Manfred Lemke. Greiningartæki til að kanna færni á sviði UST

Transcription

1 Manfred Lemke Greiningartæki til að kanna færni á sviði UST Niðurstöður úr KHÍ ágúst 2003 Skýrslan er hluti af rannsóknarverkefninu NámUST sem Kennaraháskóli Íslands, Háskólinn á Akureyri og Háskólinn í Reykjavík eiga aðild að Desember 2005 Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands

2 Greiningartæki til að kanna færni á sviði UST. Niðurstöður úr KHÍ ágúst 2003 Manfred Lemke Gerð greiningartækisins hefur notið styrks frá menntamálaráðuneytinu og Starfsmenntaráði. Rannsóknarstofnun Kennaraháskóla Íslands Reykjavík 2005 ISBN X 2

3 1. Um greiningartækið 1.1. Almennt Greiningartækið á rætur sínar að rekja til starfs Símenntunarstofnunar KHÍ á árunum 1999/2000. Stofnunin fékk þá það verkefni að útbúa upplýsingatækninámskeið fyrir alla grunnskólakennara í Garðabæ. Eftir nokkra yfirlegu var það niðurstaðan að ekki væri hægt að legga af stað með námskeiðahald svo vel færi án þess að kortleggja færni og óskir kennara og samræma niðurstöður áherslum skólanna. Eftir ágæta reynslu í skólum Garðabæjar var ákveðið að bjóða greininguna öðrum skólum. Verkefnið var í fyrstu styrkt af Menntamálaráðuneytinu. Þegar í ljós kom að mjög margir skólar höfðu áhuga á greiningunni vaknaði áhugi á að rannsaka upplýsingarnar sem söfnuðust. Auk þess kom sú spurning fram hvort hægt væri að legga greininguna fyrir önnur skólastig. Með styrk frá starfsmenntaráði hefur tekist að endurbæta greiningartækið og aðlaga það öðrum skólastigum með því að bæta við og/eða taka út spurningar. Greiningartækið er nú þáttur í NámUST-verkefninu sem styrkt er af Rannís. Í kjölfar greiningarvinnu er áætlað að rannsaka gögn sem var safnað til að geta gefið mynd af tölvufærni kennara í íslenskum skólum um aldahvörf. Spurt er fyrst og fremst um færni og óskir þátttakenda. Hvorki viðhorf né kennslufræðilegt inntak UST er kannað að sinni. Í ýmsum rannsóknum hefur verið sýnt fram á samhengi milli færni kennara og getu þeirra til að nýta UST til að breyta/bæta kennsluhætti sína (Hakkarainen o.fl., 2001). Á þeim forsendum er sennilegt að færnilýsingar gefi nokkuð skýra mynd af notkun UST í kennslu. Ákveðinn vandi felst í því að greiningin byggist á því að þátttakendur meti eigin færni. Óraunhæft mat á eigin færni er mjög algengt á sviði UST og virðist þetta vera bæði aldurs- og kynjaskipt (Heneman, 1980; Jackson, Ervin, Gardner og Schmitt, 2001). Ungir karlmenn virðast hafa tilhneigingu til að ofmeta eigin færni en eldri konur vilja hins vegar gera sem minnst úr henni (Furnham, 2001). Til þess að draga úr þessari skekkju er nauðsynlegt að hafa spurningar sundurliðaðar og gefa svarendum svarmöguleika sem byggjast á lýsingu atferlis frekar en á orðum eins og illa, lítið, sjaldan, afar vel, o.s.frv. Engu að síður verður ávallt skekkja á milli svara og raunverulegrar færni þátttakenda. Sennilega myndu flóknari rannsóknir skila nákvæmari mynd af raunverulegri færni einstaklinga. En sjálfsmat rúmlega 1600 grunnskólakennara hefur sýnt að það dugir ágætlega til að gefa grófa mynd og velja þátttakendur á námskeið eftir því. 3

4 1.2. Spurningalistinn Spurningalistinn var í fjórum þáttum: 1. Námsvenjur/námsaðferðir. Ein spurning með fjórum svarmöguleikum. Þátttakandi merkir við þá námsaðferð á sviði UST sem lýsir hans eigin aðferð best. Tilgangur með þessari spurningu er að komast að því hvaða form kennslu hentar best. Hún getur þar að auki endurspeglað að vissu leyti viðhorf og sjálfstraust einstaklinga. Sem dæmi má nefna að þeir sem vilja námskeið sem fer skref fyrir skref eru líklegri til að hafa lítið sjálfstraust en þeir sem segjast læra af því að prófa og fikta. 2. Notkunarlýsing. Með því að svara 18 spurningum getur þátttakandinn lýst notkun sinni á ýmsum þáttum UST. Svarmöguleikar eru atferlismiðaðir og stighækkandi frá lítilli sem engri notkun upp í það að geta kennt öðrum að nota tiltekinn þátt. Alls eru fjórir svarmöguleikar. 3. Forgangsröðun atriða sem þátttakandi vill læra. Hér eru lýsingar á sautján aðferðum sem tengjast ekki endilega einstökum forritum, t.d. að skanna, hljóðvinnsla o. s. frv. Þátttakandinn merkir við á skalanum 1 5 hversu mikilvægan hann álítur umræddan þátt vera fyrir sálfan sig nú. 4. Forgangsröðun forrita sem þátttakandi vill helst læra á. Hér eru nefnd níu forrit og þátttakandinn forgangsraðar þeim á skalanum

5 Úrvinnsla Úrvinnslan fer þannig fram að notkunarlýsing og óskir þátttakenda verða borin saman. Alls voru 30 námskeið í boði: He iti Námskeið st Lýsing Skráarmeðferð 1 Windows I 1 Netið 2 Vefur í kennslu 4 Publisher I 2 PowerPoint 2 Word I 2 Windows II 2 Setja upp forrit 2 Að skanna 2 Frontpage 6 Access 4 Póstforrit 2 Um snyrtileg vinnubrögð við skjalavinnslu Stilla prentara og velja, ruslafatan, aðrar grunnaðgerðir Internet Explorer, hugtök, aðferðir, leitarvélar, efnisleit á Netinu Vefleiðangur sem náms- og kennsluaðferð Forritið kynnt þeim sem ekki þekkja PowerPoint fyrir þá sem ekki þekkja forritið Grunnatriði í Word (Workshop vinna) Sérhæfðar stillingar í Windows, örvhentir, fólk með sérþarfir o.fl. Leit að hentugum smáforritum á Netinu, prufukeyrsla, mat og hvernig þau eru fjarlægð aftur úr tölvunni. Hugtökin Freeware, Shareware og Evaluation koma við sögu. Grunnatriði við og um skönnun. - Grunnatriði í Frontpage kynnt og æfð. Markmið er að þátttakandinn ljúki við að búa til sinn eigin vef. Hann á að kunna að senda hann út á sitt vefsvæði og geta haldið honum við. Þátttakendur þurfa að hafa góða almenna þekkingu á helstu Office - forritum. Grunnatriði gagnagrunnsforrita kynnt. Notendur læra að setja upp töflur og senda spurnir í grunninn. Helstu þættir póstforritsins skoðaðir og æfðir Námskeið st Lýsing Stafr. myndataka 2 Excel I 2 Excel II 4 Læra á forrit 2 Umbrot með Publisher 4 Word II 4 Myndvinnsla 6 WebCT I 4 Grunnatriði um stafrænar myndavélar og stafræna myndatöku. Varsla mynda rædd. Grunnatriði töflureiknis. Framsetning í myndrit. Flóknari aðgerðir, formúlur, myndræn framsetning, tengja síður og reiti, snið (útlit) á Excel skjölum. Fyrirlestur. Hvernig er hægt að læra að læra á forrit og hvers vegna er það nauðsynlegt? Publisher fyrir lengra komna. Sérstök áhersla er lögð á Umbrotsvinnu. Hvað einkennir smekkleg skjöl, hvaða gildrur ber að forðast. Stílar, efnisyfirlit, tilvísanir í sama skjali og út fyrir það. Farið verður í aðalatriði myndvinnslu í tengslum við þann hug- og vélbúnað sem skólinn á eða ætlar að festa kaup á. Megináhersla er lögð á aðföng (stafræn myndataka, skönnun o.s.frv.), geymslu og prentun/birtingu á skjá. Grunnatriði í WebCT, engin þekking nauðsynleg WebCT II 4 WebCT fyrir lengra komna Gagnagrunns -tengdir vefir 6 Grunn-námskeið Kennsluvefir 4 Smíði kennsluvefs Hljóðvinnsla 4 Hljóðvinnsla einkum fyrir vefinn Vídeóvinnsla 8 Vídeóvinnsla með forritinu Windows Movie Maker Nvivo 4 Nvivo fyrir byrjendur SPSS I 6 SPSS fyrir byrjendur SPSS II 6 SPSS fyrir lengra komna EndNote 4 Endnote - námskeið einkum fyrir byrjendur 5

6 Þátttakendum er raðað á námskeið eftir niðurstöðum bæði notkunarlýsingar og óskalista. Til dæmis veljast þeir sem segjast nota tölvur mjög lítið á grunnnámskeið. Ef þessi sami einstaklingur óskaði eftir þátttöku í flóknu námskeiði eins og t.d. Access gagnagrunnar, þá fær hann ekki að taka þátt að sinni. Námskeið sem krefjast ekki sérlega mikillar tölvufærni, eins og t.d. stafræn myndataka eru hins vegar öllum opin. Úrvinnslan stýrir því að þátttakendur með svipaða færni sæki sama námskeiðið. Helsti kosturinn er að námskeiðin geta verið beinskeyttari og meiri líkur eru á að þátttakendur fái kennslu við sitt hæfi. 6

7 2. Niðurstöður 1.3. Þátttaka Alls svöruðu 61 kennari og 17 aðrir starfsmenn. Svarhlutfallið er 58 % hjá kennurum en aðeins 27 % hjá öðrum starfsmönnum (miðað við tölur úr ársskýrslu KHÍ 2001). Varasamt er að yfirfæra ályktanir sem dregnar eru af úrtakinu á alla starfsmenn skólans. Það gildir um báða hópa starfsmanna en einkum um aðra starfsmenn en kennara, því að stafsvettvangur þeirra er mjög fjölbreytilegur og má því álykta að tölvufærni sé það sömuleiðis Námsaðferðir Almennt má segja að svörin hafi komið á óvart. Sérstaklega vekur athygli að mjög fáir fullyrða: Bækur hjálpa mér meira en reglubundin námskeið. Ég læri upp á eigin spýtur, eigin hraða. Hefðbundin kennsla gerir mér ekki sama gagn. Af kennurum KHÍ völdu 3 % þessa fullyrðingu á móti aðeins 2 % í grunnskólum. Nú á eftir að meta hvort þetta er áfellisdómur fyrir kennsluefni á prenti eða hvort fólki er einfaldlega ekki kunnugt um kennsluefni og námsaðferðir í sjálfsnámi. Þessar niðurstöður eru að mínu mati sérstaklega forvitnilegar vegna þess að við erum að skoða stétt sem ætti sannarlega að vera í stakk búin að tileinka sér þekkingu úr bókum, enda er það eitt helsta viðfangsefni hennar. Kennarar Annað starfsfólk 6 5 segja segja 2 0 segja 10 1 segja Ég læri best á námskeiðum. Ég vil vita hvernig hlutirnir eru gerðir skref fyrir skref. Síðan æfi ég mig og get notað þekkinguna við dagleg störf. Mér finnst gott að sitja námskeið, en ég vil hafa frelsi til að uppgötva sjálf(ur). Best væri fyrir mig að hafa aðgang að kennara af og til, að öðru leyti læri ég sjálfstætt. Bækur hjálpa mér meira en reglubundin námskeið. Ég læri upp á eigin spýtur, á eigin hraða. Hefðbundin kennsla gerir mér ekki sama gagn. Ég prófa mig áfram í forritum, nota sjaldan hjálpargögn eða aðstoð frá öðrum. - Þetta kom bara smám saman. Tafla 1: Samanburður á svörum kennara KHÍ og annarra starfsmanna um námsaðferðir 7

8 Þegar svör úr KHÍ (allir starfsmenn) eru borin saman við niðurstöðurnar úr grunnskóla eru tveir þættir verulega ólíkir. Mest skiptir að hlutfall þeirra sem vilja hafa aðgang að kennara af og til og vilja fá opin námskeið er verulega hærra í KHÍ en í grunnskólum eða 71 % á móti 47 %. Rúmlega helmingi fleiri fiktara má finna innan KHÍ en í grunnskólum. Svo virðist sem aðallega lengra komnir notendur segist hafa öðlast þekkingu sína með því að prófa og fikta. Aðeins einn af þeim var ekki kennari. Áhugavert að þeir skiptast jafnt í karla og konur (kynjahlutfall svarenda er 54:27 konum í hag). Nú gæti verið áhugavert að komast að því hvort sjálfsmat þeirra sé sambærilegt þeim sem sækja gjarnan námskeið. Mynd 1: Samanburður kennara í KHÍ við grunnskólakennara (1633 grunnskólakennarar) 8

9 1.5. Notkunarlýsingar Í þessum kafla er fjallað um hvernig þátttakendur lýsa notkun sinni á UST. Spurningar voru átján, þar af sex sérsniðnar fyrir KHÍ. Hinar tólf hafa einnig verið lagðar fyrir grunnskólakennara. Röð spurninga var þó breytt. Þeir grunnskólakennarar sem sögðust búa yfir mjög lítilli tölvufærni fengu ekki upp þrjár spurningar sem fjalla um tiltölulega flókna tölvuvinnslu, þ.e. margmiðlun, töflureikni og gagnagrunnsforrit. Í KHÍ fengu allir þátttakendur sömu spurningar óháð því sem þeir svöruðu. Einkunnir lyklast þannig að 1 merkir að þátttakandinn hefur merkt við lægsta kostinn en þegar hann merkti við hæsta kostinn fær hann 4. Lægsti valkosturinn er jafngilt Ég nota tiltekna tækni afar sjaldan sem túlkast hér þannig að þátttakandinn hafi litla eða mjög litla færni. Hæsti valkosturinn merkir að hann treysti sér til að kenna öðrum að nota viðkomandi aðferð/tækni. Í skalanum eru tvö millistig sem lýsa stígandi færnistigi. Til samanburðar: Niðurstöður úr grunnskólum landsins, 1633 kennarar 2,90 2,39 2,90 2,10 2,61 2,45 2,63 2,69 2,10 Almenn Skjalavinnslvinnslingaleipóstur Rit- Grafík Prentun Upplýs- Tölvu- Internet Siðfræði færni 3,69 2,90 3,20 2,43 3,07 3,00 3,69 3,23 2,54 Töflureiknagrunnamiðlun Gagna- Marg- Vefgerð Kennslu Póst- WebCT Tal- Hamar -vefir listar glærur 1,95 1,46 2,49 2,07 2,23 2,72 2,46 1,28 1,26 1,64 1,15 1,60 1 er lægsta einkunn en 4 er hæst. Þeir sem svöruðu ekki eru ekki teknir með. Tafla 2: Notkunarlýsingar kennara KHÍ í einkunnum Greinilega kemur fram að kennarar KHÍ eru lengra komnir á öllum sviðum sem mæld voru. Áhugavert er að sjá að færniprófíllinn er nánast eins nema hvað hann er hærri í KHÍ. Eina undantekningin er tölvupóstur. Þar ber KHÍ af enda er tölvupóstur snar þáttur í starfi allra kennara. (sjá einnig mynd 2). Sex þættir hafa engar samanburðartölur, það eru spurningar sem bættust við sérstaklega fyrir KHÍ. 9

10 Mynd 2: Notkunarlýsingar kennara sem myndrit Til grundvallar niðurstaðna úr grunnskólum liggja um 1600 þátttakendur í greiningunni á árunum 2001 til Notkun lýst með einkunnum Almenn færni Skjalavinnsla Ritvinnsla Internet Siðfræði Vefgerð WebCT Grafík Prentun Upplýsingaleit Tölvupóstur Töflureiknar Gagnagrunnar Margmiðlun Kennsluvefir Póstlistar Talglærur Hamar Svara ekki Lægsta einkunn Hæsta einkunn Mynd 3: Notkunarlýsingar kennara með einkunnum Á mynd 3 koma þrír hópar fram: Þeir sem gefa sér hæstu og lægstu einkunn og þeir sem svara ekki. Ef súlur eru almennt lágar eða jafnvel ekki fyrir hendi eins og t.d. í siðfræði eða skjalavinnslu, merkir það að flestir búa yfir færni í meðallagi. Í raun eru gulu súlurnar mikilvægastar, þær sýna okkur hve margir telja sig hafa litla sem enga reynslu/færni á tilteknu sviði. Það er skólans að ákveða hvernig ætti að forgangsraða þáttunum. Eflaust eru til dæmis talglærur meira aðkallandi en gagnagrunnar, svo eitt dæmi sé nefnt. Svörun er eins og fram kemur ljómandi fín. 10

11 Staða starfsmanna WebCT Póstlistar Kennsluvefir Talglærur Hamar Almenn færni 100% 80% 60% 40% 20% 0% -20% Skjalavinnsla Ritvinnsla Grafík Prentun Upplýsingaleit Vefgerð Tölvupóstur Margmiðlun Internet Gagnagrunnar Töflureiknar Siðfræði Mynd 4: Notkunarlýsingar starfsmanna sem myndrit Notkun lýst með einkunnum Almenn færni Skjalavinnsla Ritvinnsla Internet Siðfræði Vefgerð WebCT Grafík Prentun Upplýsingaleit Tölvupóstur Töflureiknar Gagnagrunnar Margmiðlun Kennsluvefir Póstlistar Talglærur Hamar Svara ekki Lægsta einkunn Hæsta einkunn Mynd 5: Notkunarlýsingar starfsmanna með einkunnum Hjá öðrum starfsmönnum en kennurum (mynd 4 og 5) kemur greinilega fram að kennslutengd viðfangsefni skipta minna máli. Tólf af sautján svarendum segja til dæmis enga þekkingu hafa af WebCT og fjórir svara ekki. Athygli vekur að þættir sem eru almennara eðlis eins og t.d. ritvinnsla eru ekki áberandi há. Þættir sem skera sig úr eru töflureiknir og gagnagrunnar, en að öðru leyti er meðalfærni annarra starfsmanna heldur neðar en kennara. Líklegsta skýring er að aðrir starfsmenn fást oft við sértæk verkefni og því er dreifing þekkingar/færni þeirra mun meiri. Útilokað er að draga ályktanir um allan starfsmannahópinn, því að svarhlutfallið var eins og áður er nefnt aðeins 27%. 11

12 Óskir kennara - færniþættir WebCT Gagnagrunnstengdir vefir Kennsluvefsmíði Vefsmíði, einkavefur Hljóðvinnsla Videovinnsla Almenn myndvinnsla fyrir vef og prentgripi Að búa til smekklega prentgripi (layout - fræði, Publisher fyrir lengra komna) Nota netið sem upplýsingaveitu. Finna efni til að nota í kennslu, upplýsingar, myndir, o.s.frv. Nota vef í kennslu (vefleiðangrar) Vinna með stafrænar myndavélar Nota skanna Jaðartæki: Prentarar, skannar, myndavélar. Að tengja þau og setja upp Læra að læra á forrit Læra vel á Window s Setja upp og taka út forrit Umgangast skrár og skráarsöfn, bæði á tölvunni og staðarneti. Mynd 6: Óskir kennara - færniþættir Mynd 6 sýnir okkur hvað kennarar vilja helst læra. Hér er um að ræða færniþætti mikið til óháða því hvaða forrit eru notuð. Áberandi er að margir setja þætti sem snúa að beinni tölvutækni, þ. e. læra á jaðartæki, Windows og setja upp forrit síðast í forgangsröðina. Þátturinn: Læra að læra á forrit er heldur ekki vinsæll. Vefsmíði og myndvinnsla fyrir vef eru efst á forgangslistanum. Önnur viðfangsefni sem tengjast beint hagnýtingu UST í kennslu, eins og hljóðvinnsla og notkun vefs í kennslu eru mjög ofarlega. Ef litið er til forrita (Mynd 7) þá kemur fram samræmi milli færniþátta og forrita: Flestir setja Frontpage efst á forgangslista. Við þessu má bæta að þó nokkur fjöldi kennara óskar eftir öðru vefgerðarforriti en FrontPage, flestir nefna DreamWeaver. Kennarar hafa áhuga á að auka færni sína í Word. Auk þess eru Photoshop og Endnote ofarlega í forgangsröðinni. Spurt var um SPSS, en því miður var bilun í gagnasöfnuninni og niðurstöður vistuðust ekki. 12

13 Óskir kennara - forrit Photoshop Nvivo Endnote Publisher Word2 Word1 Access Forgang Excel Frontpage Pow erpoint Mynd 7: Óskir kennara - forrit Eins og í færnilýsingum eru óskalistar annarra starfsmanna sundurleitari en hjá kennurum (mynd 8). Hér er það umbrot (layout) og að búa til prentgripi sem er efst. Ekki virðist mikil eftirspurn eftir vefsmíði í þessum hópi. Myndvinnsla er einnig hér ofarlega á forgangslistanum. Óskir starfsmanna - færniþættir WebCT Gagnagrunnstengdir vefir Kennsluvefsmíði Vefsmíði, einkavefur Hljóðvinnsla Videovinnsla Almenn myndvinnsla fyrir vef og prentgripi Að búa til smekklega prentgripi (layout - fræði, Publisher fyrir lengra komna) Nota netið sem upplýsingaveitu. Finna efni til að nota í kennslu, upplýsingar, myndir, o.s.frv. Nota vef í kennslu (vefleiðangrar) Vinna með stafrænar myndavélar Nota skanna Jaðartæki: Prentarar, skannar, myndavélar. Að tengja þau og setja upp Læra að læra á forrit Læra vel á Window s Setja upp og taka út forrit Umgangast skrár og skráarsöfn, bæði á tölvunni og staðarneti Mynd 8: Óskir starfsmanna - færniþættir Mynd 9. Nokkra furðu vekur að flestir eru með Frontpage fremst í forgangsröðinni þó að þeir hafi ekki sett vefsmíði í forgang. Ein skýring gæti verið að þeir séu að hugsa um aðra vefi en þá sem nefndir eru sem dæmi í spurningalistanum. Áhugavert er auk þess hversu fáir velja sér Word II, þó að færnilýsingar gefi til kynna tiltölulega litla færni. Líklegasta skýring er að í hópnum eru stafsmenn sem nota Word lítið eða sætta sig við þá færni sem þeir búa yfir. 13

14 Óskir starfsmanna - forrit Photoshop Nvivo Endnote Publisher Word2 Word1 Access Excel Frontpage Pow erpoint Mynd 9: Óskir starfsmanna - forrit 3. Námskeið Farin verður sú leið að miða námskeiðin einkum við kennara. Aðrir starfsmenn geta skráð sig á námskeið eða óskað eftir námskeiðum, t.d. sérhæfðum námskeiðum fyrir einstakar deildir. Þessi tilhögun er valin fyrst og fremst vegna ólíkra hagsmuna þeirra sem kenna og annarra stafsmanna. Skráning á námskeið (töflur 3 og 4) er niðurstaða vélrænnar úrvinnslu. Ef þátttakandi hakaði óvart við rangan reit þá getur það haft í för með sér að hann skráist á námskeið sem hann á ekki erindi á en velst ekki á námskeið sem hann ætti í raun að sækja. Nauðsynlegt því er að fara yfir námskeiðsáætlun með starfsmönnum og athuga með hverjum og einum hvort viðkomandi áætlun getur staðist. Að sjálfsögðu er starfsmönnum frjáls þátttaka. En engu að síður veltur skilvirkni námskeiðahaldsins á því að aðeins þátttakendur með svipuð markmið og færni sæki sama námskeiðið. Þegar þátttakendafjöldi er mikill þarf að endurtaka námskeiðin og þá kemur til greina að hafa námskeiðin á ólíkum tímum eða með ögn ólík markmið. Þá mætti hafa námskeiðin á mismunandi stöðum (Skipholt, Laugarvatn, Stakkahlíð). Með því að breyta lágmarks- og hámarksfjölda í hópum er hægt að finna hagkvæmustu útfærsluna hverju sinni miðað við kennslustundir og nemendafjölda. Æskilegt er að raða námskeiðum þannig að byrjendanámskeiðin komi fyrst. Það gefur möguleika á stígandi fyrir þá sem eru fremur stutt á veg komnir. Mest áríðandi eru eftirfarandi námskeið: Vefsíðugerð með Frontpage, myndvinnsla, talglærur, Publisher og kennsla í umbroti. WebCT virðist ekki vera ofarlega á óskalistanum og er það án efa góðri þjónustu og þar af leiðandi góðri almennri færni að þakka. 14

