú vilt sjá í heiminum." - Mahatma Gandhi

29 Aukin persónuleg hæfni með Mindfulness 1. Hugar-/athyglis þjálfun Þú getur alltaf valið hugarró og skýrleika við allar aðstæður, hvort sem þú ert á fundi, lendir í ágreiningi eða streitufullum aðstæðum. Þú verður fær um að velja núvitund og hugarró. 2. Sjálfsþekking og tilfinningagreind Þú verður fær um að vita hvernig þér líður og öðlast aukið innsæi og tilfinningagreind. Þú lærir að treysta þínum innra leiðarvísi. 3. Hugarfar og grunnviðhorf (mental habits) Þú áttar þig á hugsanaskekkjum og óæskilegum grunnviðhorfum (afstaða) og tileinkar þér skynsamlegri og vinsamlegri afstöðu til þín, annars fólks, viðfangsefna þinna og lífsins. Ásdís Olsen

30 1. Sjálfsþekking tilfinningagreind Know thyself var boðskapur Sókratesar á 4 öld f.k. og nú hafa vestræn vísindi staðfest þau sannindi, að velferð okkar, hæfni og hamingja byggi öðru fremur á að þekkja sjálfan sig. Tilfinningagreind er getan til að þekkja sjálfan sig - vita hvað við hugsum, hvernig okkur líður, hvað liggur að baki viðbragða okkar, auk þess að geta skynjað, skilið og tengst öðrum. Fimm lykilþættir tilfinningagreind, sbr. Daniel Goleman: 1. Sjálfsþekking. Hæfni til að þekkja og nefna réttilega eigin tilfinningar ásamt skilningi á tengslum hugsana, tilfinninga og hegðunar. 2. Sjálfsstjórn. Hæfni til að stjórna eigin tilfinningum, til dæmis til að bæta eigin líðan. 3. Merking og ástríða (motivation). Hæfni til að setja sig inn í ákveðið tilfinningalegt ástand ásamt vilja til að ná árangri. 4. Tengsl og samkennd. Hæfni til að skynja, þekkja og taka tillit til tilfinninga annarra. 5. Félagsfærni. Hæfni í mannlegum samskiptum.

31 2. Einbeiting og skýrleiki Þegar þú hefur aukna stjórn á athyglinni nærðu að einbeita þér betur að einu í einu og öðlast aukinn skýrleika. Það skiptir máli hvert þú beinir athyglinni. Athygli er takmörkuð auðlind. Þú tekur eftir því sem athyglinni er beint að. Þegar þú veitir einu athygli er það á kostnað einhvers annars. Taktu athyglisprófið:

32 3. Hugmyndaauðgi (Creativity) Mindfulness gefur færi á hugarró, hlutleysi og forvitni sem gefur möguleika á sköpun. Við þurfum að komast úr sjálfstýringunni til að eitthvað nýtt gerist í huga okkar. Með vakandi athygli og opnum huga getum við: spurt nýrra spurninga skoðað (observe) hlustað velt vöngum náð flæði

33 4. Nærvera (presence) - að vera til staðar... heyra, sjá og finna Þegar við erum með athyglina hjá okkur erum við fær um að vera til staðar að veita nærveru. Nærvera er eitthvað sem við skynjum. Sumir hafa næstum áþreifanlega nærveru. Við getum þjálfað nærveru okkar með því að beina athyglinni að því sem er að gerast á líðandi stund, að vera tengd við líkamsskynjun okkar. Þannig verðum við fær um að heyra, sjá og finna.

34 5. Meðvituð hlustun og skilningur Meðvituð hlustun gefur okkur færi á að skilja aðra og fá innsýn í eitthvað sem við búum kannski ekki yfir sjálf. Meðvituð hlustun felst í því að hlusta, sjá og skynja með opnum huga - að leiða eigin skoðanir og hugmyndir hjá sér. Við erum með fulla athygli við þann sem við hlustum á og tökum inn allt sem er tjáð með þeim ásetningi að skilja manneskjuna.. Við erum í opinni stöðu gagnvart viðmælandunum Við drögum athyglina að andardrættinum og gefum hugarskvaldri (internal noise) frí Við stýrum athyglinni að orðum og tjáningu viðmælanda Við erum meðvituð um það sem gerist hjá okkur hugsanir og viðbrögð Að stýra athyglinni aftur og aftur að viðmælandanum Við speglum með því að endurtaka orð sem við heyrum eða spyrjum til að tryggja skilning.

