Shirley Clarke Clarke, 1998: Targeting assessment in the primay classroom Clarke, 2001: Unlocking formative assessmant Clarke, 2003: Enriching feedback in the primary classroom Clarke, 2005: Formative assessment in the secondary classroom
Leiðsagnarmat (assessment FOR learning) Clarke leggur megináherslu á þróun leiðsagnarmats þess mats sem fléttað er saman við kennsluna og námið: Hún segir: Ef við lítum á nemendur eins og plönturnar í garðinum okkar felst lokamat í að mæla vöxt þeirra. Við getum jafnvel gert það daglega en það er sama hversu oft við mælum, það hefur ekki áhrif á vöxtinn. Það sem hefur áhrif á vöxtinn er aðferð ræktunarmannsins: Að undirbúa jarðveginn, sá, hlúa að, vökva, bera á og stuðla þannig að stöðugum vexti og þroska. Rúnar Sigþórsson HA 2
Önnur mikilvæg aðgreining: símat og leiðsagnarmat Það er sama hversu oft við metum hversu fjölbreyttar aðferðir við notum við það hversu nákvæmra upplýsinga við öflum um stöðu nemenda á hverjum tíma um hvað þeir geta og hvað ekki og hvað þeir ættu að gera næst... þótt símat sé nauðsynlegt verður ekki að leiðsagnarmati fyrr en við fléttum námsmatinu saman við námsferlið og notum það til að styðja nemendur og leiðbeina þeim um hvernig þeir geta náð árangri Rúnar Sigþórsson HA 3
Assessment FOR learning Greinandi mat Assessment OF learning Assessment AS learning Stöðumat Leiðsagnarmat Lokamat Formative assessment / Assessment FOR learning. Mat jafnóðum með umbætur að leiðarljósi Summative assessment / Assessment OF learning. Mat að lokinni kennslu eða námsáfanga Mynd frá Þóru Björk Jónsdóttur Rúnar Sigþórsson HA 4
Námsmenning þar sem leiðsagnarmat þrífst Hugsmíðahyggja Einstaklingsmiðun þ.m.t. viðurkenning á fjölgreindum Mikilvægi námsáhuga og sjálfstrausts Að nemendur læri af áhuga en ekki til að fá ytri umbun Það sem ætti að forðast Að viðleitni (effort) sé metin til jafns við árangur Félagslegt samhengi náms Clarke, 2003. Enriching feedback in the primary classroom / 2005 Formative assessment in the secondary classroom Rúnar Sigþórsson HA 5
Meginleiðir Clarke í leiðsagnarmati Clarke, 1998: Targeting assessment in the primay classroom Clarke, 2001: Unlocking formative assessmant Clarke, 2003: Enriching feedback in the primary classroom Clarke, 2005: Formative assessment in the secondary classroom
Áætlanagerð Stuðlar að skýrum námsmarkmiðum, námsaðlögun og kennslu skv. Aðalnámskrá; skýrir fyrir okkur sjálfum það sem við ætlumst til að nemendur læri (learning objectives / intentions) til lengri tíma litið, í hverri kennslustund og hvernig námsmat hefur áhrif á ákvarðanir um næstu skref í námi Rúnar Sigþórsson HA 7
Skýr markmið (learning intentions) og viðfangsefni Skýr markmið (learning intention) sem nemendum er ljós þekking, hugtök, viðhorf, færni, beiting (application) Skýr viðfangsefni (activity / tasks) sem þjóna markmiðunum og nemendum eru ljós hver eru Aðgreina markmiðin og viðfangsefnin það er hægt að ná sama markmiði á mismunandi hátt (t.d. Clarke, 2005 bls. 28 29) Ræða bæði markmið og leiðir við nemendum sjá heildarmyndina tengja við fyrri þekkingu tengja við víðara samhengi skýra tilganginn (the rationale) með náminu og viðfangsefnunum Rúnar Sigþórsson HA 8
Skýr viðmið um árangur (success criteria) Viðmið um afrakstur (product criteria) Viðmið um framvindu og ferli (process criteria) Það sem nemendur þurfa að gera eða læra til að ná markmiðunum (sjá Clarke 2005, bls. 29 og áfram Verður að ákveða fyrirfram (sem hluta af áætlun) Gera nemendum viðmiðin ljós Setja viðmiðin í samráði við nemendur Viðmiðin geta verið mismunandi fyrir mismunandi nemendur námsaðlögun Rúnar Sigþórsson HA 9
Dæmi Markmið: Að vita að mismunandi efni leiða varma með mismunandi hraða Viðfangsefni kennslustundar: Tilraun með varmaleiðni, niðurstöður skráðar og notaðar til að bera saman varmaleiðni efna Viðmið um lokaárangur (product success criteria): Að skilja... geta útskýrt..., geta borið saman... Viðmið um ferli (process success criteria): geta skráð tíma þegar varmaleiðni efna er prófuð, geta skrifað skýrslu þar sem niðurstöður eru bornar saman; geta gert tilraun við nýjar aðstæður; geta skýrt mismunandi varmaleiðni út frá eiginleikum efna Rúnar Sigþórsson HA 10
Spurningar Biðtími hversu lengi bíðum við eftir svari? meðaltalið er ein sekúnda! Spurt og spjallað eða engar hendur upp Biðja nemendur að bera sig saman áður en þeir svara Að spyrja réttu spurninganna opnar lokaðar minnisatriði skilningur flokkun Bloom lausnaleit Traust og stuðningur: Er leyfilegt að gera mistök Rúnar Sigþórsson HA 11
Mörk (targets) Mörk í Aðalnámskrá grunnskóla Dæmi frá Bretlandi: 80% 11 ára nemenda eiga að hafa náð stigi 4 (sem er nánar skilgreint hvað er) í ensku Mark fyrir skóla Allir nemendur í 2. bekk lesi a.m.k. 50 atkv. á mín Mark í bekk Geta verið þau sömu eða lægri / hærri og mörk skóla 80% bekkjarins hafa náð fjórða stigi samvinnufærni í vor Mörk fyrir einstaklinga Hefur náð fjórða stigi í ritun: Dags Rúnar Sigþórsson HA 12
Greinandi endurgjöf Endurgjöf er vandasöm Hvaða áhrif hefur ytri umbun s.s. einkunnir, stjörnugjöf o.s.frv.? Hvaða áhrif hefur endurgjöf sem ber saman nemendur? Ætti að gefa einkunnir fyrir allt? Hvaða áhrif hefur umbun sem dregur fram bilið milli þess sem ætlast er til af nemandanum og þess árangurs sem hann náði? Hvaða áhrif hefur endurgjöf sem sett er í samkeppnisaðstæður? Rödd, líkamstjáning, orðaval (t.d. hvernig er rætt um erfiðleika) Rúnar Sigþórsson HA 13
Greinandi endurgjöf Er miðuð við markmiðin og viðmiðin skýrir fyrir nemendum stöðu þeirra gagnvart markmiðum og setur þeim raunhæf mörk (targets) um framfarir Dregur athygli að árangri ekki síður en úrbótum. Miðast við að brúa bilið með því að búa til mörk og leiðir fyrir nemandann til að ná þeim felur í sér leiðbeiningar stiklur sem nemendinn getur notað three successes and one improvement Verður að gefa nemandanum tækifæri skapa honum aðstæður til að vinna úr endurgjöfinni strax Rúnar Sigþórsson HA 14
Sjálfsmat og jafningjamat Þjálfun nemenda í sjálfsmati og jafningjamati hjálpar þeim til að gera sér raunhæfar væntingar um árangur og styrkir trú þeirra á eigin dug (self-efficacy) t.d. three successes and one improvement sjá einnig dreifildi: Self evaluation (Clarke, 2001) Dæmi um sjálfsmat og jafningjamat (Clarke, 2005) Rúnar Sigþórsson HA 15
Skráning námsferlis (framfara og árangurs achievement) Námsferill og árangur á fimm sviðum Líkamsþroski (physical achievement) Félags- og samskiptaþroski (social achievement) Viðhorf (attitude achievement) Þekking og hugtök (conceptual achievement) Færni / leikni (process skill achievement) Árangur er það sem annað hvort kennarinn eða nemandinn er stoltur af. Skráning framfara er gagnleg svo framarlega sem hún nær til allra sviðanna og felur í sér dæmi um afrakstur jafnt sem atburði (process and events) á þeim öllum Rúnar Sigþórsson HA 16
Shirley Clarke heildarmyndin Umgjörð námsmats Námsmenning Heildarstefna skóla Áætlanagerð Skráning og skýrslugerð Samhæfing (co-ordination) og eftirlit (monitoring) í skólanum Hvað þarf að meta (achievement) Líkamsþroski (physical) Félags- og samskiptaþroski (social) Viðhorf (attitude achievement) Þekking og hugtök (conceptual) Færni / leikni (process skill) Tvenns konar námsmat Lokamat greinandi (diagnostic) stöðumat (baseline) próf Leiðsagnarmat Námsmenning (learning culture) Námsmarkmið (intention) Árangursviðmið (success criteria) Mörk (targets) Endurgjöf (feedback) Sjálfs- og jafningjamat Spurningatækni Sjálfstraust (efficacy) nemenda Rúnar Sigþórsson HA 17