15 Tafla 3: Námskeiðalisti kennara KHÍ Kennarar Námskeiðsnúmer Tímar Athugið forsendurnar í athugasemdunum sem fylgja hverjum reit Nöfn Skráarmeðferð Windows I Netið Vefur í kennslu Publisher I Powerpoint Word I Windows II Setja upp forrit Að skanna Stafr. myndataka Excel I Excel II Læra á forrit Layout með Publishe Allyson Macdonald x x x x x x x x x x x x 7 2 Amalía Björnsdóttir x x x x x x x x x x x x 5 3 Anna S. Þráinsdóttir x x x x x x x x x x x x x 8 4 Ann-Helen Odberg x x x x x x 5 þátttakenda Torfadóttir x x x x x x x x x 5 5 Anton Bjarnason x x 1 6 Arna H. Jónsdóttir x x x x x x x x x x x x x 9 7 Auður 8 Árni Stefansson x x x x x x x x x x 7 9 Ásrún Tryggvadóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x Ástríður Stefánsdóttir x x x x x x x x 6 11 Baldur Kristjánsson x x x x x x x x x x x 6 12 Baldur sigurðsson x x x x x x x x 4 13 Brynhildur Briem x x x x x x x x x x x x x x Brynjar Ólafsson x x x x x x x 3 15 Börkur Hansen x x x x x x x x x x x x x x x 9 16 Dr Rosa Gunnarsdottir x x x x x x x x x x x 7 17 Dr. Sigurbjörn Árni Arngrímsson x x x x x 3 18 Elsa Sigríður Jónsdóttir x x x x x x x x x x 7 19 Erla Kristjánsdóttir x x x x x x x x x x 6 20 Fríður Ólafsdóttir x x x x x x x x x x 7 21 Gretar L. Marinósson x x x x x x x x x x x x x 7 22 Guðný Helga Gunnarsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x Guðrún Krstinsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x 9 24 Gunnar J. Gunnarsson x x x x x x x x x x x x x x x x x x Gunnhildur Óskarsdóttir x x x x x x x x x x x x 9 26 Hafdís Guðjónsdóttir x x x x x x x x x x x x x 8 27 Hafþór B. Guðmundsson x x x x x x x x x x x x 8 28 Hafþór Guðjónsson x x x x 3 29 Hanna Ragnarsdóttir x x x x x x x x x x x 6 30 Helga Rut Guðmundsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x Helgi Skúli Kjartansson x x x 3 32 Hlín Helga Pálsdóttir x x x x x x x 5 33 Hrafnhildur Ragnarsdóttir x x x x x x x x x x x x x x 9 34 Ingibjörg H. Harðardóttir x x x x x x x x x x 7 35 Ingvar Sigurgeirsson x x x x x x x x x x 5 36 Jóhanna Fjóla Ólafsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x Jóhanna Karlsdóttir x x x x x x x x 6 38 Jóhanna Þórðardóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x x Jón Jónasson x x x x x x x 3 40 Jón Reykdal x x x x x x x x x x x x x x x x Jónína Kristinsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x Karl Jeppesen x x x x x x x 3 43 Kári Jónsson x x x x x x x x x x x 7 44 Kristín Á. Ólafsdóttir x x x x x x x x 6 45 Kristín Hildur Ólafsdóttir x x x x x x x x x x x x x 8 46 Kristín Norðdahl x x x x x x x x x x x x x x x Lilja M. Jónsdóttir x x x x x x x x x x x x 9 48 Loftur Guttormsson x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Meyvant Þórólfsson x x x x x x x x x 7 50 Ólafur H. Jóhannsson x x x x x x x x 5 51 Ragnhildur Bjarnadóttir x x x x x x 3 52 Rannveig A. Jóhannsdóttir x x x x x x x x x x 7 53 Samuel Lefevre x x x x x 2 54 Sólveig Jakobsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x Steinunn Helga Lárusdóttir x x x x x x x x x x 6 56 Torfi Hjartarson x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Veturliði Óskarsson x x x x x x x x 3 58 Þorsteinn Helgason x x x x x x x x x x x 7 59 Þórdís Þórðardóttir x x x x x x x x x x x x x x 8 60 Þórunn Blöndal x x x x x x x x x x x x x x x Örn Ólafsson x x x x x x x x x x x x x 7 Kenndir tímar Þátttakendafjöldi: Nemendastundir: Námskeiðsstundir: Word II 2 námskeið min. 3 námskeið Frontpage min. 3 námskeið Access min. 3 námskeið Póstforrit Myndvinnsla 2 námskeið WebCT I 2 námskeið WebCT II 2 námskeið Gagnagrunnst. vefir 2 námskeið Kennsluvefir Hljóðvinnsla 2 námskeið Videóvinnsla Nvivo 2 námskeið SPSS I min. 3 námskeið SPSS II EndNote Námskeið min. 3 námskeið min. 3 námskeið 2 námskeið 2 námskeið 2 námskeið min. 3 námskeið min. 3 námskeið min. 3 námskeið min. 3 námskeið min. 3 námskeið Lágmarksfjöldi í hóp: 6 Hámarksfjöldi í hóp: 16 Vinsamlega athugið: Niðurstöður þessar eru unnar sjálfvirkt upp úr könnunum. Því getur verið að þær endurspegli ekki nákvæma símenntunarþörf einstakra starfsmanna. Það er því óhjákvæmilegt að aðlaga þessa skrá raunverulegum aðstæðum og ennfremur að gefa kennurum kost á að skrá sig sjálfir eða afþakka þátttöku. 15

16 Tafla 4: Námskeiðalisti starfsmanna KHÍ aðrir starfsmenn en kennarar Námskeiðsnúmer Tímar Athugið forsendurnar í athugasemdunum sem fylgja hverjum reit Skráarmeðferð Windows I Netið Vefur í kennslu Publisher I Powerpoint Word I Windows II Setja upp forrit Að skanna Stafr. myndataka Excel I Excel II Læra á forrit Layout með Publishe Kristín Indriðadóttir x x x x x x 4 2 Elín Dögg Guðjónsdóttir x x x x x x 5 3 Björg Gísladóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 14 4 Sigríður Pétursdóttir x x x x x x x x x 8 5 Sigurður Jónsson x x x x x x x x x x x x 9 6 Elín Thorarensen x x x x x x x x x x x 7 7 Áslaug Nöfn Björk Eggertsdóttir x x x x x x x x x x x x x x 12 8 Elínborg Stefánsdóttir x x x x x x x x 5 9 Guðrún þátttakenda Sóley Guðjónsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x Svanhildur Kaaber x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Guðrún Karlsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x Guðrún Magnúsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x Sólveig María Þorláksdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x Kolbrún Sigurðardóttir x x x x x x x x x x x x 7 15 Þórhildur S. Sigurðardóttir x x x x x x x x x x x x x x 8 16 Linda Erlendsdóttir x x 1 17 Margrét Magnúsdóttir x x x x x x x x x x x x x x x x x x 12 Kenndir tímar Þátttakendafjöldi: Nemendastundir: Námskeiðsstundir: Word II Frontpage Access Póstforrit Myndvinnsla WebCT I WebCT II Gagnagrunnst. vefir Kennsluvefir Hljóðvinnsla Videóvinnsla Nvivo SPSS I SPSS II EndNote Námskeið Tillaga að skipulagi námskeiða: sept - nóv des. feb. mars. - maí Talglærur EndNote Nvivo Word II Videovinnsla Frontpage vefsmíði kennsluvefir Frontpage vefsmíði einkavefir Vefsmíði með öðrum forritum Publisher I Vefur í kennslu Gagnagrunnstengdir vefir Myndvinnsla Hljóðvinnsla Access Excel I Excel II SPSS Stafræn myndataka Umbrot með Publisher Powerpoint Að skanna Hér koma ekki öll námskeið fram sem eru í námskeiðalistunum. Ástæðan er að sum námskeið falla niður og um önnur námskeið er álitamál hvort þau séu áríðandi. Námskeiðalistinn nefnir ekki neitt sérstakt námskeið sem heitir Talglærur en það er mikil eftirspurn eftir því og þess vegna nauðsynlegt að halda slíkt námskeið hið fyrsta. Raunar á eftir að undirbúa sérstaka tölvu (Streymir) til að taka á móti slíkum glærum, svo að fleiri en 10 geti skoðað sömu glæruna samtímis. Mikilvægt er að námskeið verði aðeins í boði þegar tryggt er að stoðþjónusta og búnaður sé fyrir hendi og í lagi svo að kennarar geti nýtt nýja þekkingu strax í kennslu sinni. 16

17 4. Heimildir Furnham, A. (2001). Self-estimates of intelligence: Culture and gender difference in self and other estimates of both general (g) and multiple intelligences. Personality and individual differences, 31(2001), Hakkarainen, K., Muukonen, H., Lipponen, L., Ilomäki, L., Rahikainen, M. og Lehtinen, E. (2001). Teachers' information and communication technology (ICT) skills and practices of using ICT. Journal of technology and teacher education (JTATE), 9(2), af Heneman, H. G. (1980). Self assessment: A critcal analysis. Personnel psychology, 33, Jackson, L. A., Ervin, K. S., Gardner, P. D. og Schmitt, N. (2001). Gender and the internet: women communicating and men searching. Sex roles, 44(5/6),

18 5. Viðauki Spurningalistar Spurningar sem hafa verið lagðar fyrir alla þátttakendur Notkunarlýsingar Hvernig lærir þú best og mest (á sviði upplýsingatækni)? 1. Ég læri best á námskeiðum. Ég vil vita hvernig hlutirnir eru gerðir skref fyrir skref. Síðan æfi ég mig og get notað þekkinguna við dagleg störf. 2. Mér finnst gott að sitja námskeið en ég vil hafa frelsi til að uppgötva sjálf(ur). Best væri fyrir mig að hafa aðgang að kennara af og til, að öðru leyti læri ég sjálfstætt. 3. Bækur hjálpa mér meira en reglubundin námskeið. Ég læri upp á eigin spýtur, á eigin hraða. Hefðbundin kennsla gerir mér ekki sama gagn. 4. Ég prófa mig áfram í forritum, nota sjaldan hjálpargögn eða aðstoð frá öðrum.,,þetta kom bara smám saman. I. Almenn tölvunotkun 1. Ég nota tölvu afar sjaldan. 2. Ég get notað tölvu til að opna nokkur forrit. Þessi notkun hefur lítil áhrif á mín daglegu störf. Ég þarf oft að fá aðstoð. 3. Ég nota tölvu við mörg dagleg störf. Ég get stillt og aðlagað tölvu og tengt við hana ýmsan ytri vélbúnað, hlaðið inn forritum, prentað og notað flest verkfæri stýrikerfisins (t.d. ruslafötuna og skjalaleit). 4. Ég nota tölvur daglega við flest störf. Ég get haft fleiri en eitt forrit í gangi einu og get haft nokkra glugga opna samtímis. Ég leita að forritum og aðferðum sem geta auðveldað vinnu mína. Ég þekki tölvur nægilega vel til að geta kennt öðrum grunnhugtök og aðferðir. II. Skjalavinnsla 1. Ég vista sjaldan þau skjöl sem ég bý til á tölvum. 2. Ég get valið, opnað, vistað og eytt skjölum af mismunandi drifum og möppum. 3. Ég vista skjölin mín á skipulegan hátt og get fundið þau auðveldlega. Ég tek afrit af skjölum og geymi þau á diski eða öðrum geymslubúnaði með reglulegu millibili. 4. Ég nota aðferðir til að vista og geyma skjöl þannig að ég spara vinnslupláss á harðdiski tölvunnar. Ég þekki slíkar geymsluaðferðir nægilega vel til að kenna öðrum grunnhugtök og aðferðir. III. Ritvinnsla, t.d. Word 1. Ég nota ritvinnsluhugbúnað afar sjaldan. 2. Ég nota stundum ritvinnsluhugbúnað til að útbúa einföld skjöl sem hægt er að breyta og nota aftur. 3. Ég nota ritvinnsluhugbúnað til að útbúa flest skjöl sem tengjast starfi mínu. Ég get athugað stafsetningu, mótað og breytt útliti skjala. Ég get einnig forskoðað og prentað alla mína vinnu. 4. Ég nota ritvinnsluhugbúnað ekki eingöngu við vinnu heldur get einnig kennt öðrum að nota hann. 18

19 IV. Notkun myndefnis (ClipArt, ljósmyndir, teikningar, o.s.frv.) 1. Ég nota mjög sjaldan myndefni í ritvinnslu eða kynningum. 2. Ég get opnað og búið til einfaldar myndir með því að nota teikniforrit eða,,auto shapes í Officeforritum. 3. Ég nota bæði tilbúið myndefni og einfaldar myndir sem ég bý til, til að setja í ritvinnsluskjöl og kynningarefni. Ég get breytt myndum, breytt stærð þeirra og sett þær á síðu. Ég get notað flest teikniverkfærin. 4. Ég get notað klemmuspjaldið (clipboard) til að færa myndefni milli forrita. Ég nota myndefni í vinnunni og með öðrum til að bæta samskiptahæfileika þeirra. Ég get notað myndefni og ritvinnslu til að búa til,,dreifingarhæf fréttabréf. V. Notkun prentara 1. Ég prenta afar sjaldan. 2. Mér gengur vel að prenta allt það sem ég þarf, en þegar prentunin tekst ekki, þarf ég að biðja einhvern um aðstoð. Ég get þó bætt pappír á prentara. 3. Ég get leyst einfaldar bilanir, skipt um litahylki/tóner og fjarlægt pappírsflækjur. 4. Ég get notað,,printer setup valgluggann t.d. til að velja nettengdan prentara Ég get leyst flest prentaravandamál og kennt öðrum að leysa þau einnig. VI. Upplýsingaleit 1. Ég nota sjaldan tölvur til að leita að upplýsingum. 2. Ef ég fæ aðstoð get ég aflað upplýsinga á stafrænum upplýsingamiðlum (s.s. vefjum, margmiðlunardiskum). 3. Ég get valið, safnað, greint, metið og vistað upplýsingar frá mismunandi stafrænum upplýsingamiðlum. 4. Ég aðstoða aðra við að velja, safna, greina, meta og vista upplýsingar frá mismunandi stafrænum upplýsingamiðlum (s.s. vefjum, margmiðlunardiskum). VII. Tölvupóstur 1. Ég nota tölvupóst afar sjaldan. 2. Ég get búið til, sent og tekið á móti tölvupósti. 3. Ég nota tölvupóst til að biðja um og senda upplýsingar. 4. Ég hjálpa öðrum að nota tölvupóst til að biðja um og senda upplýsingar. VIII. Netið 1. Ég nota Netið afar sjaldan. 2. Ég fer af og til á Netið og get notað áhöld á áhaldastikunni eins og t.d.,,back,,,home, og,,open. 3. Ég fer reglulega á Netið til að finna upplýsingar eða til að kynnast einhverju nýju. Ég nota leitarvélar til þess að auðvelda mér leitina. Ég nota áhöld eins og t.d.,,search,,,options og,,favorites til að finna og vista upplýsingar. 4. Ég get hjálpað öðrum að vafra um Netið og sýnt þeim hvernig hægt er að nýta það við vinnu. IX. Skilningur á siðfræði sem snýr að tölvunotkun 1. Ég veit ekki um nein siðfræðileg málefni sem snúa að tölvunotkun. 2. Ég veit að ákvæði um höfundarrétt hvíla á tölvuhugbúnaði. 3. Ég þekki og skil muninn á,,freeware,,,shareware og seldum hugbúnaði. Ég veit hvað telst sæmileg (þ.e. forsvaranleg) notkun á Netinu. Ég þekki og framfylgi slíkri notkun á hugbúnaði og Netinu. 4. Ég veit um önnur umdeild málefni sem snúa að upplýsinga- og samskiptækni, t.d. verndun upplýsinga, frjálsu aðgengi og málfrelsi. Ég get fjallað um margvísleg síðferðisleg málefni á starfsmannafundum, foreldrafundum og á opnum almenningssamkomum. 19

20 X. Margmiðlunarefni (t.d. glærusýningar í Powerpoint, kennsluforrit, margmiðlunardiskar) 1. Ég nota margmiðlunarefni afar sjaldan. 2. Ég get notað margmiðlunarefni sem hefur verið útbúið af öðrum. 3. Ég get búið til mínar eigin margmiðlunarkynningar með því að blanda saman texta og myndum o.s.frv. 4. Ég hjálpa öðrum að búa til margmiðlunarkynningar. XI. Notkun töflureikna, t.d. Excel 1. Ég nota töflureikna afar sjaldan. 2. Ég skil hvernig töflureiknar eru notaðir og get unnið í þeim. Ég get búið til einfaldar töflur og sett inn dálka sem innihalda tölur. 3. Ég nota töflureikna í ýmsum tilgangi. Þessir töflureiknar innihalda heiti, formúlur og tilvísanir. Ég get breytt dálkabreidd og útliti texta og búið til einfaldar töflur og gröf. 4. Ég nota töflureikna ekki eingöngu við vinnu mína en einnig með öðrum til að bæta kunnáttu þeirra í notkun gagna og greiningu þeirra. XII. Notkun gagnagrunna, t.d. Access 1. Ég nota gagnagrunna afar sjaldan. 2. Ég skil hvernig hægt er að nota gagnagrunna og get aflað mér upplýsinga í gagnagrunni sem hefur verið búinn til af öðrum. Ég get bætt við og eytt gögnum í gagnagrunni. 3. Ég get búið til gagnagrunn og skilgreint útlit og tegund gagna. Ég get fundið, flokkað og prentað upplýsingar úr gagnagrunni skilmerkilega. 4. Ég get notað formúlur til að útbúa samantekt af tölulegum upplýsingum sem finnast í gagnagrunnum. Ég get notað gagnagrunna og tengt þá við ritvinnsluskjöl til að útbúa póstlista. Ég nota gagnagrunna í vinnunni og með öðrum til að bæta kunnáttu þeirra í notkun gagna og greiningu þeirra. Forgangslistar Á næstunni vil ég helst læra að: 1. Umgangast skrár og skráarsöfn, bæði á tölvunni og staðarneti. 2. Setja upp og taka út forrit. 3. Læra vel á Windows l. 4. Læra að læra á forrit (hvernig er best að nálgast ný forrit. 5. Jaðartæki: Prentarar, skannar, myndavélar. Að tengja þau og setja upp. 6. Nota skanna. 7. Vinna með stafrænum myndavélum. 8. Nota vef í kennslu (vefleiðangrar). 9. Nota netið sem upplýsingaveitu. Finna efni til að nota í kennslu, upplýsingar, myndir, o.s.frv. 10. Að búa til smekklega prentgripi (umbrotsvinna, Publisher fyrir lengra komna. 11. Almenn myndvinnsla fyrir vef og prentgripi. 20

21 Forrit sem ég vil leggja megináherslu á: 1. Powerpoint (glærugerð). 2. Frontpage (vefsíðugerð). 3. Excel (töflureiknir). 4. Access (gagnagrunnur). 5. Word I (ritvinnsla). 6. Word II (ritvinnsla fyrir lengra komna: Mail merge, footnotes, styles, crossreference...). 7. Publisher (umbrotsforrit). Viðbótarspurningar fyrir KHÍ Frontpage 1. Ég nota Frontpage afar sjaldan. 2. Ég get breytt útliti og innihaldi á vefsíðum mínum með Frontpage. Og sent vefinn út (Publish). 3. Ég get búið til nýjar síður og sett þær inn í veftréð. Ég get sótt (import) efni eins og Word-skjöl, myndir og PowerPoint sýningar í vefinn og tengt þær. Ég skil eðli framsetningar á vef vel. 4. Ég get nýtt mér megnið af möguleikum Frontpage, eins og Discussion Web eða önnur tól sem kallast web component. Ég get kennt öðrum að búa til einfalda vefi. Fjarkennsluumhverfið WebCT 1. Ég nota WebCT afar sjaldan. 2. Ég get notað samskiptatækin (þ.e. tölvupóst og umræðuvef) í WebCT og get framkvæmt nauðsynlegustu stillingar, t.d. að fela, eyða eða sýna valkosti. 3. Ég get flutt inn skrár og birt þær á viðeigandi stöðum. Ég get sett upp verkefnaskil og notað þau í WebCT. Ég get að mestu leyti sinnt ýmis konar notendaumsýslu, og gengið frá námskeiði við lok annar. 4. Ég get sett upp gagnvirk próf, stillt vægi þátta og nýtt flestallar aðferðir við miðlun efnis í WebCT. Ég treysti mér til að kenna öðrum að nota grunnatriði í WebCT. Póstlistar 1. Ég nota afar sjaldan póstlista til kennslu eða í starfi. 2. Ég get sent póst á póstlista og þegar ég fæ skeyti frá póstlista get ég valið hvort ég vil svara sendandanum eingöngu eða öllum sem eru á póstlistanum 3. Ég get skráð og afskráð áskrifendur á póstlista. 4. Ég nota póstlista eins og sjálfsagt verkfæri, skrái og afskrái og get kennt öðrum að nota póstlista í kennslu eða starfi. Talglærur 1. Ég hef ekki notað talglærur til þessa. 2. Ég get tekið upp tal með glærunum mínum en ég þarf aðstoð við að koma þeim út á vefsvæði. 3. Ég get tekið upp talglærusýningar, komið þeim fyrir á vefsvæði og vísað í sýningarnar bæði af vef og úr WebCT. 4. Ég get kennt öðrum að nota talglærur og bent á hentuga notkunarmöguleika þeirra. 21

22 Kennslu eða námskeiðsvefir 1. Ég nota sjaldan kennsluvefi. 2. Ég er með kennsluvef(i) og held honum (þeim) við. Þar hef ég t.d. námskeiðslýsingu, bókalista og kennsluáætlun. 3. Kennsluvefurinn minn hefur auk ofangreindra hluta líka umræðuvef og/eða gestabók. Ég nota vefinn til að koma skilaboðum, verkefnum, spurningum og svörum o.þ.h. til nemenda meðan á námskeiðinu stendur. 4. Ég nota kennsluvefi afar mikið. Þeir skipta mig afar miklu máli sem kennsluumhverfi og samskiptatæki við nemendur mína. Ég á auðvelt með að viðhalda vefnum og get notað allt sem vefsmíðaforritið býður upp á, t.d. scheduled include page, photogallery og forms. Ég get kennt öðrum aðferðir við vefsíðugerð og kennslu með kennsluvefjum. Tækjabúnaður í sölunum í Hamri 1. Ég hef aldrei notað tækjabúnaðinn í nýju sölunum og/eða þarf mikla aðstoð til að koma mér af stað með tækin. 2. Ég get skipt á milli tækja og kveikt og slökkt ljósin á fjarstýringunni. 3. Ég get stýrt myndavélinni og tekið upp fyrirlestur á myndband. 4. Ég er sjálfbjarga í sölunum svo fremi að skáparnir séu ólæstir. Forgangslistar Á næstunni vil ég helst læra: 1. Að halda utan um skáarsafnið þjappa skrár, gera öryggisafrit og setja á Uranus. 2. Um skönnun, stafræna myndatöku og stafræna myndvinnslu. 3. Að taka kvikmyndir með stafrænni myndavél og vinna myndirnar í tölvu til framsetningar á vef. 4. Að búa til gagnagrunnstengda vefi. 5. Stafræna hljóðvinnslu einkum fyrir upptökur á töluðu máli. 6. Að búa til persónulegan vef þar sem upplýsingar um mig koma fram. Forrit sem ég vil leggja megináherslu á: 1. NVivo 2. EndNote 3. Photoshop 4. SPSS 22

23 This document was created with Win2PDF available at The unregistered version of Win2PDF is for evaluation or non-commercial use only.