35 6. Gleði og ánægja (joy) Egyptar til forna trúðu því að guðirnir spyrðu tveggja spurninga eftir dauðann. Færði lífið þér gleði og ánægju? Veitti líf þitt öðrum gleði og ánægu? Veldu að dvelja við jákvæðar tilfnningar og taka eftir þeirri líðan sem fylgir ánægjulegum upplifunum. Skoðaðu hvað það er í lífi þínu sem færir þér gleði og ánægju, og hvort eitthvað hamli þér frá að njóta jákvæðra tilfinningar? Mindfulness gerir okkur auðveldar fyrir að velja jákvæðar upplifanir og finna jákvæðar tilfnningar

36 7. Að tengja fyrir fund eða fyrirlestur Þegar þú vilt vera með hrífandi nærveru (presence) - taktu þér andrými Veldu að tengja t.d. áður en þú heldur fyrirlestur eða ferð á fund. -- Gefðu þér nokkrar sekúndur til að "tékka inn", tengja við fæturnar og finna þannig fyrir þér á stað og stund og upplifa öryggistilfinninguna sem því fylgir. Dragðu síðan athyglina að andardættinum og teldu nokkra andardrætti..

37 8. Mindfulness á fundi - Til að skapa vellíðan, traust og gott andrúmsloft Gefðu þér stund til að tengja við sjálfan þig fyrir fundinn og vertu fær um að veita góða nærveru. Þér reynist þá auðvelt að gefa vinsamlega athygli, augnsamband og snertingu til að tengja við fólk. Það má byrja fundinn á að spyrja hvernig fólk hafi það og jafnvel leggja til einnar mínútu slökun eða andrými. Mindfulness býður líka fundarform þar sem grunnur er lagður að trausti, einbeitingu, auðmýkt, heiðarleika, ábyrgð og árangri.

38 9. Erfið samskipti (conflict) -- Þú getur valið þér viðbrögð í stað þess að bregaðst við (response vs. react). Þú hefur 20 sekúndur til að stoppa flæði spennuhormóna sem gætu sett af stað óæskileg viðbrögð. Þegar þú áttar þig á að eitthvað í umhverfi þínu setur af stað neikvæðar tilfinningar eins og ótta, pirring eða reiði - taktu eftir spennu í maga, krepptum hnefa, klemmdum kjálka - þá skaltu anda djúpt. Andaðu nokkrum sinnum (andrými) og leyfðu því sem á sér stað í kringum þig að líða hjá - þú berð ekki ábyrgð á hegðun annarra. Gefðu þér ráðrúm til að skoða stöðuna og veldu síðan viðbrögð þín vel.

39 10. Mindfulness í dagsins önn Veldu að staldra við daglegar athafnir og gerðu það að venju þinni að tengja við sjálfan þig og upplifun þína. Hverju tekur þú eftir? Rannsakaðu og uppgötvaðu! Kynnstu sjálfum þér. Veldu að byrja daginn þinn frekar en að láta daginn byrja byrjaðu daginn á því að taka eftir skynjun þinni á andardrættinum í nokkrar sekúndur áður en þú hoppar fram úr. Vertu vakandi þegar þú ferð frá einum stað til annars breyttu út af vana þínu (úr stjálfstýringunni) -- veldu hvort þú hefur kveikt á útvarpinu staldraðu við áður en þú stekkur af stað og taktu eftir andardrættinum og hvernig þér líður. Nærðu sjálfan þig vertu meðvitaður um matinn sem þú borðar, litina, lyktina, bragðið, snertinguna við matinn Veldu að ganga spölkorn þegar færi gefst slepptu að taka símann finndu fyrir þér og umhverfi þínu. Vertu vakandi fyrir fólki sem þú hittir veldu hvernig þú heilsar og finndu hvernig þér líður. Gefðu þér stund við skrifborði þegar þú sest taktu eftir hvernig þér líðut.

40 3. Mindfulness æfing Núvitund í dagsins önn anda (löng útöndun) tengja (jarðtengja og anda djúpt) andrými (í þremur þrepum) Að vera með sjálfum sér og velja sér viðbrögð 1. Hvað vakti athygli þína? 2. Lærðir þú eitthvað nýtt um sjálfan þig?

41 Hafðu það einfalt! STOPPA ANDA - NJÓTA

42 Hvernig lærum við Mindfulness? Við lærum ekki Mindfulness með því að hlusta á fyrirlestur eða með því að lesa um það - heldur með því að framkvæma æfingar með leiðsögn, ígrundun og ástundun. Prófið sjálf: 6 mínútna hljóðfæll með leiðsögn á Námskeið í boði: 1. Mindfulness á vinnustað 3 klst. námskeið með eftirfylgni 2. Mindful fyrir stjórnendur í samstarfi við Opna háskólann 3. Grunnnámskeið fyrir almenning 4 vikna 4. Leiðsögn á vinnustöðum, á fundum og ráðstefnum. Nánari upplýsingar á síðu Mindfulness miðstöðvarinnar: og hjá Ásdísi með tölvupósti: asdis@mindful.is og í síma: